Τη δυνατότητα εσαεί «τακτοποίησης» των αυθαίρετων κτισμάτων – ακόμα και όσων έχουν μεγάλες αυθαιρεσίες – μέσω της Ηλεκτρονικής Ταυτότητας Κτιρίου (ΗΤΚ) αλλά με πολύ πιο «τσουχτερά» πρόστιμα από αυτά που ορίζει ο υφιστάμενος νόμος θα δίνει η μόνιμη ρύθμιση του υπουργείου Περιβάλλοντος, την οποία εξήγγειλε την Τρίτη (29/10) ο υπουργός, Κωστής Χατζηδάκης μετά τη συνάντησή του με τον πρόεδρο του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας (ΤΕΕ), Γιώργο Στασινό.
Μέχρι την οριστική απόφαση εφαρμογής της ΗΤΚ, θα παραμείνει σε ισχύ ο νόμος 4495 για την τακτοποίηση αυθαιρέτων, η ισχύς του οποίου τυπικά λήγει στις 8 Νοεμβρίου, αλλά αναμένεται να παραταθεί για διάστημα έως έξι μηνών, όπως ήδη είχε αποκαλύψει το ρεπορτάζ του ethnos.gr από τις 15 Οκτωβρίου. Όπως προκύπτει από τις σημερινές δηλώσεις του κ. Χατζηδάκη, η ισχύς του νόμου θα παραταθεί έως ότου είναι έτοιμη η πλατφόρμα της ηλεκτρονικής ταυτότητας ώστε να μην υπάρξει «παράθυρο» και κενό στη δυνατότητα νομιμοποίησης αυθαιρέτων.
Έρχονται κλιμακωτά πρόστιμα
Το υπουργείο «κλείνει το μάτι» στους ιδιοκτήτες αυθαιρέτων αφού πρακτικά θα μπορούν και μετά τη λήξη του νόμου να τα «τακτοποιήσουν», όχι όμως χωρίς …ποινή, καθώς θα αναγκαστούν να πληρώνουν υψηλότερα πρόστιμα, τα οποία θα είναι πιθανότατα κλιμακωτά ανάλογα με το χρόνο καθυστέρησης: «Θα συμβουλεύαμε τους ιδιοκτήτες να ενταχθούν νωρίς. Όσο πιο αργά το κάνουν – μετά από κάμποσα χρόνια – μπορεί να σημαίνει παραπάνω επιβαρύνσεις για τους ίδιους. Καλύτερα νωρίτερα παρά αργότερα» σημείωσε χαρακτηριστικά ο κ. Χατζηδάκης.
Βασική προϋπόθεση είναι τα αυθαίρετα να έχουν ανεγερθεί πριν την 28η Ιουλίου 2011, ημερομηνία, η οποία έχει καθοριστεί ως «κόκκινη γραμμή» για την νομιμοποίηση αυθαιρέτων από τους προηγούμενους νόμους. Αυτό σημαίνει ότι ούτε με την επερχόμενη ρύθμιση θα υπάρξει δυνατότητα τακτοποίησης αυθαιρέτων που έχουν κατασκευαστεί μετά το 2011.
Κι αυτό βέβαια στις περιπτώσεις που τα αυθαίρετα δεν εντοπιστούν από τα κλιμάκια των ελεγκτών δόμησης, καθώς σε αυτήν την περίπτωση ανοίγει ο δρόμος για κατεδαφίσεις, οι διαδικασίες για τις οποίες έχουν ήδη αποποιηθεί και επιταχυνθεί. Αυτό που θεωρείται δεδομένο, όπως μεταδίδουν πηγές του υπουργείου, είναι οι κατεδαφίσεις σε δασικές περιοχές, αιγιαλό, ρέματα, κλπ.
Συγκεκριμένα, βάσει του σχεδίου του υπουργείου Περιβάλλοντος, προβλέπεται παράταση έως και έξι μηνών – πιθανότατα έως τις αρχές Μαΐου του 2020 – της προθεσμίας υπαγωγής αυθαιρέτων κτισμάτων στον ισχύοντα νόμο 4495 για «τακτοποίηση», η οποία εκπνέει σε λίγες ημέρες.
Εξετάζεται μάλιστα και το ενδεχόμενο να μη συσχετίζεται η ημερομηνία πληρωμής του παραβόλου που νοείται σήμερα ως ημερομηνία υπαγωγής στο νόμο με την καταληκτική ημερομηνία υποβολής των απαραίτητων δικαιολογητικών
Αν και οι οριστικές ημερομηνίες δεν έχουν αποφασιστεί ακόμα, εξέλιξη – κλειδί στην οριστικοποίηση της διάρκειας παράτασης θα είναι η ολοκλήρωση του συστήματος για την εφαρμογή της Ηλεκτρονικής Ταυτότητας Κτιρίου, η οποία τοποθετείται την ερχόμενη άνοιξη. Ακολούθως θα εφαρμοστεί η ΗΤΚ, μέσω της οποίας οι ιδιοκτήτες κατασκευών με αυθαιρεσίες θα μπορούν να συνεχίζουν να τις «τακτοποιούν» προκειμένου να προχωρήσουν σε δικαιοπραξίες όπως οι μεταβιβάσεις.
Με τη διαδικασία αυτή ουσιαστικά τα αυθαίρετα θα μπορούν να τακτοποιούνται μόνιμα αλλά με υψηλότερα πρόστιμα τουλάχιστον στις περιπτώσεις των μεγάλων αυθαιρεσιών.
Αντίθετα για τις μικροαυθαιρεσίες – πολλές εκ των οποίων έχουν γίνει και εν αγνοία των ιδιοκτητών – η Πολιτεία αναμένεται να είναι πιο ελαστική.
Παράταση και για τον προηγούμενο νόμο
Η «μόνιμη λύση», για την οποία δεσμεύτηκε ο υπουργός Περιβάλλοντος και η παράταση της διαδικασίας υπαγωγής νέων αυθαιρέτων θα «συμπαρασύρει» και τις μη περαιωμένες τακτοποιήσεις του προηγούμενου νόμου, του 4178, οι οποίες κινδυνεύουν ακόμα και με ακύρωση καθώς σε χιλιάδες περιπτώσεις δεν έχει υποβληθεί το σύνολο των απαραίτητων δικαιολογητικών και σχεδίων.
Η παράταση της συγκεκριμένης προθεσμίας αποτελεί πάγιο αίτημα του τεχνικού κλάδου καθώς αυτή τη στιγμή βρίσκονται στον «αέρα» περισσότερα από 350.000 αυθαίρετα κτίσματα. Πρόκειται για αυθαίρετα, για τα οποία οι ιδιοκτήτες έχουν σε πολλές περιπτώσεις αποπληρώσει παράβολα και μεγάλο μέρος ή και το σύνολο των προστίμων και ως εκ τούτου δεν υπήρχε λόγος μεταφοράς τους αφού ο ισχύων νόμος προσφέρει μεν χαμηλότερα πρόστιμα και διευκολύνσεις αλλά έχει αυστηρότερους όρους υπαγωγής.
Ωστόσο από τα 670.000 δηλωμένα αυθαίρετα αυτής της κατηγορίας, εκτιμάται ότι για περισσότερα από τα μισά δεν έχει ολοκληρωθεί η αποστολή δικαιολογητικών από τους μηχανικούς. Έτσι, ενώ τα κτίσματα έχουν ήδη τακτοποιηθεί, οι αιτήσεις υπαγωγής που έχουν γίνει θα μπορούσαν να ακυρωθούν και οι ιδιοκτήτες τους θα υποχρεώνονταν να εκκινήσουν διαδικασίες επιστροφής των προστίμων που έχουν πληρώσει και να ξεκινήσουν διαδικασίες από την αρχή. Για την περίπτωση αυτή μάλιστα ένα από τα σενάρια που εξετάζονται είναι η κλιμακωτή τρίμηνη παράταση ανάλογα με την ημερομηνία μεταφοράς δεδομένου ότι οι ελάχιστες ημέρες που απομένουν μέχρι να εκπνεύσει η προθεσμία δε θεωρούνται επαρκές διάστημα για να διεκπεραιωθούν όλες οι υποθέσεις
Να σημειωθεί ότι η συγκεκριμένη προθεσμία λήγει στις 3 Νοεμβρίου. Για το ζήτημα είχε καταθέσει τροπολογία για τρίμηνη παράταση και ομάδα βουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ στο αναπτυξιακό νομοσχέδιο, η οποία όμως δεν έγινε δεκτή από την κυβέρνηση.
Στο υπό κατάρτιση σχέδιο του υπουργείου Περιβάλλοντος περιλαμβάνεται επίσης παράταση και στην προθεσμία υποβολής δικαιολογητικών σε δηλώσεις που έγιναν έως τον Νοέμβριο του 2018 οπότε και ίσχυε η έκπτωση 20% στο ενιαίο ειδικό πρόστιμο. Βάσει του ισχύοντος νόμου, οι μηχανικοί υποχρεούνται μέσα σε διάστημα ενός έτους από την πληρωμή του παραβόλου, να ολοκληρώσουν την ηλεκτρονική υποβολή των απαραίτητων δικαιολογητικών, κάτι το οποίο δεν έχει ολοκληρωθεί σε όλες τις περιπτώσεις.
Να σημειωθεί ότι ένας από τους βασικούς λόγους εξαιτίας των οποίων οι μηχανικοί καθυστερούν την εισαγωγή στοιχείων και σχεδίων μέχρι να χρειαστεί να γίνει κάποια δικαιοπραξία είναι οι αλληλοσυγκρουόμενες ερμηνείες σε συνδυασμό με τις οδηγίες του συλλόγου συμβολαιογράφων που αναγκάζουν συχνά τους μηχανικούς να επανέρχονται σε ολοκληρωμένες δηλώσεις, να τις «ανοίγουν» και να τις «διορθώνουν», προκειμένου να ξεπεραστούν σφάλματα παλαιοτέρων τίτλων και να είναι εφικτές οι νέες δικαιοπραξίες.
Μέχρι τώρα, πάντως, στη βάση υπαγωγής αυθαιρέτων του ΤΕΕ, έχουν δηλωθεί περίπου 1,5 εκατομμύριο αυθαίρετα, ενώ τα έσοδα από τις δηλώσεις αυθαιρέτων των σχετικών νόμων από το 2011 και μετά προσεγγίζουν ήδη τα 2,4 δισεκατομμύρια ευρώ.
Τι είναι η ηλεκτρονική ταυτότητα κτιρίου
Πρόκειται ουσιαστικά για το Μητρώο όλου του κτιριακού αποθέματος της χώρας. Η ΗΤΚ έχει θεσμοθετηθεί από το 2017 και η εφαρμογή της θα ξεκινήσει αμέσως μόλις υπογραφεί η σχετική απόφαση από τον υπουργό Περιβάλλοντος.
Υποχρέωση για εισαγωγή στον θεσμό έχουν τα νέα κτίρια (για όσα δηλαδή εκδίδονται νέες οικοδομικές άδειες) και τα παλαιότερα κατά τη στιγμή της μεταβίβασης.
Στόχος της διάταξης που αφορά τις δηλώσεις για τα υφιστάμενα κτίρια είναι να μην επιβαρυνθεί περαιτέρω οικονομικά ο ιδιοκτήτης αλλά να προβεί στη δήλωση επ’ αφορμή άλλης διενεργούμενης πράξεως όπως η μεταβίβαση ακινήτου όπου υποχρεωτικά εκδίδεται η βεβαίωση μηχανικού ή με την έκδοση νέας οικοδομικής άδειας, να εισάγονται τα σχετικά στοιχεία και στο νέο σύστημα της ηλεκτρονικής ταυτότητας.
Την ευθύνη της Ηλεκτρονικής ταυτότητας του κτιρίου θα αναλαμβάνει ο εκάστοτε επιβλέπων μηχανικός, ενώ προβλέπονται ετήσιοι έλεγχοι σε ποσοστό 3% των κτιρίων που λαμβάνουν ταυτότητα.
Σε περίπτωση που έχουν δηλωθεί ψευδή στοιχεία, προβλέπεται εκτός των ποινικών κυρώσεων, πρόστιμο, το ύψος του οποίου κυμαίνεται από 2.000 έως 20.000 ευρώ, ανάλογα με την επιφάνεια που δεν έχει αποτυπωθεί στην ηλεκτρονική ταυτότητα του κτιρίου. Σε περίπτωση υποτροπής των εν λόγω παραβάσεων και εάν αυτές αφορούν σε οικοδομικές εργασίες σε παραδοσιακούς οικισμούς, περιοχές ιδιαίτερου φυσικού κάλλους και σε προστατευόμενες περιοχές τα όρια των κυρώσεων διπλασιάζονται.
Επιπλέον προβλέπεται αναστολή άδειας άσκησης επαγγέλματος για διάστημα από 2 έως 24 μήνες ανάλογα με τη βαρύτητα της παράβασης.
Η εφαρμογή της στην περίπτωση των αυθαιρέτων δε θα διαφέρει ιδιαίτερα καθώς τη στιγμή που ένας ιδιοκτήτης θα πηγαίνει να μεταβιβάσει ένα ακίνητο με αυθαιρεσία λαμβάνει βεβαίωση μηχανικού για την τακτοποίησή του. Ο μηχανικός θα το εισάγει στην ΗΤΚ, η οποία θα συν αρμολογείται σιγά σιγά σαν ένα παζλ του κτιριακού αποθέματος της χώρας.
