Ήταν μια Παρασκευή του Ιανουαρίου του 1985, σχεδόν 38 χρόνια πριν, όταν παρέλαβα τα κλειδιά και μαζί και την ευθύνη της λειτουργίας, της τότε ονομαζόμενης Δημόσιας Βιβλιοθήκης Ρόδου, από τον αείμνηστο Στάμο Πινιγή.
Και ήταν η επόμενη Δευτέρα, όταν πρωί-πρωί πέρασε την είσοδο του παλιού αναγνωστηρίου ο Φώτης Βαρέλης, σημείο αναφοράς για τη Βιβλιοθήκη, όπως και η Βιβλιοθήκη για το έργο του. Τα λόγια του; «Καλημέρα γιέ μου, τι κάνεις πρε;» και αμέσως μετά η κοινοποίηση από το Υπουργείο Πολιτισμού, στο οποίο υπαγόταν τότε η Βιβλιοθήκη η απόφαση της Μελίνας Μερκούρη, με την οποίαν οριζόμουν
Διευθυντής της Βιβλιοθήκης.
Έτσι άρχισε, δεν θα πω η υπαλληλική μου σταδιοδρομία, αφού ποτέ δεν είδα τη Βιβλιοθήκη έτσι, αλλά σαν ένα ταξίδι, που σήμερα έφθασε στο τέλος του.
Ένα ταξίδι που έναν πρόχειρο απολογισμό του, και ας μου συγχωρεθεί αυτό, καταθέτω σήμερα.
Η συλλογή της Βιβλιοθήκης τότε ανήρχετο στα 16.000 βιβλία, σήμερα πλησιάζει τα 100.000 τεκμήρια που είναι πλήρως καταλογογραφημένα και ο κατάλογος είναι στη διάθεση του αναγνωστικού μας κοινού, μέσα από την ιστοσελίδα της Βιβλιοθήκης.
Το 1985 λειτούργησε για πρώτη φορά δανειστικό τμήμα, σήμερα αυτό αριθμεί σχεδόν 9.000 μέλη, εξυπηρετεί τις μορφωτικές, εκπαιδευτικές και ψυχαγωγικές ανάγκες των κατοίκων του νησιού μας, ιδιαίτερα των μαθητών και των φοιτητών μας, ενώ τα βιβλία που δανείζονται κάθε έτος υπερκαλύπτουν σε χρηματική αξία, τα έξοδα λειτουργίας της Βιβλιοθήκης μαζί με τη μισθοδοσία του πάντοτε ελλιπούς, σε σχέση με τις προβλεπόμενες θέσεις, προσωπικού της.
Το 1989 ξεκίνησαν με την υπογραφή σχετικής Προγραμματικής Σύμβασης με το Γραφείο Μεσαιωνικής Πόλης του τότε Δήμου Ροδίων, οι εργασίες για την επισκευή του μνημείου της Καστελλανίας, που στεγάζει από το 1947 τη Βιβλιοθήκη, κυρίως όμως για τη δημιουργία του νέου μας αναγνωστηρίου στο αίθριο του κτηρίου, εργασίες που χρηματοδότησε, το Υπουργείο Παιδείας στο οποίο πλέον υπάγεται η Βιβλιοθήκη. Αισθάνομαι την υποχρέωση να αναφέρω τον αείμνηστο Θανάση Αναπολιτάνο, τον κ. Θεοδόση Κολιάδη, την κα Άννα Παρασκευοπούλου, τον κ. Νίκο Ζαρίφη και τον κ. Χάρη Λαμπρίδη, για την εργασία που πρόσφεραν και επέβλεψαν αλλά και το τεχνικό προσωπικό του Γραφείου, που αγκάλιασε την προσπάθεια.
Αρωγός και προωθητική δύναμη στην προσπάθειά μας αυτή, ήταν η δωρεά της οικογένειας του αείμνηστου Νερατζούλη Κουτσονούρη ομογενή από τις ΗΠΑ. Στη μνήμη του παιδιού τους Γεωργίου, η οικογένεια Κουτσονούρη πρόσφερε μεγάλο αριθμό βιβλίων και τον εξοπλισμό του νέου αναγνωστηρίου σε Βιβλιοθήκες, τραπέζια, καθίσματα και πολυθρόνες. Με απόφαση του Υπουργείου Παιδείας δόθηκε στο νέο μας αναγνωστήριο το όνομα του αείμνηστου Γεωργίου Κουτσονούρη.
Η Βιβλιοθήκη το ίδιο χρονικά διάστημα ξεκίνησε την εκδοτική της προσπάθεια, με στόχο αφ’ ενός την ανάδειξη του πνευματικού πλούτου του νησιού μας και αφετέρου να κάνει γνωστή την παρουσία της, στην πνευματική ζωή του νησιού, με τρόπο ουσιαστικό. Μέχρι σήμερα έχει εκδώσει εννέα (9) βιβλία που όχι μόνο οι συγγραφείς τους παραχώρησαν στη Βιβλιοθήκη, αλλά κάποιοι επωμίστηκαν και το μεγαλύτερο
μέρος των εξόδων της έκδοσής τους. Για την ιστορία αυτοί είναι, ο αείμνηστος καθηγητής και πρόεδρος της Ακαδημίας Αθηνών Αγαπητός Τσοπανάκης, ο αείμνηστος Φώτης Βαρέλης που είχαμε την τύχη και την τιμή στο αναγνωστήριο της Βιβλιοθήκης να γράψει το μεγαλύτερο μέρος του έργου του, οι αείμνηστοι Μανώλης και Λούλα Παπαμανώλη, ο Μανόλης Μακρής, η Βάσω Αντωνίου και η κ. Μάγδα Μαριά.
Ακολούθησε η αναβάθμιση της Βιβλιοθήκης από το Υπουργείο Παιδείας σε Διεύθυνση και η μετονομασία της σε «Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Ρόδου» επιβράβευση του έργου, που είχε γίνει μέχρι τότε. Κατάφερα τότε να κάνω πράξη, ένα όνειρο που φάνταζε απραγματοποίητο. Η Βιβλιοθήκη χρηματοδοτήθηκε από το Υπουργείο Παιδείας και απόκτησε κινητή μονάδα. Οφείλω στο σημείο αυτό να ευχαριστήσω την τότε Προϊσταμένη της Διεύθυνσης Βιβλιοθηκών κ. Βούλα Μπουζίκου, για την αγάπη της προς τη Βιβλιοθήκη, αγάπη που έδειξε με άμεσες και χειροπιαστές αποφάσεις καθώς επίσης και την Ειδική Γραμματέα Βιβλιοθηκών καθηγήτρια Βιβλιοθηκονομίας κ. Δάφνη Κυριάκη-Μάνεση. Επίσης τον τότε Δήμαρχο Ροδίων κ. Γιώργο Γιαννόπουλο και τον Γραμματέα της τότε Τοπικής Ένωσης Δήμων και Κοινοτήτων Δωδεκανήσου κ. Στέλιο Ρηνιού, οι οποίοι ανταποκρινόμενοι άμεσα σε αίτημα της Βιβλιοθήκης διέθεσαν έναν οδηγό, από την ΕΤΑΙΠΡΟΦΥΚΑ.
Αποτέλεσμα άμεσα η κινητή μας Βιβλιοθήκη να ξεκινήσει τα δρομολόγιά της και να επισκέπτεται κάθε μήνα όλα τα σχολεία της υπαίθρου του νησιού της Ρόδου. Δυστυχώς η απώλεια σε τροχαίο του Δημήτρη μας, οδηγού του αυτοκινήτου, σταμάτησε, δέκα χρόνια μετά, το σπουδαίο έργο της κινητής Βιβλιοθήκης. Η κινητή Βιβλιοθήκη όλο αυτό το διάστημα κάλυψε τις εκπαιδευτικές, μορφωτικές και ψυχαγωγικές ανάγκες των μαθητών και μαθητριών, των εκπαιδευτικών, αλλά και των κατοίκων των χωριών του νησιού μας.
Σήμερα 10 χρόνια μετά η Βιβλιοθήκη μπορεί να ανακοινώσει, ότι είναι σε θέση να επαναλειτουργήσει την κινητή μονάδα, αφού κατάφερε να καλύψει την κενή θέση του οδηγού, μέσα από τις μετακινήσεις προσωπικού, στα πλαίσια της κινητικότητας. Βέβαια όλο αυτό το διάστημα έγιναν συνεχείς προσπάθειες, που δεν βρήκαν όμως ευήκοα ώτα. Γενικά ενώ τα πρώτα χρόνια απαντούσαμε «ευήκοα ώτα» με την
πάροδο του χρόνου αυτό ατόνησε.
Η Βιβλιοθήκη μας θέλοντας αλλά και υποχρεωμένη να ακολουθεί τις εξελίξεις στη Βιβλιοθηκονομία, αλλά και στις νέες δυνατότητες που παρέχει η τεχνολογία, πιστή όμως πάντα στον σκοπό της ίδρυσής της, όπως τον περιγράφει το Διάταγμα του τότε Στρατιωτικού Διοικητή Αντιναυάρχου Περ. Ιωαννίδη που χαρακτηριστικά στο πρώτο άρθρο αναφέρει: « Ιδρύεται εν Ρόδω Δημοσία Βιβλιοθήκη ήτις θέλει πληρώσει
στοιχειώδεις πνευματικάς ανάγκας του λαού, τον οποίον ο κατακτητής, εσκεμμένως εστέρησεν, επί μακράν σειράν ετών των φώτων του ελληνικού πολιτισμού» αποφάσισε και υλοποίησε με δικά της μέσα , πρώτη σε όλη την Ελλάδα, την ψηφιοποίηση του μοναδικού και πολύτιμου αρχείου των τοπικών εφημερίδων που διαθέτει. Έτσι ολοκλήρωσε σε 4 χρόνια την ψηφιοποίηση του αρχείου της για την περίοδο από το 1915 μέχρι και το 1975, υλικό που είναι ελεύθερα προσβάσιμο για τους αναγνώστες της και τους ερευνητές, μέσα από την ιστοσελίδα της. Η έκτασή του ανέρχεται στις 62.000 σελίδες. Πρόσφατα και σε συνεργασία με την Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου προχωρήσαμε στη συνέχιση του σπουδαίου αυτού έργου, για την περίοδο από το 1976 μέχρι και το 2006, αναμένουμε την ολοκλήρωσή του, για να
είναι και αυτό πλήρως λειτουργικό και αξιοποιήσιμο από τους αναγνώστες μας. Για το έργο αυτό και όχι μόνο, πολύτιμη ήταν η βοήθεια του φίλου Θεολόγου Τσιγάρου, που εδώ και χρόνια είναι ο μόνιμος άμισθος υπάλληλος της Βιβλιοθήκης, για όλα αυτά τα θέματα.
Ακόμη η Βιβλιοθήκη έδωσε έμφαση στα εκπαιδευτικά προγράμματα στοχεύοντας στην ανάδειξη της τοπικής ιστορίας, μιας ιστορίας που δυστυχώς ελάχιστα γνωρίζουν οι νέοι μας, αφού αυτή δεν διδάσκεται και όπου διδάσκεται αυτό δεν γίνεται, δεν μπορεί να γίνει , με πληρότητα. Χιλιάδες παιδιά όλων των σχολικών βαθμίδων επισκέπτονται κάθε χρόνο τη Βιβλιοθήκη και παρακολουθούν αυτά τα προγράμματα.
Πολλά ακόμα θα μπορούσα να αναφέρω, στο σημείο όμως αυτό αισθάνομαι την υποχρέωση, να ευχαριστήσω τα μέλη όλων των Εφορευτικών Συμβουλίων της Βιβλιοθήκης, τα οποία χωρίς κανένα οικονομικό όφελος πρόσφεραν πολύτιμη βοήθεια, η συνεργασία με τα περισσότερα ήταν αποδοτική για τη Βιβλιοθήκη, αλλά και για εμένα προσωπικά, αφού κατέληξε σε μια ειλικρινή φιλία. Ιδιαίτερα οφείλω να ευχαριστήσω και δημόσια τον Μανόλη Μακρή επί 25 έτη πρόεδρο του Εφορ. Συμβουλίου, τον Μητροπολίτη Λέρου Καλύμνου και Αστυπαλαίας κ.κ. Παϊσιο, τον Νίκο Νικολάου, τον Κώστα Σκανδαλίδη, τον Ανδρέα Ψαρό, τον Κώστα Ταρασλιά, να θυμηθώ την παρουσία των Πατέρα Βασιλείου Μαντικού , Μιχάλη Σκανδαλίδη, Ιωσήφ Κουμέντου, η συμβολή όλων στο έργο που παρήχθη αυτά τα χρόνια ήταν σημαντική.
Και βέβαια να ευχαριστήσω τους συναδέλφους, τους πάντοτε λίγους, αλλά άξιους και ικανούς την Ειρήνη, τη Σέβα, το Γιάννη τους εκπαιδευτικούς που τα τελευταία χρόνια αποσπάστηκαν στη Βιβλιοθήκη, ενώ θέλω να κάνω μια ιδιαίτερη αναφορά σε δυο απόντες το Δημήτρη μας που τόσο πρόωρα χάσαμε και την Κατερίνα που έδωσαν και τη ψυχή τους για τη Βιβλιοθήκη. Να ευχηθώ στο νέο Προϊστάμενο της
Βιβλιοθήκης τον κ. Χρήστο Τερνέζη υγεία και δύναμη, για να μπορέσει να ανταποκριθεί στα καθήκοντά του. Ακόμη οφείλω ευχαριστίες στους συναδέλφους του Υπουργείου Παιδείας, και των τοπικών Υπηρεσιών, τόσο για τη βοήθεια όσο και για την καλή συνεργασία.
Τέλος στο αναγνωστικό κοινό της Βιβλιοθήκης, που ήταν η κινητήρια δύναμη όλα αυτά τα χρόνια, ιδιαίτερα τα παιδιά, που με την παρουσία τους και την αγάπη τους για τη Βιβλιοθήκη, μου έδιναν τη δύναμη για να υπερβώ τις δυσκολίες που συναντούσα.
Ρόδος Τετάρτη 30 Νοεμβρίου 2022
Αντώνης Αγγελής
