Αύριο εκπνέει η προθεσμία για την υποβολή «δήλωσης» – έγκλησης, μετά την δημοσίευση του Ν. 4619/2019 σχετικά με τα μετατραπέντα από αυτεπαγγέλτως διωκόμενα σε κατ’ έγκληση διωκόμενα αδικήματα με τον νέο Ποινικό Κώδικα.
Σχετικά, με το θέμα, που έχει προκαλέσει «πονοκέφαλο» στους δικηγόρους του νησιού, ο ποινικολόγος κ. Μιχάλης Καντιδενός έχει γνωμοδοτήσει ως εξής:
«Α) Το άρθρο 464 του νέου Ποινικού Κώδικα, ορίζει: «Εκκρεμείς ποινικές διαδικασίες, που έχουν ανοίξει χωρίς την υποβολή εγκλήσεως με αντικείμενο πράξεις για την δίωξη των οποίων απαιτείται έγκληση στον παρόντα Κώδικα ενώ διώκονταν αυτεπαγγέλτως υπό το προϊσχύσαν δίκαιο, συνεχίζονται εφόσον ο δικαιούμενος να υποβάλει έγκληση δηλώσει εντός τεσσάρων μηνών από την έναρξη ισχύος του παρόντος ότι επιθυμεί την πρόοδό τους».
Έτσι, για όσα αδικήματα δεν απαιτείτο έγκληση με τον προηγούμενο κώδικα καθώς διώκονταν αυτεπαγγέλτως αλλά με τον νέο μετατράπηκαν σε κατ’ έγκληση διωκόμενα, ο δικαιούμενος πρέπει εντός τετραμήνου αρχομένου από την 1η Ιουλίου 2019 να υποβάλει σχετική δήλωση για την πρόοδο (συνέχιση) κίνησης της ποινικής διαδικασίας αυτών των αδικημάτων. Άλλως, αν παρέλθει άπρακτη η προθεσμία των τεσσάρων μηνών (ήτοι μετά την 1η -11-2019) θα θεωρηθεί ότι εξαλείφεται το αξιόποινο κατ’ εφαρμογή του άρθρου 114 παρ. 1 Π.Κ.
Η ανωτέρω διάταξη επιβάλλει μια εξαιρετικά σύντομη προθεσμία, στη διάρκεια της οποίας, όπως γνωρίζουμε από την εμπειρία μας, τυγχάνει λίαν αμφίβολο ότι θα έχουν πληροφορηθεί όλοι οι παθόντες των εν λόγω τελεσθέντων αδικημάτων την ανωτέρω νομοθετική πρόβλεψη και θα υποβάλουν την σχετική δήλωση υπέχουσα θέση εγκλήσεως. Η δήλωση για συνέχιση της ποινικής διαδικασίας μπορεί να υποβληθεί είτε στο ακροατήριο είτε στον αρμόδιο εισαγγελέα. Μάλιστα, πρέπει να γίνει δεκτό ότι τέτοια δήλωση μπορεί να υποβληθεί και στον Άρειο Πάγο, αν η υπόθεση εκκρεμεί σ’ αυτόν, κατ’ απόκλιση από το άρθρο 53 παρ. 2 ΚΠΔ, που κάνει λόγο για υποβολή της έγκλησης στο ακροατήριο πριν την έναρξη της αποδεικτικής διαδικασίας, δηλ. προϋποθέτει εκκρεμότητα της υπόθεσης σε δικαστήριο ουσίας, διότι η δήλωση του άρθρου 464 ΠΚ δεν συνιστά κατ’ ακριβολογία έγκληση.
Αν ο παθών από το έγκλημα είχε υποβάλει έγκληση, ακόμα και υπό το προγενέστερο καθεστώς της αυτεπάγγελτης δίωξης του συγκεκριμένου εγκλήματος, είναι αυτονόητο ότι δεν χρειάζεται να επαναληφθεί η δήλωση αυτή. Μάλιστα, αυτό ισχύει ακόμα και αν η καταγγελία του εγκλήματος από τον παθόντα είχε χαρακτηριστεί ως μήνυση.
Επειδή πλείστα όσα αδικήματα διώκονται πλέον από 1ης-7-2019 κατ’ έγκληση ενώ πριν ερευνώντο αυτεπαγγέλτως, είναι χρήσιμο και αναγκαίο να γνωρίζουμε ποιά είναι αυτά τα αδικήματα:
• 386 παρ. 1: πλημμεληματική απάτη,
• 386Α παρ. 1§2: απάτη με υπολογιστή πλημμεληματική και κακουργηματική,
• 387: απάτη μικρής αξίας,
• 389: απατηλή πρόκληση βλάβης,
• 390 παρ. 1 εδ. α’: πλημμεληματική απιστία,
• 394: αποδοχή και διάθεση προϊόντων εγκλήματος,
• 397: καταδολίευση δανειστών,
• 404: τοκογλυφία,
• 337 παρ. 4: προσβολή γενετήσιας αξιοπρέπειας,
• 343 περ. α§β: κατάχρηση σε γενετήσια πράξη,
• 358: παραβίαση υποχρέωσης διατροφής και •
375 παρ. 1§2: πλημμεληματική και κακουργηματική υπεξαίρεση.
Επομένως, για τα ανωτέρω εγκλήματα πρέπει έως και την 1η Νοεμβρίου 2019 να υποβληθεί δήλωση από τους δικαιούμενους για την πρόοδο της διαδικασίας. Σε αντίθετη περίπτωση τα δικαστήρια θα διαπιστώνουν την εξάλειψη του αξιοποίνου. Β) Τι γίνεται όμως για τα μέχρι πρότινος αυτεπαγγέλτως διωκόμενα αδικήματα που κατέστησαν πλέον κατ’ έγκληση διωκόμενα, για τα οποία όμως δεν είχε κινηθεί η ποινική διαδικασία;; Πρόκειται για υποθέσεις που βρίσκονται στην Εισαγγελία χωρίς μέχρι σήμερα να τύχουν επεξεργασίας και δεν είχε υποβληθεί καν μήνυση ή έγκληση από τον παθόντα. Μπορεί να υποβληθεί έγκληση ή θεωρείται (αναδρομικά) παραγεγραμμένο το δικαίωμα; Αν μπορεί να υποβληθεί έγκληση, η τρίμηνη προθεσμία πότε εκπνέει (στις 30 Σεπτεμβρίου 2019) ή και αργότερα;
Στο άρθρο 53 παρ. 2 του νέου ΚΠΔ προβλέπεται ότι σε περίπτωση που ασκηθεί ποινική δίωξη χωρίς έγκληση για αδίκημα που δεν διώκεται αυτεπαγγέλτως, τότε ο παθών μπορεί να υποβάλει (το πρώτον) την έγκληση στο ακροατήριο του πρωτοβαθμίου Δικαστηρίου μέχρι την έναρξη της αποδεικτικής διαδικασίας. Η εν λόγω διάταξη ως δικονομικού δικαίου εφαρμόζεται άμεσα. Από το συνδυασμό των ανωτέρω διατάξεων φρονώ ότι συνάγεται το εξής ερμηνευτικό συμπέρασμα: ο παθών των αδικημάτων τα οποία με τον προϊσχύσαντα ΠΚ διώκονταν αυτεπαγγέλτως ενώ υπό τον νέο ΠΚ διώκονται κατ’ έγκληση, έχει δικαίωμα να υποβάλει την έγκληση : 1) στο ακροατήριο του πρωτοβαθμίου Δικαστηρίου μέχρι την έναρξη της αποδεικτικής διαδικασίας, χωρίς προθεσμία (ήτοι και πέραν των 4 μηνών από την έναρξη ισχύος του νέου ΠΚ) ή 2) εντός 4 μηνών από την έναρξη ισχύος του νέου ΠΚ (1-7-2019), ανεξάρτητα σε ποιο στάδιο ευρίσκεται η ποινική διαδικασία, ήτοι και μετά την έναρξη της αποδεικτικής διαδικασίας στο ακροατήριο του πρωτοβαθμίου Δικαστηρίου ακόμη και στο Εφετείο(πχ στις αγορεύσεις των συνηγόρων στο ακροατήριο του πρωτοβαθμίου Δικαστηρίου ή ενώπιον του Εφετείου ). Βεβαίως, υποστηρίχθηκε και η άποψη (πρόσφατα διατυπωθείσα στο Συνέδριο της Ένωσης Δικαστών και Εισαγγελέων που έλαβε χώρα στην αίθουσα τελετών του Εφετείου Αθηνών στην Αθήνα 5-6/9/2019) ότι η προθεσμία υποβολής εγκλήσεως για αυτές τις περιπτώσεις είναι τρίμηνη και άρχεται από της 1-7-2019 ήτοι πρέπει να υποβληθεί έγκληση μέχρι 30-9-2019. ΣΕ κάθε περίπτωση, το ζήτημα αυτό θα κριθεί με αποφάσεις των δικαστηρίων ουσίας και πιθανότατα του ΑΠ.
ΜΙΧΑΗΛ Ι. ΚΑΝΤΙΔΕΝΟΣ».
Κίνδυνος να τεθούν στο αρχείο αυτεπαγγέλτως διωκόμενα αδικήματα!
