Για τους γνώστες των οικονομικών θεμάτων, το επίθετο Pictet είναι συνώνυμο με μία από τις ισχυρότερες τράπεζες παγκοσμίως στον τομέα του private banking, η οποία μετράει πάνω από δύο αιώνες δραστηριοτήτων. Για τους κατοίκους της Πάτμου, όμως, ο 69χρονος Charles Pictet δεν είναι ο Ελβετός τραπεζίτης, αλλά ένας ένθερμος φίλος του νησιού. Η πρωτοβουλία του να «σώσει» τρεις ιστορικούς ανεμόμυλους στη Χώρα, εμβληματικά τοπόσημα του νησιού που κινδύνευαν να χαθούν από τη φθορά του χρόνου, τον έχει κάνει τόσο αναγνωρίσιμο και αγαπητό στους κατοίκους, που με κάθε ευκαιρία τον συγχαίρουν ή τον αγκαλιάζουν. Αυτό έκανε ο εστιάτορας Μανώλης Γαμπιεράκης μόλις περάσαμε το κατώφλι του μαγαζιού του, στην κεντρική πλατεία, για να γευματίσουμε ένα ζεστό απομεσήμερο. «Θυμάμαι από μικρό παιδί τους μύλους να καταρρέουν και τώρα βλέπω τα πανιά τους να φουσκώνουν στον αέρα. Δεν ξέρετε πόση χαρά μας έχετε δώσει», είπε συγκινημένος στον κ. Pictet. Κι εκείνος ανταποκρίθηκε στη μεσογειακή ζεστασιά και αμεσότητα με ένα πλατύ χαμόγελο.
Ο ίδιος βρέθηκε άλλη μια φορά στην Ελλάδα, στις αρχές του καλοκαιριού, για μια ειδική περίσταση. Η αποκατάσταση των μύλων όχι μόνον στέφθηκε με επιτυχία, αλλά κατάφερε να αποσπάσει κι ένα σημαντικό βραβείο: η ομοσπονδία των Ευρωπαϊκών Πολιτιστικών Οργανώσεων, Europa Nostra, τίμησε, το 2012 στη Λισσαβώνα, τον ίδιο αλλά και ολόκληρη την ομάδα εργασίας –που στελεχωνόταν από μέλη διαφορετικών εθνικοτήτων και ειδικοτήτων και συντονίστηκε από την αρχιτέκτονα Δάφνη Μπέκετ– για την εξαιρετική τους δουλειά. Και με την ευκαιρία αυτή, έγινε φέτος στο νησί μια μεγάλη γιορτή, την οποία διοργάνωσαν ο δήμος και η Ελληνική Εταιρεία Προστασίας Περιβάλλοντος και Πολιτισμού, που είναι ο εταίρος της Europa Nostra στην Ελλάδα. Κάτοικοι και επισκέπτες συγκεντρώθηκαν στους μύλους που δεσπόζουν στην κορυφογραμμή της Χώρας. Μια μικρή οδύσσεια είχε τελειώσει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο και όλοι ήταν χαρούμενοι.
Την επόμενη ημέρα είχαμε κανονίσει τη συνάντηση με τον κ. Pictet, που ήταν πρόθυμος να διηγηθεί στην «Κ» την ιστορία από την αρχή. Μετά το θερμό καλωσόρισμα του Μανώλη Γαμπιεράκη, ανεβήκαμε στη δροσερή ταράτσα, τακτοποιηθήκαμε σε ένα τραπέζι με θέα και παραγγείλαμε μερικά εδέσματα και ένα παγωμένο λευκό κρασί. «Θα σας πω ό,τι θέλετε. Προς Θεού, όμως, ας μη μιλήσουμε για την οικονομία. Είμαι εδώ ως φίλος της Πάτμου και όχι ως εκπρόσωπος κάποιας τράπεζας ή ενός οικονομικού τομέα που αντιλαμβάνομαι ότι εκπροσωπεί τα τελευταία χρόνια κάτι αρνητικό για πολλούς Ελληνες που υποφέρουν από την κρίση», ήταν οι πρώτες κουβέντες του κ. Pictet του οποίου η οικογένεια είχε σχέση με τον Εϋνάρδο, τον σπουδαίο φιλέλληνα τραπεζίτη και ευεργέτη που στήριξε σθεναρά το έθνος τα πρώτα χρόνια μετά την Επανάσταση.
Φιλελληνική η Γενεύη
«Η Γενεύη πάντα είχε μια ιδιαίτερη σχέση με τη χώρα σας από την εποχή του Καποδίστρια και του Εϋνάρδου», τονίζει. «Υπάρχει σαφώς φιλελληνική παράδοση και θαυμασμός για την αρχαιότητα. Ακόμα και σήμερα το ελληνικό στοιχείο είναι έντονο στην πόλη, με ιδιαίτερα αξιόλογους Ελληνες επιστήμονες και επιτυχημένους επαγγελματίες σε πολλούς κλάδους και όχι μόνον στον τραπεζικό, τον οποίον γνωρίζω. Η δική μου γενιά όταν τελείωνε το Κολέγιο πήγαινε είτε στην Ελλάδα είτε στη Ρώμη. Εγώ πρωτοήρθα με ένα ιστιοπλοϊκό σκάφος κάποιων φίλων των γονιών μου σε ηλικία 24 ετών και εντυπωσιάστηκα από την εκπληκτική ομορφιά του τοπίου. Θυμάμαι ότι κάναμε τη διαδρομή Αθήνα – Κω. Από την επόμενη χρονιά, άρχισα να νοικιάζω ιστιοπλοϊκά σκάφη και να κάνω τον περίπλου της Μεσογείου, τμηματικά, με έμφαση στη Μεγάλη Ελλάδα. Πάντα σκεφτόμουν ότι ή ζωή είναι μικρή και πως κάθε καλοκαίρι πρέπει να ανακαλύπτω κάτι καινούργιο. Ετσι δεν πήγαινα ποτέ στο ίδιο μέρος. Με μια εξαίρεση…».
Ο κ. Pictet σταματάει για να με σερβίρει κρασί και συνεχίζει: «Πάντα ερχόμουν στην Πάτμο. Εχω ξεχωρίσει αυτό το μέρος όχι μόνον για τη φυσική του ομορφιά και τον καλά διατηρημένο οικισμό του, αλλά για την ατμόσφαιρά του. Από την πρώτη μου επίσκεψη αισθάνθηκα ότι υπάρχει μια πνευματικότητα και πως ο τόπος στον οποίον ο Ιωάννης έγραψε την Αποκάλυψη είναι ιερός. Ευτυχώς δεν υπάρχουν καταστρεπτικές παρεμβάσεις από την έλευση του μαζικού τουρισμού», λέει και κάθε τόσο στρέφει το βλέμμα του στη θάλασσα.
Η Eλλάδα μού έδωσε χαρές και ήθελα να ανταποδώσω
Χρόνο με τον χρόνο, ο Ελβετός τραπεζίτης και ιστιοπλόος έβλεπε από μακριά την εικόνα της Χώρας της Πάτμου με τους ανεμόμυλους να ρημάζουν και στενοχωριόταν. «Στην πορεία έμαθα ότι ο παλαιότερος είχε χτιστεί το 1588 και πως ήταν σε λειτουργία ώς τη δεκαετία του 1950, εξυπηρετώντας τις ανάγκες του νησιού για τέσσερις αιώνες. Ηταν λοιπόν ταπεινά κτίσματα που ανήκαν στη Μονή, αλλά με ιστορική βαρύτητα, μια και η ύπαρξή τους συνετέλεσε και στην εμπορική άνθηση της Πάτμου κατά το παρελθόν. Ολα αυτά τα χρόνια αγάπησα πολύ την Ελλάδα και ένιωσα ότι μου έδωσε χαρές και συγκινήσεις. Ηθελα κι εγώ να προσφέρω κάτι με τη σειρά μου. Αποφάσισα να κάνω ό,τι μπορώ για τη διάσωση των μύλων», λέει στην «Κ» ο κ. Pictet.
Για να κάνεις μια καλή πράξη στην Ελλάδα, δεν αρκεί να έχεις καλή θέληση. Χρειάζεται να υπερβείς δεκάδες απρόσμενα εμπόδια που ορθώνονται στην πορεία, από τη γραφειοκρατία έως κάθε τι άλλο που μπορεί να χαρακτηριστεί «ελληνική ιδιαιτερότητα». Αν είσαι ξένος, το κυριότερο είναι να βρεις κάποιον Ελληνα που να σε κατατοπίσει για το πώς λειτουργούν τα πράγματα, ποια είναι η νομοθεσία, ποιες είναι οι δυσκολίες. Ο Ελβετός συνομιλητής μας στάθηκε ευτυχώς τυχερός. «Στη Γενεύη γνώρισα τη Δάφνη Μπέκετ, Ελληνίδα της διασποράς, με μητέρα Αθηναία, πατέρα Αμερικανό, μεγαλωμένη στην Ελβετία. Με σπουδές στην αρχιτεκτονική και εμπειρία στο πεδίο, ήξερα πως εντόπισα τον σωστό άνθρωπο, που θα αποτελούσε τη γέφυρα ανάμεσα σε μένα και στο έργο που είχαμε να κάνουμε. Η αλήθεια ήταν πως επρόκειτο για ένα δύσκολο εγχείρημα με πολλά προβλήματα. Στο τέλος, όμως, τα καταφέραμε όλοι μαζί και είμαι εξαιρετικά υπερήφανος».
Εκτός από τον τραπεζίτη, χορηγός στάθηκε το Ιδρυμα «Σταύρος Νιάρχος», καθώς και άλλοι Ελληνες ιδιώτες. Τι ακριβώς κατάφεραν ο κ. Pictet, η κ. Μπέκετ και η ομάδα τους; Με αυστηρό χρονοδιάγραμμα –ελβετικής εμπνεύσεως γαρ– στήθηκε μια ολόκληρη επιχείρηση με σκοπό όχι μόνον να αποκατασταθεί το κέλυφος των μύλων, αλλά να επανασχεδιαστεί η λειτουργία τους: ο πρώτος εκ των τριών απέκτησε νέο μηχανισμό και «παράγει» κανονικά αλεύρι. Για τους άλλους δύο έχουν γίνει μελέτες έτσι ώστε να παράγουν ηλεκτρικό ρεύμα μέσω αιολικής ενέργειας, αλλά και νερό. Χρειάστηκε να βρεθούν ειδικοί τεχνίτες που θα αναλάμβαναν το έργο: από τον ντόπιο καραβομαραγκό Γιώργο Καμίτση μέχρι έναν Ελβετό ειδικό στα ιστιοπλοϊκά πανιά που έφτιαξε τα πανιά του μύλου, επίσης Ελληνες και Γάλλοι μηχανικοί που επιμελήθηκαν τον σύγχρονο μηχανισμό. Ακόμα και ένας Γάλλος όγδοη γενιά μυλωνάς, που χάραξε τη μυλόπετρα, η οποία ήρθε από την πατρίδα του, προσέφερε τις υπηρεσίες του.
Η πολιτιστική κληρονομιά μπορεί να γίνει μοχλός ανάπτυξης
«Αυτό που με ενδιέφερε πάνω απ’ όλα ήταν να κάνουμε μια επιτυχημένη διεθνή συνεργασία. Να μη φτιάξουμε μόνο την εξωτερική όψη των μύλων, αλλά να τους ξανακάνουμε χρήσιμους για την κοινότητα των Πατμίων, όπως ήταν τους προηγούμενους αιώνες. Να δώσουμε ένα θετικό παράδειγμα για το πώς η πολιτιστική κληρονομιά μπορεί να γίνει υπερηφάνεια για τους κατοίκους, αλλά και μοχλός ανάπτυξης», υπογραμμίζει ο κ. Pictet.
Παρά τη σαφή επιθυμία του συνομιλητή μου να μην επεκταθούμε σε πολιτικά θέματα, αφήνω για λίγο τους μύλους, για να κουβεντιάσουμε τη σημερινή κατάσταση της Ελλάδας. Εκείνος διστάζει, αλλά τελικά απαντάει: «Γνωρίζω καλά την ελληνική Ιστορία, σας είπα, άλλωστε, ότι κατάγομαι από οικογένεια με βαθιά φιλελληνικά αισθήματα. Ξέρω καλά την ιστορική διαδοχή από την οθωμανική σκλαβιά στην απόπειρα να φτιαχτεί ένα σύγχρονο ευρωπαϊκό κράτος, για τους ξένους βασιλείς, τη συμμετοχή στον Α΄ και τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, τον εμφύλιο και τη χούντα. Ολα αυτά δημιούργησαν πολύ συγκεκριμένες συνθήκες στην Ελλάδα, που εξηγούν αλλά δεν δικαιολογούν –πάντα– ορισμένα πράγματα. Αντιλαμβάνομαι, επίσης, ότι για να γίνουν βαθιές τομές στον τρόπο με τον οποίον δουλεύει το κράτος, αλλά και στον τρόπο με τον οποίον σκέπτονται και αντιδρούν οι άνθρωποι, χρειάζεται μία εικοσαετία. Μέχρι τότε θα έχει έρθει στα πράγματα και μια γενιά Ελλήνων που τώρα είναι νέοι, έχουν όμως γνώσεις, εφόδια, όραμα και όχι τα τραύματα ή τις αγκυλώσεις παλαιότερων γενεών. Ακόμα και αν ορισμένοι ταλαντούχοι φύγουν στο εξωτερικό για σπουδές ή δουλειά, θέλουν να ξαναγυρίσουν, διότι οι Ελληνες έχουν πάντα πατριωτισμό και επιζητούν την επιστροφή. Σε γενικές γραμμές, πιστεύω ότι όλοι έχουν κατανοήσει τις παθογένειες του συστήματος και κάνουν προσπάθειες να διορθώσουν τα πράγματα, έτσι ώστε να λειτουργούν όλα με ορθότερο και πιο διαφανή τρόπο. Ολόκληρη η Ευρώπη χρειάζεται μια νέα λειτουργική δομή και είμαι αισιόδοξος ότι στο τέλος αυτό θα συμβεί μέσα από ομόνοια και συνεργασία», πιστεύει ο κ. Pictet.
Ο σερβιτόρος μάς φέρνει τα υπόλοιπα πιάτα και ο κ. Pictet φωνάζει ενθουσιασμένος «Bravo» με ιταλική μουσικότητα στη φωνή, αν και γαλλόφωνος. Συνεχίζει: «Τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Ευρώπη υπάρχει η αίσθηση μιας τεράστιας δυσκολίας που πρέπει να ξεπεραστεί. Δεν υποτιμώ το μέγεθος της κρίσης. Ας σκεφτούμε, όμως, τι πέρασαν οι προηγούμενες γενιές Ελλήνων και Ευρωπαίων και τότε θα δούμε πόσο τυχεροί έχουμε υπάρξει, χωρίς συρράξεις για πολλές δεκαετίες. Ακόμα και όσοι μιλούν για έναν οικονομικό πόλεμο, πρέπει να σκεφτούν ότι δεν συγκρίνεται με έναν κανονικό πόλεμο, σαν και αυτούς που ζήσαμε στην ήπειρο ή που βλέπουμε να εκτυλίσσονται γύρω μας σε διάφορες περιοχές του κόσμου», υπογραμμίζει.
Ευφυείς και επινοητικοί
«Για να ξαναγυρίσουμε, πάντως, στην προηγούμενη κουβέντα μας», συνεχίζει ο Ελβετός τραπεζίτης, «η Ελλάδα έχει ορισμένα στρατηγικά πλεονεκτήματα που θα μπορούσαν να την βοηθήσουν να βγει από την κρίση, αρκεί να υπάρχει σωστή στρατηγική. Ο τουρισμός είναι ένα από αυτά, αλλά πρέπει να καταστρώσετε ένα καλά μελετημένο σχέδιο. Κοιτάξτε λ.χ. πώς κατέστρεψαν οι Ισπανοί τις ακτές τους με άναρχη δόμηση και πάρτε σαν παράδειγμα τους Τούρκους που αντί να χτίζουν πια, έχουν επιλέξει να επενδύσουν στα μεγάλα ξύλινα παραδοσιακά σκάφη. Ο τουρισμός των καϊκιών είναι ένας οικονομικός κλάδος που ανθεί και πρέπει να σας πω ότι προσελκύει υψηλής ποιότητας επισκέπτες. Είσαστε ευφυείς και επινοητικοί. Εχετε τον πολιτισμό σας, τα μουσεία και τις αρχαιολογικές τοποθεσίες. Ζείτε στον παράδεισο, βρείτε τρόπους να τον προστατεύσετε και να τον χαιρόμαστε και εμείς που ερχόμαστε το καλοκαίρι».
Ο τραπεζίτης μιλάει πια ως ταξιδιώτης-ιστιοπλόος. Για την ηλικία του είναι καλογυμνασμένος και προσέχει τη διατροφή του. Παρά το ότι αγαπάει πολύ την ελληνική κουζίνα, τσιμπολογάει προσεκτικά τους μεζέδες. «Ξέρετε ότι έχω δώσει στο ιστιοπλοϊκό μου σκάφος ελληνικό όνομα;», μου λέει. «Το έχω βαφτίσει “Σήμερον” για να θυμάμαι ότι η ζωή είναι μοναδική, ότι πρέπει να βλέπουμε κάθε ημέρα σαν μια μοναδική ευκαιρία να κάνουμε πράγματα, να μην ξεχνάμε ότι ο χρόνος έχει τέλος για τους θνητούς. Οι άνθρωποι της οικονομίας και των επιχειρήσεων καμιά φορά κλείνονται στον κόσμο τους και μένουν απορροφημένοι στις υποθέσεις τους. Εγώ μεγάλωσα σε μια οικογένεια τραπεζιτών, έμαθα να είμαι συνεπής, πειθαρχημένος και να φέρω εις πέρας ό,τι αναλαμβάνω. Αλλά προσπαθώ να χαίρομαι την καθημερινότητά μου. Και εκτιμώ τις απέραντες ομορφιές της Ελλάδας, του Αιγαίου, των νησιών και των υπέροχων ανθρώπων της».
Η συνάντηση
Γευματίσαμε στο εστιατόριο «Βαγγέλης» στη Χώρα της Πάτμου. Παραγγείλαμε μια χωριάτικη σαλάτα, ντολμαδάκια και κουνέλι μαγειρευτό. Ηπιαμε λευκό κρασί. Ηταν όλα νόστιμα και η θέα εξαιρετική. Τον λογαριασμό «ανέλαβε» ο κ. Pictet.
Oι σταθμοί του
1945
Γεννιέται στη Νέα Υόρκη.
1963
Σπουδάζει Οικονομικές και Κοινωνικές Επιστήμες στο Πανεπιστήμιο St-Gallen.
1969
Υπηρετεί τη στρατιωτική του θητεία και αρχίζει να εργάζεται για την οικογενειακή τράπεζα.
1979
Γίνεται εταίρος στην Pictet & Cie.
1996 – 2005
Ηγετική θέση στη διοίκηση της τράπεζας ως παλαιότερος εταίρος.
2005 – 2012
Μέλος της Ελβετικής Αρχής για την Επίβλεψη των Χρηματαγορών.
2012
Βραβεύεται από την Europa Nostra για την αποκατάσταση των μύλων της Πάτμου.
Καθημερινή
