Τον Νίκο Ξυδάκη, γνωστό δημοσιογράφο, τον γνωρίζαμε σαν μια ελεύθερη πένα σε μια συντηρητική εφημερίδα – αρχισυντάκτης της εφημερίδας «Καθημερινή»- μέσα από τα κείμενά του και στην «Καθημερινή» και στο προσωπικό του ιστολόγιο. Κείμενα, που αποπνέουν σεβασμό στην ελληνική γλώσσα, στη δημοσιογραφία, στην αντίληψή του περί πολιτισμού σε όλες του τις εκφάνσεις. Ένας δημοσιογράφος, που έχει διανύσει χιλιόμετρα στον χώρο των ΜΜΕ, διατηρώντας την αξιοπρέπεια και την καλή του φήμη. Προνόμιό του, να συνδυάζει στον λόγο του μία ποιητικότητα, το συναίσθημα με τον ορθολογισμό, την παράδοση με τον σύγχρονο κόσμο. Με μεταπτυχιακές σπουδές στην Ιστορία Τέχνης στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, είναι ο πρώτος επικεφαλής του χαρτοφυλακίου Πολιτισμού, εδώ και χρόνια, που έχει σχέση και γνώση του αντικειμένου του. Θα έλεγε κανείς ότι χρειάζεται για το πολύπαθο υπουργείο του Πολιτισμού, σε συνδυασμό με τα παραπάνω. Πεποίθησή του, πως «ο πολιτισμός δεν κατοικεί μόνο σε μουσεία και βιβλιοθήκες αλλά σε λεωφόρους πόλεων, πλατείες σε συναθροίσεις ». Στόχος του η «άνοιξη Πολιτισμού».
Γι’ αυτήν την πεποίθηση, γι΄αυτήν την άνοιξη, μιλά στην «δ».
• Κύριε Ξυδάκη, Μιλήσατε για πολιτιστική άνοιξη στις προγραμματικές σας δηλώσεις. Θα μας μιλήσετε γι’ αυτό;
«Ήδη στις προγραμματικές δηλώσεις του ο Πρωθυπουργός είχε μιλήσει για πολιτιστική αναγέννηση. Αυτό που προσδοκούμε δεν είναι διαφορετικό απ’ ό,τι προσδοκά η κοινωνία: άνοιξη πολιτισμού με αυθεντικότητα, δημιουργικότητα, πολυμορφία. Αυτοσυνειδησία αλλά και ουσιαστικό κοσμοπολιτισμό. Δημιουργούμε τις συνθήκες γι’ αυτή την άνοιξη, με διαφάνεια στη χρήση του δημόσιου χρήματος που προορίζεται για πολιτιστικούς οργανισμούς, με εξορθολογισμό της λειτουργίας των εποπτευομένων φορέων, με περισσότερες ευκαιρίες στις πνευματικές και καλλιτεχνικές δυνάμεις της χώρας».
• Πώς εννοείτε την ενεργό διασύνδεση και τις συνέργειες με παιδεία, τουρισμό, ανάπτυξη εργασίας και συνύπαρξη με την τοπική αυτοδιοίκηση, που ακούσαμε να θέτετε ως έναν από τους στόχους του Υπουργείου Πολιτισμού;
«Το πεδίο είναι πολύ ευρύ. Αρκεί να δει κανείς τις δυνατότητες ενός μόνο φορέα, του Ταμείου Αρχαιολογικών Πόρων και Απαλλοτριώσεων. Είναι η κουρασμένη οικονομική ατμομηχανή του υπουργείου και εργαζόμαστε μαζί με τη νέα διοίκηση του οργανισμού αυτού, για να μεταμορφωθεί σε μια σύγχρονη υπερταχεία. Η επικείμενη καθιέρωση του ηλεκτρονικού εισιτηρίου, η αναδιάρθρωση των πωλητηρίων και της πολιτικής των πωλητεών, η αναβάθμιση των αναψυκτηρίων θα αυξήσουν τα έσοδα του υπουργείου, αναβαθμίζοντας ταυτόχρονα τις υπηρεσίες προς τους επισκέπτες και ενισχύοντας τις τοπικές οικονομίες.
Αυτό συνιστά μια τεράστια προστιθέμενη αξία, που ωφελεί πολλαπλώς τον τουρισμό και την ανάπτυξη σε τοπικό και εθνικό επίπεδο».
• Στις προτεραιότητές σας ακούσαμε ότι έχετε κατατάξει την αποκέντρωση με σκοπό να αποκτήσει η περιφέρεια την δική της δυναμική στην παραγωγή Πολιτισμού. Θέλετε να μας πείτε πως αυτό το σκέπτεστε;
«Η κεντρική κυβέρνηση να αφουγκραστεί τις ανάγκες της περιφέρειας και να συνδράμει με την τεχνογνωσία και τους πόρους της. Η δε περιφέρεια να εντάσσει τις δράσεις και τα έργα της σε έναν εθνικό σχεδιασμό. Κέντρο και περιφέρεια να δρουν συμπληρωματικά και όχι ανταγωνιστικά και αποσπασματικά».
• Οι αρχαιολογικοί χώροι και τα μνημεία της Δωδεκανήσου αποφέρουν μεγάλα έσοδα στο Δημόσιο, αλλά το αυτονόητο της ανταποδοτικότητας με σκοπό την συντήρησή τους δεν υφίσταται. Τι πιστεύετε πως φταίει και πως αυτό μπορεί να αποκατασταθεί;
«Ανταποδοτικότητα υπάρχει. Τα έσοδα των δωδεκανησιακών μνημείων είναι σεβαστά, αλλά οι δαπάνες συντήρησης και αναστήλωσης είναι πολλαπλάσιες. Στις δαπάνες πρέπει να συνυπολογίζονται και οι πάγιες ανάγκες της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας, λόγου χάρη οι μισθοί των υπαλλήλων.
Σε κάθε περίπτωση, το ζητούμενο είναι, αφενός, να βελτιώνουμε την προστασία και την ανάδειξη των μνημείων, αφετέρου, να βελτιώνουμε τις προσφερόμενες υπηρεσίες προς το κοινό, άρα και τα έσοδα εκμετάλλευσης».
• Πολλές φορές έχετε αρθρογραφήσει για τα δημόσια ακίνητα που βρίσκονται υπό την εποπτεία του ΤΑΠΑ και παραμένουν αναξιοποίητα και ασυντήρητα. ΄Εχουμε πολλά παραδείγματα στην Μεσαιωνική Πόλη της Ρόδου. Υπάρχουν σκέψεις για το πώς αυτά μπορεί να αξιοποιηθούν;
«Τα ακίνητα του υπουργείου πρέπει καταρχάς να επιστρέψουν στο Δημόσιο για συντήρηση και αξιοποίηση. Υπάρχουν ακίνητα κατειλημμένα, τρόπον τινά, από παλαιούς παραχωρησιούχους, οι οποίοι εξακολουθούν να κάνουν χρήση ακόμα κι αν οι λόγοι παραχώρησης εξέλιπαν προ πολλού. Αυτό πρέπει να λήξει. Υπάρχουν πολλοί τρόποι αξιοποίησης πλην της πώλησης. Μπορούν λόγου χάρη να χρησιμοποιηθούν για φιλοξενία καθηγητών και φοιτητών, έναντι εύλογου τιμήματος, ή για επικερδή φιλοξενία ξένων πανεπιστημιακών αποστολών».
• Πιστεύετε ότι μπορεί να υπάρξει ιδιωτική πρωτοβουλία σε θέματα πολιτισμού; Μέχρι πού φτάνει και ποιες είναι οι «κόκκινες» γραμμές;
«Ασφαλώς και μπορούν να συνυπάρξουν αρμονικά ιδιωτικός και δημόσιος τομέας. Σήμερα το Υπουργείο Πολιτισμού έχει παραγωγική συνεργασία με το Ίδρυμα Στ. Νιάρχος και άλλα ιδρύματα και επιδιώκει την αρμονική και επωφελή συνεργασία και με άλλους δωρητές και χορηγούς. Εξετάζει δε πώς θα μπορούσε να γίνει ελκυστικότερος για τους ιδιώτες ο ισχύων νόμος περί χορηγιών. «Κόκκινη» γραμμή είναι η αυτονόητη γραμμή: κάθε δωρεά, κάθε συνεργασία με την ιδιωτική πρωτοβουλία να εντάσσεται σε ένα σύγχρονο και διαφανές πλαίσιο που θα διασφαλίζει τον δημόσιο έλεγχο και το δημόσιο συμφέρον».
• Συμφωνείτε με την αξιοποίηση ιστορικών ακινήτων μέσα από το ΤΑΙΠΕΔ, όπως για παράδειγμα εδώ στη Ρόδο η Villa de Vecchi και το Σανατόριο;
«Το ΤΑΙΠΕΔ την προηγούμενη περίοδο λειτούργησε ως εκποιητής περιουσίας και μάλιστα βιαστικός, που δεν εξυπηρέτησε ούτε το Δημόσιο, ούτε τους αγοραστές. Πρόσφερε στους αγοραστές επισφαλή περιουσιακά στοιχεία με κακοφτιαγμένο νομικό πλαίσιο. Σήμερα μιλάμε για αξιοποίηση και όχι για εκποίηση».
• Ο Πολιτισμός ως βαθύτερη έννοια, αυτή της ηθικής υπόστασης, ως σύνολο ιδεών και στάσης ζωής, διακρίνετε ότι έχει χαθεί;
«Κάθε άλλο. Ο πολιτισμός ως υπόσταση ανθρωπισμού και ως υπόσχεση αλληλεγγύης, δοκιμάζεται καθημερινά στη σκιά της κρίσης. Όμως ανθίσταται δημιουργικά. Φαίνεται αυτό στο έργο των διανοουμένων και των καλλιτεχνών μας, φαίνεται όμως και στην καθημερινή ζωή μας, με τις χειρονομίες που εξανθρωπίζουν την περιπέτεια που ζούμε».
• Πολλά έχουν ακουσθεί για την πιθανή αύξηση των μειωμένων συντελεστών ΦΠΑ στα νησιά. Θα θέλαμε την άποψή σας, την άποψη ενός νησιώτη υπουργού.
«Η μεγαλύτερη επιβάρυνση στις νησιωτικές οικονομίες προέρχεται από το κόστος μεταφορών. Αν μειωθεί αυτό το κόστος, ας πούμε με μείωση του ΦΠΑ στα καύσιμα, τότε η πραγματική επιβάρυνση θα ήταν ουσιαστικά αμελητέα. Εν πάση περιπτώσει το υπό διαπραγμάτευση καθεστώς ΦΠΑ είναι εκκρεμές ακόμη και λαμβάνεται μέριμνα, αφενός, το τουριστικό προϊόν να παραμείνει ανταγωνιστικό, αφετέρου, το κόστος ζωής να μην επιβαρυνθεί.
Θα υπερασπιστούμε το νησιωτικό σύμπλεγμα, με κάθε μέσο».
• Πόσο εύκολο είναι ένας δημοσιογράφος που αποστολή του είναι να στέκεται απέναντι από την εξουσία να περνά τον Ρουβίκωνα;
«Είναι δύσκολο το πέρασμα στην άλλη όχθη.
Πίσω από την κουρτίνα της γοητείας, η εξουσία φέρνει πολλή μοναξιά και πολλούς περιορισμούς στην εκδήλωση της προσωπικότητας. Παραδόξως ίσως, το βαρύτερο χαρακτηριστικό είναι ταυτόχρονα και το ανακουφιστικό: η αίσθηση του καθήκοντος, ότι δηλαδή υπηρετείς το κοινό καλό.
Όταν τελειώνεις μια ενέργεια επιτυχημένα, κι έχεις πετύχει να βελτιώσεις τον κοινό βίο, τον δημόσιο χώρο, αισθάνεσαι πληρότητα και αγαλλίαση. Όμως μόνο για λίγο. Αμέσως μετά οι απαιτήσεις σε παρασύρουν στην επόμενη αναμέτρηση με την πραγματικότητα. Τα προβλήματα δεν τελειώνουν ποτέ».
