Προς το κ. Πρόεδρο του Ε’ Τμήματος του Συμβουλίου της Επικρατείας
Υπόμνημα
Του «ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΝΗΣΟΥ ΡΟΔΟΥ»
Επί του υπό επεξεργασία Σχεδίου Προεδρικού Διατάγματος «Έγκριση του Ειδικού Σχεδίου Χωρικής Ανάπτυξης του Δημοσίου Ακινήτου (ΕΣΧΑΔΑ) με την ονομασία «Αφάντου Ρόδου» στην περιοχή παραλίας Αφάντου των Δημοτικών Ενοτήτων Αφάντου και Καλλιθέας Δήμου Ρόδου
Στα πλαίσια του καταστατικού μας σκοπού και του δικαιώματός μας να αναφερόμαστε στις Αρχές, σας υποβάλλουμε το παρόν υπόμνημα που περιέχει τις θέσεις και παρητηρήσεις μας επί του άνω σχεδίου προεδρικού διατάγματος που σας απεστάλη για επεξεργασία και παρακαλούμε να ληφθούν υπόψη
Ρόδος 23 Ιουνίου 2016
Ο Σύλλογος Προστασίας Περιβάλλοντος Νήσου Ρόδου ιδρύθηκε το 1989 με βασικό σκοπό την ανάπτυξη και διάδοση του ενδιαφέροντος και του πνεύματος προστασίας του περιβάλλοντος στο νησί της Ρόδου και στην προώθηση λύσεων για τα περιβαλλοντικά προβλήματα του νησιού. Στο πλαίσιο αυτό έχει πραγματοποιήσει έκτοτε πολλές δράσεις και παρεμβάσεις.
Ο Σύλλογος ασχολείται με το ζήτημα του Αφάντου και έχει πραγματοποιήσει πολλές παρεμβάσεις, με τελευταία αυτήν προς το Κεντρικό Συμβούλιο Αξιοποίησης της Δημόσιας Περιουσίας, γιατί θεωρεί ότι είναι ένα κρισιμότατο θέμα αφού αφορά μιας μεγάλης κλίμακας επένδυση η οποία αν δεν σχεδιαστεί με τρόπο αειφορικό είναι βέβαιο ότι θα έχει τεράστιες περιβαλλοντικές επιπτώσεις τόσο στο νησί όσο και στους κατοίκους και επισκέπτες. Βασικό μοχλός της επένδυσης αυτής θα είναι το Ειδικό Σχέδιο Χωρικής Ανάπτυξης (ΕΣΧΑΔΑ) για την αξιοποίηση του Βόρειου και Νότιου Αφάντου εκτάσεως 1359 και 255,7 στρεμμάτων αντίστοιχα.
Τα παρακάτω αποτελούν απόφαση του Δ.Σ του Συλλόγου με αριθ. 6/22-06-2015
Ο Σύλλογος Προστασίας Περιβάλλοντος Ρόδου σε τακτική του συνεδρίαση στις 22 Ιουνίου 2016 που έλαβε χώρα στα γραφεία του στην πόλη της Ρόδου αποφάσισε τα εξής:
Α) Να καταθέσει το παρακάτω υπόμνημα ενώπιον του ΣτΕ
Β) Να εξουσιοδοτήσει προς αυτό το δικηγόρο Αθηνών με ΑΜ 12805 Εμμανουήλ Γρηγοριάδη του Νικολάου
Οι φόβοι που μας διακατέχουν αφορούν τόσο για την περιβαλλοντική διάσταση του θέματος όσο και το οικονομικό όφελος για τον τόπο αλλά και εν τέλει για το ελληνικό δημόσιο. Και οι δύο παράμετροι είναι κρίσιμες αν πραγματικά θέλουμε να υπάρξουν κατά το δυνατόν αειφορικές επενδύσεις για το νησί σε βάθος χρόνου. Κι αυτό παρόλο που από την πλευρά μας υπάρχουν σοβαρές διαφωνίες για τις συγκεκριμένες στρατηγικές επιλογές που έγιναν για την αξιοποίηση του Αφάντου, δηλαδή ανάπτυξη γηπέδου γκολφ σε 530 στρέμματα και ακόμα περισσότερες, περίπου 3522, τουριστικές κλίνες σύμφωνα με τη Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ), όμοιες με αυτές που ήδη υπάρχουν σε ένα τουριστικά υπερ-κορεσμένο νησί.
Τα κρίσιμα ζητήματα κατά την άποψή μας αλλά και άλλων φορέων είναι τα παρακάτω:
- Πρόσβαση σε αιγιαλό και παραλία. Η πιο σημαντική παράμετρος η οποία αφορά το σύνολο του πληθυσμού του νησιού είναι η εξασφάλιση ελεύθερης πρόσβασης στον αιγιαλό και την παραλία και απρόσκοπτη διακίνηση κατά μήκος του μετώπου της παραλίας για τους κατοίκους και παραθεριστές. Δυστυχώς με τα σημερινά δεδομένα και την εισήγηση της ΕΥΠΕ δεν εξασφαλίζονται τα παραπάνω. Μια ρύθμιση που δεν θα επέτρεπε την ελεύθερη πρόσβαση στην παραλία, της οποίας το μέτωπο μόνο στο Βόρειο τμήμα είναι 3.300 μέτρα, θα ήταν εγκληματική και δεν πρόκειται φυσικά σε καμία περίπτωση να γίνει αποδεκτή από τους πολίτες της Ρόδου, καθώς η παραλία Αφάντου είναι η μόνη που έχει μείνει ελεύθερη για τους κατοίκους και τις οικογένειές τους αλλά και τους λοιπούς παραθεριστές του νησιού.
Στο ΕΣΧΑΔΑ θα πρέπει να προβλέπεται όχι μόνο γενικά και αόριστα η δημιουργία κάθετων οδικών προσβάσεων κοινόχρηστου χαρακτήρα προς τον αιγιαλό και την παραλία αλλά η φυσική συνέχεια του αιγιαλού και της παραλίας, ο δημόσιος και κοινωφελής χαρακτήρας τους και η εύκολη και ανεμπόδιστη διακίνηση του κοινού. Θεωρούμε μάλιστα προσχηματική και εκ του πονηρού την διαβεβαίωση για δημιουργία καθέτων οδικών προσβάσεων όταν δεν εξασφαλίζεται πρακτικά η προσπελασιμότητα όλου του παραλιακού μετώπου. Θα ήταν πραγματικά αδιανόητο να δημιουργηθούν προϋποθέσεις αποκλεισμού της πρόσβασης και ελεύθερης διακίνησης στον αιγιαλό και την παραλία σε μια περιοχή που σήμερα φιλοξενεί τους θερινούς μήνες πάνω από 3.000 άτομα κυρίως ντόπιους αλλά και επισκέπτες. Προς την κατεύθυνση αυτή θα πρέπει να διατηρηθεί ο υφιστάμενος εδώ και 30 τουλάχιστον χρόνια παράλληλος προς την ακτογραμμή κοινόχρηστος δρόμος ο οποίος είναι και ο μοναδικός που εξυπηρετεί στην πρόσβαση στην παραλία ντόπιων και επισκεπτών. Η προσπελασιμότητα όλης της παραλιακής ζώνης για το κοινό είναι και μέρος της απόφασης του Περιφερειακού Συμβουλίου Ν. Αιγαίου (αρ. απόφασης 23/16-03-2013, περί γνωμοδότησης της ΣΜΠΕ του ΕΣΧΑΔΑ Αφάντου σελ. 14 από 29) την οποία και επισυνάπτουμε.
- Κάλυψη υδρευτικών και αρδευτικών αναγκών. Η κάλυψη των ιδιαίτερα υψηλών αρδευτικών αναγκών που έχει το γήπεδο γκολφ και που σύμφωνα με τη Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ) είναι της τάξης του 1 εκ m3 μόνο για το γήπεδο γκολφ ετησίως, είναι ένα βασικό ζήτημα. Εάν υπολογίσουμε ότι ολόκληρο το νησί της Ρόδου έχει σήμερα μια κατανάλωση που υπολογίζεται στα 15-17 εκ. m3, εύκολα καταλαβαίνει κανείς πόσο μεγάλη είναι αυτή η κατανάλωση και πόσο σημαντική η περιβαλλοντική της διάσταση.
Από την άλλη, δεν υπάρχει πρόβλεψη για τις υδρευτικές ανάγκες των ξενοδοχειακών μονάδων και των τουριστικών κατοικιών που θα είναι βέβαια αυξημένες καθώς είναι καλά τεκμηριωμένη η σχέση υψηλών καταναλώσεων νερού και πολυτελών καταλυμάτων, όπως φαίνεται από μελέτες, πχ αυτή από το Πανεπιστήμιο Πατρών για το Δήμο Χερσονήσου στην Κρήτη. (http://www.hersonisos.gr/files/items/3/3509/katanaloseis_energeias_kai_ydatos_se_xenodoheiaka_katalymata_dimoy_hersonisoy.pdf?rnd=1383226484) σύμφωνα με την οποία τα πολυτελή ξενοδοχεία έχουν πολύ υψηλές καταναλώσεις νερού αλλά και ενέργειας.
Στη ΣΜΠΕ δε γίνεται σαφής αναφορά σχετικά με τον τρόπο που θα καλυφθούν αυτές οι ανάγκες, άρδευσης και ύδρευσης, ενώ η Ειδική Υπηρεσία Περιβάλλοντος αναφέρει ότι οι ανάγκες άρδευσης θα εξυπηρετηθούν από υδρογεωτρήσεις και μόνο σε ανάγκη επιπλέον ποσοτήτων θα αναζητηθούν εναλλακτικές λύσεις όπως εγκαταστάσεις ταμίευσης, επαναχρησιμοποίησης υγρών αποβλήτων, αφαλάτωσης κλπ. Με λίγα λόγια, η πρόθεση είναι να δίδεται κατά προτεραιότητα πόσιμο νερό για αρδευτικές ανάγκες και όχι η χρήση εναλλακτικών πηγών για την κάλυψη αυτών των αναγκών.
Εν κατακλείδι το ζήτημα των υδρευτικών-αρδευτικών αναγκών Βόρειου και Νότιου Αφάντου δεν αντιμετωπίζεται στο σύνολό του και σε όλες του τις διαστάσεις. Όπου υπάρχουν προβλέψεις (π.χ άρδευση γκολφ) δεν δίνονται αειφορικές λύσεις που να μη θέτουν σε κίνδυνο την ικανοποίηση των ως άνω αναγκών, οικιακών και επιχειρηματικών, ολόκληρου του νησιού της Ρόδου. Θεωρούμε αυτονόητα ότι θα πρέπει να δοθεί προτεραιότητα τουλάχιστον για την άρδευση στις εναλλακτικές πηγές νερού άρδευσης όπως η επαναχρησιμοποίηση των «γκρίζων» νερών και η αφαλάτωση με τη εκμετάλλευση ενέργειας από ΑΠΕ.
- Διάθεση Υγρών Αποβλήτων. Αυτή τη στιγμή δυστυχώς στην περιοχή δεν υφίσταται αποχετευτικό δίκτυο για τη διάθεση των υγρών αποβλήτων ούτε υπάρχει σαφής και συγκεκριμένη προοπτική τα επόμενα χρόνια να κατασκευαστεί η απαιτούμενη επέκταση της δυναμικότητας της ΕΕΛ Ρόδου καθώς και ο αγωγός Αρχάγγελος – Βόδι (βλ. έγγραφο Ειδικής Υπηρεσίας Διαχείρισης Περ. Ν. Αιγαίου 1314/30-03-2016).
Είναι ευνόητο ότι εάν δεν υπάρχει ρητή και σαφής πρόβλεψη περί χωροθέτησης Εγκαταστάσεων Βιολογικού Καθαρισμού για την εξυπηρέτηση των εγκαταστάσεων και του Βόρειου και του Νότιου Τμήματος οι οποίες θα χωροθετηθούν, κατασκευαστούν και θα λειτουργούν με αποκλειστικές δαπάνες και ευθύνη των επενδυτών, είναι πολύ πιθανό να ζητηθεί η ανάληψη των δαπανών και της όλης ευθύνης από το δημόσιο, πράγμα που όπως καταλαβαίνετε δεν είναι δυνατόν να συμβεί. Όπως σημειώνουμε παραπάνω θα πρέπει να απαιτηθεί η τριτοβάθμια επεξεργασία των λυμάτων και η όσον το δυνατόν ευρύτερη χρήση τους για αρδευτικούς σκοπούς.
- Λοιπές υποδομές και δίκτυα. Ενέργεια και αρχιτεκτονική. Τα παραπάνω πρέπει να αφορούν και τις υπόλοιπες υποδομές και δίκτυα, ότι δηλαδή οι δαπάνες διασύνδεσης με τις υφιστάμενες υποδομές δημόσιες, δημοτικές και άλλες θα βαρύνουν αποκλειστικά τους επενδυτές.
Το θέμα της ενέργειας και της αρχιτεκτονικής είναι ένα ακόμα σημαντικό θέμα. Για τέτοιας εκτεταμένης μορφής επενδύσεις θα πρέπει να υπάρχει πρόβλεψη να αξιοποιείται το αιολικό και ηλιακό δυναμικό του νησιού, να έχουν ενεργειακή αποδοτικότητα και βιοκλιματικό και αρχιτεκτονικό σχεδιασμό που να ταιριάζει και να αναδεικνύει το περιβάλλον της περιοχής. Θα ήταν ευχής έργο να επιτραπεί στους επενδυτές να προχωρήσουν σε αυτοπαραγωγή ενέργειας, γεγονός που θα ωφελήσει και τους ίδιους αλλά και δε θα επιβαρύνει την παραγωγή της Ρόδου η οποία είναι σημαντικά αυξημένη και αυτή τη στιγμή βασίζεται σε ένα σταθμό παραγωγής, τον ΑΗΣ Σορωνής. Ο δεύτερος σταθμός είναι υπό κατασκευή αλλά θα ήταν πολύ σημαντικό αλλά και ελπιδοφόρο για ένα βιώσιμο μέλλον του νησιού οι αυξημένες ενεργειακές ανάγκες τέτοιων επενδύσεων να καλύπτονται από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας. Κάτι τέτοιο άλλωστε θα ήταν και σύμφωνο με τις διεθνείς υποχρεώσεις της χώρας για μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα.
Οι χρήσεις στις διάφορες ζώνες όπως προβλέπονται σήμερα είναι πολλές, διαφορετικές και πολύ γενικές. Θα πρέπει να υπάρξει περιορισμός των επιτρεπόμενων χρήσεων και σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να διατυπωθεί με σαφήνεια ότι αυτές είναι μόνο υποστηρικτικές χρήσεις που εντάσσονται λειτουργικά στα ξενοδοχειακά καταλύματα και συνεπώς δεν αναπτύσσονται αυτοτελώς.
Όσον αφορά το συντελεστή δόμησης θα πρέπει να αναφέρεται ρητά ότι απαγορεύεται η μεταφορά συντελεστή από ζώνη σε ζώνη.
- Μέγεθος επένδυσης και διαφοροποίηση τουριστικού προϊόντος. Η όλη επένδυση θα ήταν παραγωγική εάν μπορούσε να διαφοροποιήσει το τουριστικό προϊόν του νησιού και όχι απλά να προσθέσει κλίνες σε ένα νησί που κατά γενική ομολογία είναι πλέον κορεσμένο. Η προσθήκη καταλυμάτων όμοιων με αυτά που υπάρχουν το μόνο αποτέλεσμα που θα είχε θα ήταν να αυξήσει τον ανταγωνισμό μεταξύ των ξενοδοχειακών επιχειρήσεων, να μειώσει περαιτέρω τις συμπιεσμένες λόγω all-inclusive τιμές και να επιδεινώσει την εργασιακή και οικονομική κατάσταση των εργαζομένων στον τουριστικό τομέα και την οικονομική θέση των τουριστικών επιχειρήσεων. Σε αυτό το πλαίσιο, και λαμβάνοντας υπόψη τις επιπτώσεις της επένδυσης στην κατανάλωση ανεπαρκών φυσικών πόρων, θα πρέπει να υπάρξει σαφής πρόβλεψη για την κατασκευή καταλυμάτων υψηλών προδιαγραφών, με αντίστοιχα, χαμηλές πυκνότητες και δυναμικότητα και επομένως σαφής καθορισμός του μέγιστου αριθμού των επιτρεπόμενων κλινών.
Ο συνολικός αριθμός των επιτρεπόμενων κλινών δεν θα πρέπει να υπερβαίνει τις 2.500. Όπως διαφαίνεται η πρόταση για το Β. Αφάντου προβλέπει συνολικά 1.600 χρήστες (κλίνες), ενώ το Ν, Αφάντου προβλέπει 1.800 χρήστες σε μία έκταση κατακερματισμένη η οποία είναι 3 φορές μικρότερη από αυτή του Βόρειου τμήματος χωρίς να υπολογίζεται το γήπεδο του γκολφ. Είναι χρήσιμο να θυμόμαστε ότι στη Μονή Τοπλού στην Κρήτη με συνολική έκταση 20,000 στρ. – και περιοχή Νατούρα φυσικά – προβλέπονται μόνο 1900 κλίνες.
- Λιμενική εγκατάσταση: Θα πρέπει να διατυπωθεί με σαφήνεια ότι η δυνατότητα κατασκευής λιμενικής εγκατάστασης πρέπει να συναρτάται από τα πορίσματα εγκεκριμένης ακτομηχανικής μελέτης και να επιτραπεί μόνο εφόσον κρίνεται δυνατή και περιβαλλοντικά αποδεκτή και πάντα με όρους και προϋποθέσεις προστασίας του περιβάλλοντος και του δημόσιου χαρακτήρα της παραλίας και του αιγιαλού.
Η αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας δεν είναι δυνατόν να γίνεται με τρόπο που να μη διαφυλάσσει το δημόσιο συμφέρον, το συμφέρον και την ευημερία της κοινωνίας και των πολιτών αλλά και να μην προστατεύει το περιβάλλον για τις σημερινές και τις επόμενες γενιές.
Ο Πρόεδρος Ο αντιπρόεδρος Η Γραμματέας
Μ. Κουλούμπρης Δ. Γρηγοριάδης Ειρ. Σταυρή
Τα μέλη
- Αντ. Αθανασίου
- Λ. Μπαρκανίκας
- Δημ. Μίχαλος
- Μιχ. Λαρδούτσος
ΑΚΡΙΒΕΣ ΑΝΤΙΓΡΑΦΟ ΑΠΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΠΡΑΚΤΙΚΩΝ
