Το νομοσχέδιο αναμένεται το επόμενο χρονικό διάστημα να τεθεί σε δημόσια διαβούλευση ώστε, όπως και στην περίπτωση του αντικαπνιστικού νόμου, να θεσμοθετηθούν και να εφαρμοστούν πολιτικές που θα προάγουν την υγιεινή διατροφή, την τακτική σωματική δραστηριότητα, τη λελογισμένη χρήση του αλκοόλ και τον έλεγχο του σωματικού βάρους
Έμφαση στην Πρόληψη δίνει το νομοσχέδιο του υπουργείου Υγείας που συζητήθηκε κατά τη χθεσινή συνεδρίαση του υπουργικού συμβουλίου, με τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη να κάνει λόγο για σημαντική παρέμβαση δημόσιας Υγείας.
«Είναι πολύ σημαντική παρέμβαση η πρόληψη και μπορούμε να έχουμε θετικά αποτελέσματα αν ακολουθούμε τέσσερις βασικούς κανόνες: υγιεινή διατροφή, έλεγχο του βάρους, αποχή από το κάπνισμα και το αλκοόλ και συστηματική άθληση», υπογράμμισε ο κ. Μητσοτάκης.
Το νομοσχέδιο αναμένεται το επόμενο χρονικό διάστημα να τεθεί σε δημόσια διαβούλευση ώστε, όπως και στην περίπτωση του αντικαπνιστικού νόμου, να θεσμοθετηθούν και να εφαρμοστούν πολιτικές που θα προάγουν την υγιεινή διατροφή, την τακτική σωματική δραστηριότητα, τη λελογισμένη χρήση του αλκοόλ και τον έλεγχο του σωματικού βάρους.
Να σημειωθεί ότι, ο έλεγχος της διαθεσιμότητας του αλκοόλ έχει ήδη μπει στο στόχαστρο του υπουργείου Υγείας. Στόχος είναι στο πλαίσιο του νομοσχεδίου για την Πρόληψη να θεσμοθετηθούν μέτρα που θα βάζουν «φρένο» σε κάθε πράξη παράνομης διάθεσης αλκοόλ σε ανήλικους, αλλά και να γίνουν δράσεις στα σχολεία με εκπαιδευτικά προγράμματα για τις βλαβερές συνέπειες.
Παράλληλα, προγραμματίζεται εντατικοποίηση των ελέγχων στα σημεία διάθεσης αλκοόλ, ενώ δρομολογούνται η ενίσχυση των κέντρων απεξάρτησης και η εκστρατεία ενημέρωσης-ευαισθητοποίησης του πληθυσμού με έμφαση στην εκπαίδευση, όχι μόνο του ανήλικου πληθυσμού αλλά και των οδηγών και των εγκύων.
Ουραγός η Ελλάδα στις δαπάνες για την πρόληψη
Το νομοσχέδιο του υπουργείου Υγείας φιλοδοξεί να ανατρέψει την μέχρι σήμερα κακή εικόνα της χώρας μας πανευρωπαϊκά καθώς σύμφωνα με έκθεση που παρουσιάστηκε σε ημερίδα που διοργάνωσε το Ινστιτούτο Prolepsis, η Ελλάδα βρίσκεται στις τελευταίες θέσεις σε ότι αφορά τις δαπάνες για την πρόληψη.
Ειδικότερα, τα ευρήματα της έκθεσης «Η κατάσταση της υγείας στην ΕΕ. Ελλάδα: Προφίλ Υγείας 2019», που διαμορφώνουν το προφίλ υγείας του πληθυσμού, αναδεικνύουν τις σοβαρές αδυναμίες του Συστήματος Υγείας και τις πολυτομεακές παρεμβάσεις που χρειάζεται να γίνουν ώστε να αποτελεί η υγεία καθολικό δικαίωμα και όχι προνόμιο.
Ανισότητες στην Υγεία
Σύμφωνα με την έκθεση, αν και το προσδόκιμο ζωής στην Ελλάδα είναι λίγο υψηλότερο (81,4 έτη) από τον μέσο όρο της ΕΕ (80,9), παρατηρούνται μεγάλες ανισότητες στην υγεία ανάλογα με το φύλο και την κοινωνική θέση. Επιπλέον, η αύξηση που παρατηρείται τα τελευταία χρόνια είναι πολύ μικρότερη από την αντίστοιχη αύξηση σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι άνδρες με χαμηλότερο μορφωτικό επίπεδο αναμένεται να ζήσουν έξι χρόνια λιγότερο σε σχέση με άτομα με τριτοβάθμια εκπαίδευση (η αντίστοιχη διαφορά για τις γυναίκες είναι δυόμιση περίπου χρόνια). Αυτό σχετίζεται άμεσα με το γεγονός ότι συγκεκριμένοι παράγοντες κινδύνου (π.χ. κάπνισμα, παχυσαρκία) είναι σημαντικά συχνότεροι στα άτομα χαμηλότερου μορφωτικού επιπέδου και εισοδήματος.
Σημαντικό πρόβλημα αποτελεί και η μειωμένη προσβασιμότητα στην περίθαλψη, καθώς ένα στα δέκα νοικοκυριά δεν έχει τη δυνατότητα πρόσβασης σε υπηρεσίες υγείας. Η δυσχερής οικονομική κατάσταση των νοικοκυριών επιβαρύνεται επιπλέον από τις ιδιωτικές πληρωμές. Το ποσοστό των άμεσων ιδιωτικών πληρωμών (35% των δαπανών υγείας) είναι διπλάσιο από τον μέσο όρο της ΕΕ. Το σημαντικότερο μερίδιο αφορά σε πληρωμές για φάρμακα και για ενδονοσοκομειακές υπηρεσίες (πρόκειται για άτυπες πληρωμές, δεδομένου ότι η περίθαλψη στα δημόσια νοσοκομεία είναι δωρεάν).
Κάπνισμα και παχυσαρκία, κοινό γνώρισμα των Ελλήνων
Σοβαρό πρόβλημα δημόσιας υγείας αποτελούν τα υψηλά ποσοστά που σχετίζονται με το κάπνισμα, το υπερβολικό βάρος και την παχυσαρκία στους ενήλικες και στα παιδιά. Ένας στους τέσσερις ενήλικους καπνίζουν σε καθημερινή βάση (δεύτερο υψηλότερο ποσοστό μεταξύ των χωρών της ΕΕ), ενώ ένας στους τέσσερις 15χρονους ήταν υπέρβαρος ή παχύσαρκος την περίοδο 2013-2014. Τα υψηλά ποσοστά υπερβολικού βάρους/παχυσαρκίας, τόσο στα παιδιά όσο και στους ενήλικους, οφείλονται σημαντικά στην κακή διατροφή και στη χαμηλή σωματική δραστηριότητα. Ανησυχία προκαλούν επίσης οι αυξητικές τάσεις στην κατανάλωση αλκοόλ από ανήλικους.
Υψηλά ποσοστά αυτοκτονιών λόγω οικονομικής κρίσης
Η θνησιμότητα από διαβήτη, ορισμένες μορφές καρκίνου (παγκρέατος, παχέος εντέρου) και παθήσεις του αναπνευστικού συστήματος έχει αυξηθεί, ενώ έχει μειωθεί σημαντικά η θνησιμότητα από εγκεφαλικό επεισόδιο και ισχαιμική καρδιοπάθεια.
Η έκθεση εμφανίζει και τον αισθητό αντίκτυπο της κρίσης στην υγεία του πληθυσμού, μέσα από τα υψηλά ποσοστά αυτοκτονιών και τα επίπεδα σοβαρής κατάθλιψης. Συγκεκριμένα, τα ποσοστά αυτοκτονιών έχουν αυξηθεί κατά 30% από το 2010, ενώ σε σειρά μελετών έχει διαπιστωθεί αύξηση του επιπολασμού των συμπτωμάτων σοβαρής κατάθλιψης στον γενικό πληθυσμό (από 3,3% το 2008 σε 12,3% το 2013). Τέλος, η βρεφική θνησιμότητα, ο σημαντικότερος ίσως δείκτης των συνθηκών δημόσιας υγείας μιας χώρας, αυξήθηκε από το 2006 μέχρι το 2014 με πιθανή σταθεροποίηση το 2015. Η αντίστοιχη θνησιμότητα για την Ευρώπη μειώνεται σταθερά.
Λιγότερα χρόνια υγιούς ζωής μετά τα 65
Οι χαμηλοί δείκτες γονιμότητας και η αύξηση του προσδόκιμου ζωής έχουν ως αποτέλεσμα τα άτομα ηλικίας 65 ετών και άνω να αντιπροσωπεύουν το 22% του πληθυσμού, ποσοστό το οποίο προβλέπεται να φτάσει στο 34% έως το 2070. Δυστυχώς, αυτή η αύξηση του προσδόκιμου ζωής δεν συνοδεύεται και με ποιοτικά έτη ζωής, καθώς τα άτομα άνω των 65 ετών στην Ελλάδα έχουν δύο λιγότερα έτη υγιούς ζωής συγκριτικά με τον μέσο όρο της ΕΕ λόγω χρόνιων παθήσεων, αναπηρίας κ.ά. Εξαιρετικά ανησυχητικό είναι και το γεγονός ότι 27% των ηλικιωμένων αναφέρουν συμπτώματα κατάθλιψης.
«Οι συμπεριφορικοί παράγοντες αποτελούν τη μεγαλύτερη απειλή για τη δημόσια υγεία, ενώ μακροπρόθεσμα δυναμιτίζουν και τα θεμέλια του συστήματος υγείας με την αύξηση των δαπανών για φάρμακα, ενδονοσοκομειακή περίθαλψη και θεραπευτική φροντίδα. Απέναντι σε αυτή την πραγματικότητα, η Ελλάδα βρίσκεται στις τελευταίες θέσεις στην Ευρώπη στις δαπάνες πόρων για την πρόληψη, διαθέτοντας μόνο το 1.3% των συνολικών δαπανών υγείας. Η επένδυση σε υπηρεσίες προαγωγής υγείας και πρόληψης, εστιάζοντας στις κοινωνικές ομάδες που έχουν μεγαλύτερη ανάγκη, και η ριζική μεταρρύθμιση του συστήματος υγείας με έμφαση στην πρωτοβάθμια φροντίδα αποτελούν μονόδρομο στην προσπάθεια να βελτιώσουμε την εικόνα της θνησιμότητας και της νοσηρότητας του πληθυσμού», ανέφερε η κυρία Αθηνά Λινού, Καθηγήτρια της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και Πρόεδρος του Ινστιτούτου Prolepsis, κατά την παρουσίαση της έκθεσης.
Ο Αντιπρόεδρος του Εθνικού Οργανισμού Δημόσιας Υγείας, Γιώργος Παναγιωτακόπουλος, τόνισε ιδιαίτερα το θέμα της σημασίας του εμβολιασμού ως μέσο πρόληψης και αναφέρθηκε στον σημαντικό ρόλο των δημοσιογράφων και των μέσων ενημέρωσης κατά την κάλυψη σχετικών θεμάτων, ώστε να γίνεται με προσοχή και με αξιόπιστο τρόπο.
Ο Καθηγητής Πάνος Τσακλόγλου αναφέρθηκε στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των άτυπων δαπανών στην υγεία στην Ελλάδα (απευθείας πληρωμές σε ιατρούς) σε σύγκριση με τις χώρες της ΕΕ (ιδιωτική ασφάλιση), και στην ανισοκατανομή των δαπανών υγείας που γίνονται υπέρ της νοσοκομειακής φροντίδας και των φαρμάκων, και εις βάρος της πρόληψης και της μακροχρόνιας φροντίδας, θέμα το οποίο αναμένεται να αποτελέσει ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα για το σύστημα υγείας στο μέλλον. Επίσης, με δεδομένο το υπέρογκο δημόσιο χρέος της χώρας τόνισε την ανάγκη ορθολογικής χρήσης των δαπανών στην υγεία.
Τέλος, η Εθνική Συντονίστρια για την προστασία και τη φροντίδα των ασυνόδευτων παιδιών Ειρήνη Αγαπηδάκη επισήμανε ότι οι κοινωνικές ανισότητες στην υγεία είναι πολύ έντονες σε αυτή την ευπαθή κοινωνικά ομάδα, καθώς τα παιδιά συνήθως προέρχονται από χώρες με χαμηλότερο επίπεδο υγείας και είναι απαραίτητο να δοθεί έμφαση στην κάλυψη βασικών αναγκών όπως π.χ. ο εμβολιασμός. Τόνισε επίσης την ανάγκη να διαμορφωθούν πολιτικές που θα αντιστρέψουν τους αντίξοους παράγοντες που επηρεάζουν την υγεία αυτών των παιδιών, δίνοντας έμφαση στον τομέα της εκπαίδευσης, της κοινωνικής ένταξης και υποστήριξης.
