Η ανοδική πορεία του τουρισμού, οι μεγάλες επενδύσεις που έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια τόσο μέσω ΕΣΠΑ όσο και μέσω εθνικών πόρων στους αρχαιολογικούς χώρους και σε μουσεία και κυρίως η αναγνώριση των μεγάλων συνεργιών που μπορεί να φέρει ο τουρισμός με τον πολιτισμό έχει οδηγήσει στη συνειδητοποίηση από την πολιτική ηγεσία του Υπ. Πολιτισμού ότι «κάθεται» πάνω σε μια χρυσή φλέβα.
Πρώτα ο πρώην υπουργός Πολιτισμού Νίκος Ξυδάκης από το 2015 έβαλε μπρος μια διαδικασία για αναθεώρηση της τιμολογιακής πολιτικής των εισιτηρίων μουσείων και αρχαιολογικών χώρων, (που εφαρμόστηκε από τον επόμενο υπουργό Αριστείδη Μπαλτά), προώθηση των διαδικασιών για την εφαρμογή του ηλεκτρονικού εισιτηρίου, ανανέωσης της λειτουργίας του Ταμείου Αρχαιολογικών Πόρων με προσπάθεια διασφάλισης της διαφάνειας στη λειτουργία του αλλά και ένταξη στο πολιτικό αφήγημα της έννοιας της «χωρικής πολιτιστικής ανάπτυξης» με σύνδεση των αρχαιολογικών χώρων, με την κάθε τοπική κοινωνία μέσα από έργα αναπλάσεων, προώθηση τοπικών προϊόντων στα πωλητήρια αλλά και άλλες πολιτιστικές δράσεις.
Σταδιακά οι πρώτοι καρποί άρχισαν να φαίνονται, κύρια λόγω της αύξησης των τιμών στα εισιτήρια των αρχαιολογικών χώρων, που μετά μάλιστα από μια εντατική προσπάθεια τότε έμειναν εκτός της διαδικασία απόδοσης για την απομείωση του χρέους.
Κλειστά πωλητήρια και αναψυκτήρια
Ωστόσο οι άλλες δράσεις είτε καθυστέρησαν είτε αφέθηκαν σε αδράνεια λόγω των αλλαγών στην πολιτική ηγεσία με αποτέλεσμα να χαθεί πολύτιμος χρόνος. Πάντως από 55 εκ το 2015 τα παραγωγικά έσοδα των μουσείων πήγαν στα 105 εκατομμύρια το 2017 με τα εισιτήρια να αντιπροσωπεύουν ποσό 52 εκατομμυρίων τα 2015 και 97 εκατομμύρια το 2017. Κλειδί για την περαιτέρω ανάπτυξη των εσόδων αναμφισβήτητα είναι η εφαρμογή νέων πολιτικών μάρκετινγκ και του ηλεκτρονικού εισιτηρίου που βάζει φρένο σε λαθραίες επισκέψεις και αδιαφανείς διαδικασίες με τα εισιτήρια. Επίσης κομβική είναι η αξιοποίηση των πωλητηρίων και αναψυκτηρίων των μουσείων, που σήμερα κατά κόρον μένουν κλειστά (44 πωλητήρια ακόμη και στο Μουσείο Ηρακλείου (!) και 60 πωλητήρια) αναμένοντας μια επείγουσα ρύθμιση για να ανοίξουν τα τέλη Ιουνίου (!).
Οι στόχοι του νέου υφυπουργού
Τούτων δοθέντων ο νέος υφυπουργός Πολιτισμού Κωνσταντίνος Στρατής σχεδιάζει να συνθέσει την πολιτική του στο διευρυμένο φάσμα αρμοδιοτήτων που έχει (Ταμείο Αρχαιολογικών Πόρων και Απαλλοτριώσεων, Ταμείο Αλληλοβοήθειας Υπαλλήλων Υπουργείου Πολιτισμού, Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης – Ελευσίνα 2021, Οργανογράμματα και οικονομική διαχείριση των εποπτευόμενων φορέων του Υπουργείου Πολιτισμού) με στόχο να αλλάξει ένα τοπίο που οδηγεί σε μεγάλες απώλειες εσόδων και εθνικής υπεραξίας.
«Ο στόχος μας είναι η μεγιστοποίηση και η κινητοποίηση των πόρων που έχει το Δημόσιο από τη διαχείριση της πολιτιστικής κληρονομιάς. Και παράλληλα, η ανάπτυξη μιας πολιτιστικής οικονομίας, που θα περιστρέφεται γύρω από τους αρχαιολογικούς χώρους, τα μουσεία και τα μνημεία της χώρας, σε εθνικό και τοπικό επίπεδο. Διασφαλίζοντας πάντα την υλική και “ηθική” προστασία και το δημόσιο χαρακτήρα τους. Και ταυτόχρονα προσφέροντας αγαθά και υπηρεσίες υψηλής ποιότητας και αισθητικής, αντάξια της πολιτιστικής μας κληρονομιάς. Προϊόντα και υπηρεσίες, τα οποία θα συμβάλουν σημαντικά στην Εθνική Επικοινωνιακή Στρατηγική. Σε αυτό που διεθνώς αποκαλείται nation branding» σε πρόσφατη συνάντηση με τους διαπιστευμένους δημοσιογράφους.
Οι δράσεις
Όπως σημείωσε σχεδιάζει να προωθήσει μια στρατηγική που περιλαμβάνει πρωτοβουλίες αξιοποίησης της υφιστάμενης εμπειρίας. Δηλαδή χωρίς να υπάρξουν αυξήσεις εισιτηρίων να επεκταθεί η χρήση του ενιαίου εισιτηρίου (με ένα μπορεί κανείς να επισκεφθεί κοντινούς αρχαιολογικούς χώρρους), που εφαρμόζεται με εντυπωσιακά αποτελέσματα στην Ακρόπολη, Αγορά, Κεραμεικό, να μπει σε μια τάξη η πολιτική των δωρρεάν εισόδων με στόχο τη στήριξη ευπαθών ομάδων και την ανάδειξη της παιδευτικής αξίας των μνημείων, αλλά και τον εκσυγχρονισμό της λειτουργίας του ΤΑΠ. Έτσι όπως ανέφερε προωθείται:
• Επικαιροποίηση της τιμολογιακής πολιτικής εισιτηρίων αρχαιολογικών χώρων, Μουσείων και μνημείων.
• Επικαιροποίηση της πολιτικής τελών παραχώρησης αρχαιολογικών χώρων, Μουσείων και μνημείων, παράλληλα με την απλοποίηση των σχετικών διαδικασιών αδειοδότησης.
• Ανάπτυξη της πολιτικής για τα πολιτιστικά προϊόντα που είχε διαμορφωθεί τα προηγούμενα χρόνια, με κατάλληλες προσαρμογές.
• Εμπλουτισμός του θεσμικού πλαισίου με την εισαγωγή νέων εργαλείων για τη διαχείριση των αναψυκτηρίων αρχαιολογικών χώρων, Μουσείων και μνημείων, καθώς και των ακινήτων του ΤΑΠ, πάντα υπό ισχυρό δημόσιο έλεγχο. Στο πλαίσιο αυτό γα τη φετινή μεταβατική χρονιά και μέχρι να εφαρμοστεί το νέο πλαίσιο διαχείρισης θα υπάρξουν βραχυχρόνιες συμβάσεις, ώστε το φετινό καλοκαίρι να ανοίξουν τα αναψυκτήρια που παραμένουν κλειστά τα τελευταία χρόνια, μετά τη λήξη των συμβάσεων εκμίσθωσης που είχαν γίνει στο παρελθόν.
• Εγκατάσταση ολοκληρωμένου συστήματος διαχείρισης επιχειρησιακών πόρων (ERP) και ηλεκτρονικού εισιτηρίου (e-Ticket) με αφετηρία την Ακρόπολη και τους γύρω αρχαιολογικούς χώρους του ενιαίου εισιτηρίου της Αθήνας, την Κνωσό, το Μουσείο Ηρακλείου και την Αρχαία Μεσσήνη, που συνολικά αντιπροσωπεύουν πάνω από το 50% των εσόδων του ΤΑΠ. Το έργο, που αποτελεί την κατάληξη μιας προσπάθειας που έχει ξεκινήσει από το 2015, υλοποιείται με κοινή χορηγία της Εθνικής Τράπεζας και του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος, με ενδιάμεσο φορέα την Εταιρεία Μεσσηνιακών Σπουδών.
• Νέος καταστατικός νόμος και νέο οργανόγραμμα στο ΤΑΠ.
Εν τω μεταξύ το υπουργείο θα πρέπει έστω για του χρόνου να δει πώς θα διασφαλίσει τη διευρυμένη λειτουργία των μουσείων ακόμη και μετά τη σεζόν, ώστε να συμβάλλει με την πλευρά του στη επέκταση τη τουριστικής περιόδου πείθοντας τα συναρμόδια υπουργεία Οικονομικών και Διοικητικής Μεταρρύθμισης ότι απαιτούνται έγκαιρες προσλήψεις. Διαφορετικά οι φωνές ακόμη και για «ιδιωτικοποίηση ή εκχώρηση μουσείων και χώρων» δε θα αργήσουν να ακούγονται ακόμη πιο δυνατές
Γιώργος Αλεξάκης
