Θανάσης Κουκάκης,
CNN Greece
Τρύπα 347 εκατ. ευρώ στον προϋπολογισμό του 2016 προκαλεί λάθος στον υπολογισμό των προσδοκώμενων εσόδων από το Φόρο Προστιθέμενης Αξίας, το οποίο εντόπισαν με καθυστέρηση κυβέρνηση και θεσμοί.
Σύμφωνα με αποκλειστικές πληροφορίες του CNN Greece, κατά τους επιτόπιους ελέγχους που διενήργησαν επί ελληνικού εδάφους τα τεχνικά κλιμάκια των θεσμών ανακάλυψαν πως στους πίνακες που είχε καταρτίσει το υπουργείο Οικονομικών για τις εκτιμώμενες εισπράξεις από τον ΦΠΑ, υπήρχε διπλοεγγραφή που αύξανε το τελικό ποσό εσόδων κατά 347 εκατ. ευρώ. Το λάθος αφορά στα προσδοκώμενα έσοδα από την κατάργηση του ειδικού καθεστώτος που ίσχυε για τον ΦΠΑ των νησιών του Αιγαίου.
Ο τρόπος με τον οποίο «παρείσφρησε» τόσο στο Μνημόνιο, όσο και στο προσχέδιο του προϋπολογισμού 2016 η διπλοεγγραφή, χαρακτηρίζεται ως η επιτομή του ερασιτεχνισμού και της προχειρότητας. Αποκαλύπτει, όπως επισημαίνουν τεχνοκράτες, πως λάθος χειρισμοί εκ μέρους υπουργικών συμβούλων και κυβερνητικών στελεχών αυξάνουν τον τελικό «λογαριασμό» για τους Έλληνες φορολογουμένους.
Και ο λογαριασμός από τους λάθους χειρισμούς στον ΦΠΑ δεν είναι μικρός. Αν στα 347 εκατ. ευρώ της διπλοεγγραφής προστεθούν τα 240 εκατ. ευρώ από τον ΦΠΑ στα ιδιωτικά σχολεία και τα 150 εκατ. ευρώ από τον ΦΠΑ στα φροντιστήρια που ακόμη εκκρεμούν, συνολικά δημιουργείται ένα δημοσιονομικό κενό της τάξης των 737 εκατ. ευρώ μόνο από τον ΦΠΑ.
Η σύμβουλος
Βαρουφάκη
Η όλη υπόθεση ξεκίνησε στις αρχές του προηγουμένου Ιουνίου, όταν η ελληνική κυβέρνηση αντάλλασσε προτάσεις με τον πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζαν Κλοντ Γιούνκερ για τη μορφή που θα μπορούσε να έχει ένα «αποδεκτό» από την ελληνική πλευρά πρόγραμμα στήριξης.
Στο πλαίσιο εκείνων των συζητήσεων, σύμβουλοι του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα, του αντιπροέδρου της κυβέρνησης Γιάννη Δραγασάκη και του τότε υπουργού Οικονομικών Γιάνη Βαρουφάκη, που είτε μετείχαν αυτοπροσώπως στο Brussels Group, είτε το υποστήριζαν εξ αποστάσεως, κατάρτιζαν διάφορες προτάσεις και σενάρια μέτρων, τα οποία εξετάζονταν σε επίπεδο τεχνοκρατών με τους θεσμούς.
Όπως αναφέρουν καλά πληροφορημένες πηγές, το σκέλος της διαπραγμάτευσης που αφορούσε συνολικά στον ΦΠΑ ανέλαβε να το επεξεργασθεί οικονομολόγος-ερευνήτρια σύμβουλος του Γιάνη Βαρουφάκη, υπό την εποπτεία του τότε πρωθυπουργικού συμβούλου και νυν Γενικού Γραμματέα Δημοσιονομικής Πολιτικής, Φραγκίσκου Κουτεντάκη.
Συλλέγοντας στοιχεία τόσο από τις κεντρικές υπηρεσίες του υπουργείου Οικονομικών όσο και από τη Γενική Γραμματεία Δημοσίων Εσόδων, η ερευνήτρια εκπόνησε μελέτη για τα προσδοκώμενα έσοδα από τον ΦΠΑ. Το σχετικό αρχείο, το οποίο είχε ειδική κωδικοποίηση, δόθηκε προς χρήση στο Brussels Group. Οι εισπρακτικές του προβλέψεις έτυχαν της αποδοχής των τεχνοκρατών των θεσμών και, τελικά, χρησιμοποιήθηκε για τον υπολογισμό των προσδοκώμενων εσόδων από τον ΦΠΑ, όπως αυτές αποτυπώθηκαν στο Μνημόνιο.
Λάθη επί λαθών
Ωστόσο, κατά την κατάρτιση του Μνημονίου ουδείς φρόντισε επιμελώς να ασχοληθεί με το περιεχόμενο του ειδικού αρχείου και να εξετάσει κωδικό προς κωδικό το τι περιελάμβανε. Απλά αποδέχθηκαν ως ορθό τον υπολογισμό των εσόδων. Για αδιευκρίνιστους μέχρις στιγμής λόγους, θεωρήθηκε -εσφαλμένα- πως το αρχείο δεν περιελάμβανε το όφελος από την κατάργηση των μειωμένων συντελεστών 5%, 9% και 16% στα νησιά του Αιγαίου και, ως εκ τούτου, τα 347 εκατ. ευρώ από την παρέμβαση αυτή υπολογίσθηκαν ξεχωριστά!
Αλλά και μετά τη συνομολόγηση του Μνημονίου και την ψήφισή του από τη Βουλή, το λάθος δεν εντοπίσθηκε. Ο λόγος ήταν πως οι αρμόδιοι υπουργοί και στελέχη τροφοδότησαν το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους με το σχετικό αρχείο, με τη σήμανση πως είναι «ελεγμένο και τεκμηριωμένο». Έτσι, ο λάθος υπολογισμός περιελήφθη και στο προσχέδιο του Προϋπολογισμού 2016.
Είναι χαρακτηριστικό πως στο προσχέδιο του Προϋπολογισμού περιλαμβάνεται πίνακας, στον οποίο αποτυπώνονται οι «δημοσιονομικές παρεμβάσεις σύμβασης οικονομικής συμφωνίας 2015-2016, αναλυτικά και ανά υποτομέα της Γενικής Κυβέρνησης». Σε αυτές περιλαμβάνεται η εγγραφή «αναμόρφωση Κώδικα ΦΠΑ», στην οποία έχει υπολογισθεί και η σταδιακή κατάργηση της έκπτωσης στα νησιά, η οποία για το 2016 αποτιμάται στα 1,41 δισ. ευρώ. Ωστόσο, το πραγματικό μέγεθος είναι 347 εκατ. ευρώ λιγότερα, ήτοι 1,063 δισ. ευρώ.
Το λάθος εντοπίσθηκε στα μέσα Οκτωβρίου από την τεχνική βοήθεια των ΔΝΤ, ΕΕ και ΕΚΤ που συνεπικουρεί την κυβέρνηση στα δημοσιονομικά θέματα, η οποία και το υπέδειξε στα στελέχη του υπουργείου Οικονομικών. Ωστόσο, για να επιβεβαιωθεί ο λάθος λογιστικός χειρισμός απαιτήθηκε κάποιος χρόνος, καθώς έπρεπε να γίνει αποκωδικοποίηση του αρχείου της συμβούλου του κ. Βαρουφάκη. Τελικά, αυτή έγινε και διαπιστώθηκε το σφάλμα, το οποίο, όμως, παρέμεινε ως επτασφράγιστο μυστικό, καθώς εξέθετε και την πολιτική ηγεσία.
Την προηγούμενη εβδομάδα, οι επικεφαλής των κλιμακίων των θεσμών στις επαφές που είχαν με τα κυβερνητικά στελέχη στο Hilton συμπεριέλαβαν την σχετική διπλοεγγραφή στο δημοσιονομικό κενό του 2016, το οποίο σύμφωνα με πληροφορίες αγγίζει πλέον το 1% του ΑΕΠ ή το 1,7 δισ. ευρώ. Στο εν λόγω κενό, δηλαδή στα χρήματα που λείπουν για να επιτευχθεί ο στόχος για πρωτογενές πλεόνασμα 0,50% του ΑΕΠ το 2016, οι θεσμοί αθροίζουν και τα έσοδα από τον ΦΠΑ στην εκπαίδευση, τις περικοπές στις αμυντικές δαπάνες, τις παρεμβάσεις στο ασφαλιστικό και τις εισπράξεις από την αύξηση της φορολόγησης στα έσοδα από ενοίκια, καθώς η κυβέρνηση δεν έχει εφαρμόσει τις σχετικές πολιτικές.
Δεδομένου ότι το υπουργείο Οικονομικών αναζητά ισοδύναμα για να μην επιβληθεί ο ΦΠΑ στην ιδιωτική εκπαίδευση, το «αυτογκόλ» με το λάθος υπολογισμό των εισπράξεων από τον ΦΠΑ μειώνει πλέον αισθητά τα περιθώρια ελιγμών για την κυβέρνηση.
