Λελογισμένα αισιόδοξοι, άρα ρεαλιστές, εμφανίζονται οι εμπειρογνώμονες του τουρισμού σχετικά με τις περιβαλλοντικές ανησυχίες των ταξιδιωτών και την ευαισθητοποίησή τους για την κλιματική κρίση και τη βιωσιμότητα, όπως εκείνες επιβεβαιώνονται έτι μία φορά από νέα έρευνα που δημοσιεύθηκε τις προηγούμενες ημέρες.
Η ταυτότητα της έρευνας
Η έρευνα διεξήχθη το διάστημα 13-26 Σεπτεμβρίου 2024, σε αντιπροσωπευτικό δείγμα 1.000 ατόμων, ηλικίας 17-70 ετών, από όλη την Ελλάδα, που έχουν ταξιδέψει τα τελευταία τρία χρόνια.
Η Ελληνική Εταιρεία Προστασίας της Φύσης (ΕΕΠΦ), σε συνεργασία με τη Metron Analysis, παρουσίασε τα ευρήματα των ερωτηθέντων πολιτών που έχουν ταξιδέψει τα τελευταία τρία χρόνια, ενώ ταυτόχρονα ανέδειξε, όπως λέγεται, την επίδραση οικονομικών παραγόντων στις ταξιδιωτικές μας αποφάσεις.
Σχολιάζοντας τα δεδομένα που προέκυψαν, ο Πάρις Τσάρτας, ομότιμος καθηγητής Τουριστικής Ανάπτυξης του Χαροκοπείου Πανεπιστημίου, σημειώνει, μιλώντας στην «Κ», ότι τα αξιολογεί προς μία «ιδιαίτερα θετική κατεύθυνση», αναφορικά με τις επιλογές προορισμών και καταλυμάτων με γνώμονα τη βιωσιμότητα και την προστασία του περιβάλλοντος.
«Βιωσιμότητα και προστασία περιβάλλοντος είναι, ωστόσο, δύο διαφορετικά πράγματα. Στη βιωσιμότητα συνυπολογίζονται η τιμή, οι αξιολογήσεις στις ταξιδιωτικές πλατφόρμες, οι ευρύτερες συμπεριφορές των ταξιδιωτών, η βελτίωση των υποδομών», διευκρινίζει ο ίδιος.
«Ποιοτικά, βιώσιμα και φθηνά ταξίδια»
Ο Πάρις Τσάρτας θεωρεί ότι διερχόμαστε ενδιαφέροντες καιρούς, γεμάτους προκλήσεις. «Παρατηρείται τεράστια αύξηση ταξιδιών, ωστόσο τα χρήματα, δηλαδή οι τιμές, παραμένουν καθοριστικός παράγοντας», σημειώνει, επιβεβαιώνοντας, εξάλλου, και τα ευρήματα της έρευνας των ΕΕΠΦ-Metron Analysis. «Επιλέγουμε πλέον ποιοτικά, βιώσιμα αλλά και φθηνά ταξίδια», συμπληρώνει.
Ο δεύτερος λόγος που καθιστά την εποχή μας ταξιδιωτικώς ενδιαφέρουσα, σύμφωνα με τον συνομιλητή μας, είναι ότι «η βιωσιμότητα όλο και περισσότερο θεσμοθετείται, παρέχοντάς μας ένα ευρύ φάσμα καταλυμάτων και προορισμών με βιώσιμα προϊοντικά χαρακτηριστικά», εξηγεί ο Πάρις Τσάρτας. «Σημειώνεται, και δεν είναι καινούργιο αυτό, μία παγκόσμια τάση βιώσιμων επενδύσεων, που προωθούνται θεσμικά, νομικά και πολιτικά», όπως τονίζει χαρακτηριστικά.
Εξάλλου, παρά τα στοιχεία της έρευνας που ομολογούν το χαμηλό ποσοστό επιλογής καταλύματος με βάση τα περιβαλλοντικά κριτήρια, οι περισσότεροι ερωτηθέντες δήλωσαν ότι εφαρμόζουν βιώσιμες πρακτικές κατά τη διάρκεια των διακοπών τους, με τις γυναίκες να διατηρούν εν προκειμένω τα ηνία. Οπως σημειώνεται στα αποτελέσματα, «όσοι ανησυχούν έντονα για την κλιματική αλλαγή είναι περισσότερο πιθανό να εφαρμόζουν τέτοιες πρακτικές, γεγονός που υποδηλώνει έναν ενσυνείδητο, ατομικό τρόπο συμμετοχής στη μείωση της περιβαλλοντικής επιβάρυνσης».
Με το βλέμμα στη βιωσιμότητα και τα όρια
Και το μέλλον, όπως ξεκαθαρίζει ο Πάρις Τσάρτας, είναι «σαφώς υπέρ των επιλογών με άξονα τη βιωσιμότητα και των επενδύσεων με όρια, ρυθμίσεις και απαγορεύσεις (όπως το πρόσφατο χωροταξικό για τον τουρισμό) που θα ελαχιστοποιούν το αποτύπωμα στο περιβάλλον και το τοπίο. Ούτε αυτό, όμως, είναι καινούργια τάση. Tο συζητούμε τα τελευταία 30 χρόνια και στα καθ’ ημάς ξαναπιάσαμε το ζήτημα την τελευταία τριετία».
Σημειώνεται μία δυναμική υπέρ νεότερων προορισμών, οι οποίοι είναι λιγότερο ανεπτυγμένοι ή, ακόμα ακόμα, και λιγότερο νησιωτικοί.
Η τουριστική ταυτότητα της Ελλάδας
Σε κάθε περίπτωση, όπως προκύπτει από την κουβέντα με τον πολύπειρο καθηγητή, η τουριστική ταυτότητα της χώρας μας σήμερα είναι πολυσύνθετη. «Εχουμε ξεπεράσει το λεγόμενο ηλιοτροπικό μοντέλο (ήλιος και θάλασσα) προσέλκυσης ταξιδιωτών, έχει αναδειχθεί ο πολιτισμικός τουρισμός (πέρα από τις αρχαιότητες, στο παιχνίδι έχει μπει η γαστρονομία, το κρασί κ.λπ.) και έχουν αρχίσει να αποκτούν ιδιαίτερη δυναμική τα ειδικά και εναλλακτικά προϊόντα».
Αυτό που ξανασυζητούμε στην Ελλάδα, όπως προκύπτει από τη συνομιλία μας, είναι το «απόλυτο trend της εποχής μας, που λαμβάνει όλο και μεγαλύτερες διαστάσεις. Σημειώνεται, δηλαδή, μία δυναμική υπέρ νεότερων προορισμών, οι οποίοι είναι λιγότερο ανεπτυγμένοι ή, ακόμα ακόμα, και λιγότερο νησιωτικοί», σύμφωνα με τον Πάρι Τσάρτα.
Ο «νέος» ταξιδιώτης
Η παρατήρηση αυτού του φαινομένου προέρχεται από τη νέα, κοινωνικώς υπεύθυνη συμπεριφορά του ταξιδιώτη, όπως, άλλωστε, μαρτυρά και η έρευνα των ΕΕΠΦ-Metron Analysis. «Ο σύγχρονος ταξιδιώτης είναι πολύ καλά ενημερωμένος για τον προορισμό του, σκέφτεται τον ντόπιο, αντιλαμβάνεται τι είναι σωστό και χρήσιμο για την κλιματική κρίση και εκτιμά τις επιπτώσεις που μπορεί να προκαλέσει στον τόπο», λέει ο Πάρις Τσάρτας.
Παράλληλα, και οι ταξιδιωτικοί πράκτορες υιοθετούν επιλογές που βασίζονται σε καλές πρακτικές βιωσιμότητας. «Και αυτό δεν το επιλέγουν επειδή ξαφνικά έχουν ευαισθητοποιηθεί περιβαλλοντικά, αλλά διότι παρατηρούν την αλλαγή του μοτίβου των καταναλωτών. Οι ταξιδιώτες, από την εμφάνιση του ίντερνετ, του e-tourism και των πλατφορμών αξιολόγησης κι εντεύθεν, έχουν καταστεί συνδιαμορφωτές και συνδιοργανωτές του τουριστικού προϊόντος. Σήμερα, ο ταξιδιώτης οδηγεί εκείνος, πολύ περισσότερο απ’ ό,τι στο παρελθόν, την τουριστική βιομηχανία. Είναι τμήμα της ταξιδιωτικής εμπειρίας και συνυπεύθυνος για τις αποφάσεις των άλλων ταξιδιωτών», σύμφωνα με τον Πάρι Τσάρτα.
Σήμερα, ο ταξιδιώτης οδηγεί εκείνος, πολύ περισσότερο απ’ ό,τι στο παρελθόν, την τουριστική βιομηχανία. Είναι τμήμα της ταξιδιωτικής εμπειρίας και συνυπεύθυνος για τις αποφάσεις των άλλων ταξιδιωτών.
Ο ίδιος, βέβαια, θεωρεί ότι πρέπει να ενταθεί η κινητροδότηση εκ μέρους του κράτους προκειμένου να επιλέγουμε τουριστικές επενδύσεις ποιοτικότερες, αλλά κατά γενική ομολογία δυσκολότερες. «Η πολιτεία οφείλει να προωθεί με κάθε τρόπο τις επενδύσεις με μεσοπρόθεσμη απόσβεση αλλά βιώσιμες, παρά τις εύκολες λύσεις που είχαμε αναπτύξει από τη δεκαετία του ’60 έως εκείνη του ’90. Θα έπρεπε, κοντολογίς, να κρίνεται ως βιωσιμότερη και να κινητροδοτείται μία τουριστική επένδυση που θα αποσβεστεί σε τρία ή τέσσερα χρόνια σε σχέση με μία άλλη σε έναν “σίγουρο” προορισμό που θα φέρει τα χρήματά της πίσω σε ένα ή δύο χρόνια, ώστε οι μικροεπενδυτές να προβαίνουν σε βιωσιμότερες επιλογές».
Η «νέα» σεζόν
Για ποιον λόγο, όμως, παρατηρείται αυτή η δυναμική που περιέγραψε ο Πάρις Τσάρτας αμέσως παραπάνω; «Η έννοια της σεζόν έχει μετατοπιστεί παγκοσμίως· δεν περιορίζεται στην αιχμή του καλοκαιριού και του χειμώνα, ενώ γίνονται προορισμοί μέρη που στο παρελθόν δεν είχαν τέτοια επιλογή. Η επιρροή αυτή προφανώς πηγάζει από τους καταναλωτές, από τους ταξιδιώτες. Ωστόσο, οφείλουν πολιτεία και βιομηχανία να συμβάλουν προς αυτή την κατεύθυνση. Οι “κόκκινες γραμμές” για την αποφυγή του υπερτουρισμού είναι απαραίτητες, με απλούστερο παράδειγμα τη διάχυση των ταξιδιωτών κορεσμένων προορισμών σε διαφορετικές χρονικές περιόδους εντός του έτους ή την αναστολή αδειών δόμησης και την προώθηση βιώσιμων καταλυμάτων», μας εξηγεί.
Η σεζόν πλέον δεν περιορίζεται στην αιχμή του καλοκαιριού και του χειμώνα, ενώ γίνονται προορισμοί μέρη που στο παρελθόν δεν είχαν τέτοια επιλογή.
«Πάντοτε, όμως, θα έχουμε προβλήματα στον τουρισμό, δεν θα εκλείψουν ποτέ», διευκρινίζει ο Πάρις Τσάρτας. «Πάντα θα υπάρχουν παραδείγματα αδιαφορίας και εύκολου κέρδους, πάντα θα δημιουργούνται νέοι προορισμοί με αποκλειστικό γνώμονα το κέρδος».
Πηγή: kathimerini.gr
