«Τα συναισθήματά μου τώρα, στο τέλος αυτού του ταξιδιού για μένα, είναι ανάμικτα. Σίγουρα υπάρχει ικανοποίηση, σίγουρα υπάρχει αυτό το αίσθημα ευθύνης που συνοδεύει κάθε θητεία σε τέτοια θέση, αλλά υπάρχει και μια μελαγχολία, μια παράξενη αίσθηση τέλους, καθώς κλείνει ένας κύκλος για μένα, ο κύκλος της αυτοδιοίκησης».
Την αίσθηση, που τώρα του δείχνει, πως έχει κλείσει για εκείνον το κεφάλαιο της τοπικής αυτοδιοίκησης, περιγράφει μεταξύ άλλων, σε συνέντευξή του στη «δ», ο απερχόμενος δήμαρχος Ρόδου κ. Στάθης Κουσουρνάς.
Ο κ. Κουσουρνάς αναφέρεται στην ταραγμένη θητεία των τρεισήμισι ετών και στο θαύμα που συντελέστηκε στον τομέα των οικονομικών γιατί στο τιμόνι υπήρχε ένας εξίσου άξιος καπετάνιος, ο αντιδήμαρχος κ. Νίκος Τσουκαλάς.
«Σήμερα παραδίδουμε στη νέα δημοτική αρχή έναν δήμο που έχει καλύψει σχεδόν όλες τις ληξιπρόθεσμες οφειλές του, έναν δήμο καλοπληρωτή, που ξανακέρδισε την εμπιστοσύνη της αγοράς. Και η κοινωνία της Ρόδου έχει μια δυναμική αξιοθαύμαστη κι αυτό είναι το πολυτιμότερο εφόδιο που μπορεί να έχει μια δημοτική αρχή», δηλώνει ο κ. Κουσουρνάς.
Σε ερώτηση σχετικά με τις συμβουλές, που θα έδινε στον νέο δήμαρχο κ. Φώτη Χατζηδιάκο, ο κ. Στάθης Κουσουρνάς δηλώνει:
«Ο νέος δήμαρχος, ο κ. Χατζηδιάκος, είναι έμπειρος, με πολυετή θητεία στην Τοπική Αυτοδιοίκηση και οπωσδήποτε δεν θα ήταν ούτε κομψό, ούτε πρέπον να του δώσω συμβουλές και παραινέσεις μέσα από μια συνέντευξη. Αυτό που μπορώ να κάνω, που το έχω κάνει και που συνεχίζω να το κάνω μέχρι την τελευταία στιγμή είναι, να τον ενημερώνω».
Η συνέντευξη του κ. Στάθη Κουσουρνά, αναλυτικά:
• Η θητεία του πρώτου Καλλικρατικού Δήμου κλείνει πλέον. Ποια είναι τα συναισθήματά σας, καθώς χρειάστηκε να γίνει μεγάλος αγώνας για να μπουν τα πράγματα σε τάξη;
Κατ᾿ αρχάς να πω ότι ήταν μια πρωτόγνωρη εμπειρία αυτά τα τριάμισι χρόνια, οι 44 μήνες για να ακριβολογούμε. Ήταν ένα καινούργιο ταξίδι, ένα ταξίδι σε νέο πλαίσιο, που χρειάστηκε πολλή προσπάθεια για να ολοκληρωθεί. Τα συναισθήματά μου τώρα, στο τέλος αυτού του ταξιδιού για μένα, είναι ανάμικτα. Σίγουρα υπάρχει ικανοποίηση, σίγουρα υπάρχει αυτό το αίσθημα ευθύνης που συνοδεύει κάθε θητεία σε τέτοια θέση, αλλά υπάρχει και μια μελαγχολία, μια παράξενη αίσθηση τέλους, καθώς κλείνει ένας κύκλος για μένα, ο κύκλος της αυτοδιοίκησης.
• Υπήρξαν στιγμές στη διάρκεια της θητείας σας που ήρθατε σε αδιέξοδο και για ποια θέματα; Ποιες ήταν αντίστοιχα, οι στιγμές που σας έδωσαν χαρά;
Η περίοδος των 44 μηνών ήταν ιδιαίτερα ταραγμένη, όπως ξέρετε. Μέσα στο γενικότερο πλαίσιο της κρίσης που πέρασε η χώρα, αυτής της πρωτοφανούς οικονομικής και κοινωνικής κρίσης, που ακόμα δεν έχουμε ξεπεράσει, κληθήκαμε – οι αιρετοί, που προέκυψαν από τις αυτοδιοικητικές εκλογές του 2010 – να αντιμετωπίσουμε την ενοποίηση των δέκα καποδιστριακών δήμων και των νομικών τους προσώπων, με ό,τι αυτό συνεπαγόταν, αφού μιλάμε για ετεροβαρείς δομές και ασύμμετρες οικονομικές διαχειρίσεις, που έπρεπε να συντονιστούν και να σχηματίσουν μία ενότητα. Μία ενότητα που, επιφορτισμένη με τα χρέη, που είχαν οι περισσότεροι πρώην δήμοι είτε οι ίδιοι, είτε οι επιχειρήσεις και οργανισμοί τους, βρέθηκε να ξεκινά «στο κόκκινο», μέσα στούς πέντε περισσότερο χρεωμένους Δήμους της χώρας.
Στον πρώτο χρόνο της θητείας μας, ιδιαίτερα τότε, υπήρξαν στιγμές που κοντέψαμε να λυγίσουμε. Με τα οικονομικά να αποτελούν εφιάλτη, καταφέραμε να αντιμετωπίσουμε αυτό το βουνό χάρη στην κοπιώδη εργασία όλων, αιρετών και υπαλλήλων. Συνέπεια, άλλωστε αυτού του οικονομικού εφιάλτη, ήταν και τα προβλήματα που ανέκυπταν σωρηδόν στην καθημερινότητα του πολίτη και της πόλης. Ήταν η καθαριότητα, ήταν οι προμήθειες, ήταν τα έργα που χρειάζονταν πόρους για να προχωρήσουν, ήταν το φάσμα των πλειστηριασμών περιουσιακών στοιχείων μας για να ξεχρεώσει ο ενιαίος Δήμος χρέη που βρήκε… Μέσα σε ένα καθεστώς αφερεγγυότητας του Δήμου στην αγορά, δεν μπορείς ούτε καν τα στοιχειώδη να αντιμετωπίσεις.
Από την άλλη, βέβαια, κάθε επιτυχία μας – και είχαμε πολλές τέτοιες, ακόμα κι αν δεν προβλήθηκαν όσο θα μπορούσαν – μας γέμιζε χαρά. Όπως μας γέμιζε χαρά η δυνατότητα να βοηθούμε τους συμπολίτες μας, που έρχονταν αντιμέτωποι με τις συνέπειες της κρίσης, μέσα από τις κοινωνικές μας δομές, που καταφέραμε να τις αυξήσουμε παρά τις αντιξοότητες. Όπως μας γέμιζε χαρά κάθε ακίνητο, που περνούσε στην κυριότητα του Δήμου, όπως το «Ακταίον» για παράδειγμα, κάθε έργο που ξεκινούσε ή που ολοκληρωνόταν, κάθε κοινωνική δράση μας.
• Σε ποια οικονομική κατάσταση παραδίδετε τον Δήμο Ρόδου, καθώς παραλάβατε αρκετά χρέη, που μετά από αγωνιώδη προσπάθεια μειώθηκαν αρκετά;
Όπως έχω ήδη πει, η νέα δημοτική αρχή θα παραλάβει «προίκα» αξίας άνω των 11 εκατομμυρίων ευρώ και ελάχιστες οφειλές. Είναι ένα θαύμα αυτό που επιτεύχθηκε σε αυτούς τους 44 μήνες, με όλες αυτές τις δυσκολίες που βρήκαμε και που βρίσκουμε μέχρι και την τελευταία στιγμή. Ένα θαύμα που έγινε πραγματικότητα, πρωτίστως χάρη στον κ. Νίκο Τσουκαλά, που τον επέλεξα από την πρώτη στιγμή για τη διαχείριση των οικονομικών και δεν το μετάνιωσα ποτέ. Αλλά και όλο το προσωπικό της Διεύθυνσης Οικονομικών έχει μεγάλο μερίδιο στην ανάκαμψη – για να μην πω «ανάσταση» – του Δήμου, καθώς χειρίστηκε πολύ δύσκολες υποθέσεις και κατάφερε έναν από τους πιο χρεωμένους Δήμους να τον φέρει ανάμεσα στους ελάχιστους ΟΤΑ με ανθηρά οικονομικά. Σήμερα παραδίδουμε στη νέα δημοτική αρχή έναν δήμο που έχει καλύψει σχεδόν όλες τις ληξιπρόθεσμες οφειλές του, έναν δήμο καλοπληρωτή, που ξανακέρδισε την εμπιστοσύνη της αγοράς.
• Γιατί δεν πρέπει να καταργηθεί ο Δημοτικός Φόρος Δωδεκανήσου; Θεωρείτε πως ο Δήμος Ρόδου μπορεί να κερδίσει τη δικαστική μάχη, που θα δοθεί το φθινόπωρο;
Ο ΔΗ.ΦΟ.ΔΩ είναι μια κατάκτηση δωδεκανησιακή, που μετρά δεκαετίες ύπαρξης και είναι βασικό εργαλείο για την αυτοδιοίκηση. Γι΄ αυτό άλλωστε και επένδυσε η αυτοδιοίκηση σε αυτόν διαχρονικά. Πρόκειται για έναν ανταποδοτικό πόρο, σταθερό και ουσιαστικό για τις τοπικές κοινωνίες, που κανονικά θα έπρεπε να αποτελεί πρότυπο και για άλλες περιοχές της χώρας. Βέβαια έγιναν προσπάθειες κατά καιρούς από κάποιους, για να καταργηθεί. Μια τέτοια προσπάθεια αντιμετωπίζουμε και τώρα. Την έκβασή της θα την ξέρουμε τον Οκτώβριο, όταν θα αποφανθεί το Συμβούλιο της Επικρατείας τελεσίδικα για τον ΔΗ.ΦΟ.ΔΩ. Εγώ προσωπικά εύχομαι να κερδηθεί η δικαστική διαμάχη υπέρ της διατήρησής του. Αν όμως, παρ᾿ ελπίδα, έχουμε αντίθετη απόφαση, τότε θα πρέπει, οπωσδήποτε, να υπάρξει αναπλήρωσή του με κάτι άλλο, που θα καλύπτει το κενό του.
• Ήταν επιτυχής ο αγώνας για την υλοποίηση έργων στη διάρκεια της θητείας σας καθώς κατά την έναρξη το 2011 ελάχιστα έργα ήταν ενταγμένα στο ΕΣΠΑ 1; Ποιος σχεδιασμός έχει γίνει από το Δήμο για το ΕΣΠΑ 2;
Πράγματι, στον τομέα των έργων έγιναν πολλά, αν αναλογιστούμε την έλλειψη ιδίων πόρων και τη μείωση των κρατικών πόρων πάνω από 50%. Είναι, θα έλεγα, άθλος των δομών του Δήμου και της δημοτικής αρχής, ότι ενέταξε πάνω από 150 έργα, προϋπολογισμού άνω των 80 εκ. ευρώ, που χρηματοδοτούνται από το ΕΣΠΑ κι άλλους πόρους. Έργα που ουσιαστικά αποτελούν μεγάλη προίκα στην νέα δημοτική αρχή, όπως εξίσου μεγάλη προίκα είναι και η προεργασία που έχει γίνει για το ΕΣΠΑ-2, που όπως ξέρετε, δεν έχει ξεκινήσει ακόμα. Έχω κάθε λόγο να αισθάνομαι υπερήφανος για τους συνεργάτες μου και τα στελέχη του Δήμου, για τις υπηρεσίες μας που χαρακτηρίζονται από υψηλό επίπεδο εξειδίκευσης και που μπορούν να ανταποκριθούν στις προκλήσεις του νέου ΕΣΠΑ.
• Είχατε, ως πρόεδρος, την ευθύνη λειτουργίας της ΔΕΥΑΡ. Πώς εξελίχθηκε η κατάσταση στα οικονομικά της επιχείρησης; Πώς θα καταφέρει η νέα δημοτική αρχή να προχωρήσει χωρίς επώδυνες αλλαγές στην τιμολογιακή πολιτική της επιχείρησης;
Με τη ΔΕΥΑΡ υπήρξε άλλη μία δύσκολη αρχή το 2011, καθώς έπρεπε, χωρίς να διακοπούν καθόλου οι υπηρεσίες που παρέχονται στους πολίτες, να γίνει η ενοποίηση των ΔΕΥΑ του νησιού σε μία ενιαία επιχείρηση. Αυτός ήταν και ο λόγος που ανέλαβα τον πρώτο χρόνο της θητείας μας την προεδρία της, όπως την ανέλαβα και προς το τέλος της θητείας μας, μιας και έπρεπε να ληφθούν ορισμένες δύσκολες αποφάσεις. Το θέμα είναι ότι η εταιρεία πλέον στους ισολογισμούς της για το 2012 και το 2013 ήταν κερδοφόρα. Δεν αντιμετωπίζει πλέον οικονομικά προβλήματα. Αντίθετα, θα έλεγα ότι οι προοπτικές της είναι ευοίωνες και ότι τα δύσκολα πια τα αφήνουμε πίσω. Αλλά για την τιμολογιακή πολιτική που με ρωτάτε, δεν μπορώ να απαντήσω εγώ. Αυτό είναι θέμα της νέας δημοτικής αρχής και της νέας διοίκησης.
• Ποια πρέπει να είναι η πορεία του ΠΡΟΤΟΥΡ καθώς η λειτουργία του είναι ιδιαίτερα σημαντική για τον τουρισμό; Τι θα έπρεπε ίσως κατά την άποψη σας να αλλάξει;
Η Ρόδος από παλιά βρισκόταν στην πρωτοπορία της αυτοδιοίκησης, με τους θεσμούς και τις δομές που έχει αναπτύξει και που άλλοι Δήμοι, ακόμα μέχρι σήμερα, μας ζητούν την τεχνογνωσία. Ο ΠΡΟΤΟΥΡ είναι ένας πρωτοποριακός θεσμός, που ξεκίνησε πολύ πριν την ενοποίηση των δέκα Καποδιστριακών Δήμων, με τη συνεργασία των δημάρχων μέσα από την ΤΕΔΚΔ και φορέων. Είναι ένας θεσμός που λειτουργεί με σύνεση και γι΄ αυτό υπάρχει ομοφωνία στη λειτουργία του. Αν κάτι χρειάζεται ακόμα, είναι ίσως μια καλύτερη προσαρμογή του στις νέες συνθήκες που επικρατούν στην τουριστική αγορά, στο μάρκετινγκ και στα οικονομικά δεδομένα. Πάντως, ήδη βρίσκεται σε μια μεταβατική φάση για την πλήρη προσαρμογή του και θα έλεγα ότι αυτό που χρειάζεται είναι ό,τι ξεκίνησε, να ολοκληρωθεί. Έχουμε νέα δεδομένα στην αγορά, νέες συνθήκες, νέες ανάγκες και νέες ζητήσεις. Θα έλεγα ότι, χωρίς να χάσει από τους στόχους του τις παραδοσιακές αγορές και τις παραδοσιακές μορφές τουρισμου, χρειάζεται να κάνει μεγαλύτερα ανοίγματα και σε νέες μορφές, όπως στον θαλάσσιο τουρισμό, σε νέα μέσα, όπως στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, σε νέες αγορές, όπως π.χ. η δυναμικά ανερχόμενη τουριστική δύναμη της Κίνας.
• Στην εποχή που διανύουμε, που η κρίση δεν έχει ουσιαστικά ξεπεραστεί, είναι ευοίωνο το μέλλον για τους Καλλικρατικούς Δήμους; Ποιες θα είναι οι συμβουλές και οι παραινέσεις σας προς το νέο δήμαρχο κ. Φώτη Χατζηδιάκο σχετικά με τα προβλήματα για τα οποία έγινε προσπάθεια επίλυσης αλλά ακόμη εκκρεμούν;
Κοιτάξτε, οι Δήμοι μπορεί να έχουν θεσμική αυτονομία, ως αυτοδιοικητικοί μηχανισμοί, δεν παύουν όμως να είναι μέρος της οικονομικής και κοινωνικής πραγματικότητας της χώρας. Όταν η χώρα δεν έχει ξεπεράσει την κρίση, είναι φυσικό αυτό να αντανακλάται και στους δήμους, τόσο σε οικονομικό όσο και σε θεσμικό επίπεδο. Ο Καλλικράτης ήρθε σε μια περίοδο που ήταν απαραίτητες οι θεσμικές αλλαγές και έφερε αρκετά θετικά. Συνοδεύτηκε όμως και από αρκετά αρνητικά, κυρίως στο θέμα των οικονομικών των Δήμων. Ήδη μετά από σχεδόν τέσσερα χρόνια εφαρμογής του, έχουμε αποτιμήσει τα θετικά και τα αρνητικά του και έχουμε σωρευμένη εμπειρία. Τα αρχικά προβλήματα σε μεγάλο βαθμό ξεπεράστηκαν – κάτι που ισχύει ιδιαίτερα για τη Ρόδο. Η νέα δημοτική αρχή ξεκινά από πολύ καλύτερη αφετηρία. Αλλά συμβουλές δεν μπορούμε να δώσουμε. Ο νέος δήμαρχος, ο κ. Χατζηδιάκος, είναι έμπειρος, με πολυετή θητεία στην Τοπική Αυτοδιοίκηση και οπωσδήποτε δεν θα ήταν ούτε κομψό ούτε πρέπον να του δώσω συμβουλές και παραινέσεις μέσα από μια συνέντευξη. Αυτό που μπορώ να κάνω, που το έχω κάνει και που συνεχίζω να το κάνω μέχρι την τελευταία στιγμή, είναι να τον ενημερώνω. Ο κ. Χατζηδιάκος έχει ενημερωθεί για σχεδόν όλα τα θέματα, του έχουν παραδοθεί όλοι οι φάκελοι με τις υποθέσεις του Δήμου Ρόδου και ξέρω ότι συνεχίζει να ενημερώνεται με ιδιαίτερο ζήλο. Αν χρειαστεί να ανατρέξει σε κάποιο ζήτημα, που πιστεύει ότι χρειάζεται πρόσθετη ενημέρωση, έχω δηλώσει και στον ίδιο και δημόσια ότι θα είμαι στη διάθεσή του.
• Περάσατε στην επίθεση πρόσφατα για όσα δεν έχουν γίνει από την εταιρεία που διαχειρίζεται το Καζίνο. Τι θα έπρεπε να γίνει για να τηρηθούν οι υποσχέσεις για έργα ουσίας στη Ρόδο; Γιατί δεν πιέστηκαν περισσότερο;
Είναι γνωστό σε όλους, πιστεύω, ότι η εταιρεία που διαχειρίζεται το Καζίνο, έχει δεσμευτεί από τους συμβατικούς όρους της άδειας λειτουργίας του, να πραγματοποιήσει επενδύσεις στο νησί. Δέσμευση που, όπως ξέρετε, δεν υλοποιήθηκε ποτέ, παρά τις κατά καιρούς πιέσεις. Από κει και πέρα είναι ευθύνη του υπουργείου Τουρισμού, που έχει εκδώσει την άδεια με τους συγκεκριμένους συμβατικούς όρους, να δει τι γίνεται με αυτή την εκκρεμότητα, της οποίας την ύπαρξη σαφώς γνωρίζει, αφού πολλές φορές την έχουμε επισημάνει και στις αρμόδιες υπηρεσίες του.
Από την άλλη το Καζίνο Ρόδου είναι μια επιχείρηση που δίνει δουλειά σε πολύ κόσμο και που αποτελεί εστία έλξης τουρισμού συγκεκριμένης οικονομικής επιφάνειας. Η δική μας προσπάθεια είναι όχι να κλείσει η επιχείρηση, αλλά να τηρήσει τις συμβατικές της υποχρεώσεις. Μέχρι τώρα δεν προχώρησαν, όμως ελπίζω η νέα δημοτική αρχή να φανεί πιο τυχερή στη συγκεκριμένη διεκδίκηση.
• Ποια είναι η άποψή σας για την αξιοποίηση των ακινήτων του δημοσίου με αφορμή την περίπτωση των δύο τμημάτων της έκτασης στ’ Αφάντου;
Η πλειοψηφία του δημοτικού συμβουλίου, όπως ξέρετε, συμφώνησε στην ανάγκη να αξιοποιηθούν τα ακίνητα του δημοσίου που βρίσκονται στη Ρόδο και να μην αφήνονται να ρημάζουν. Όμως συμφώνησε υπό όρους και προϋποθέσεις.
Αν τηρηθούν αυτοί οι όροι και οι προϋποθέσεις, δεν βρίσκω το λόγο να μη διάκειται κανείς θετικά απέναντι σε μια επένδυση που θα δώσει ώθηση σε μια νέα μορφή τουρισμού και που θα αναβαθμίσει αισθητικά και περιβαλλοντικά την περιοχή. Αλλά και για τα άλλα ακίνητα του δημοσίου που έχει επιφορτιστεί να αξιοποιήσει το ΤΑΙΠΕΔ δεν βρίσκω το λόγο να μην προχωρήσει η διαδικασία, αρκεί πάντα να γίνεται μέσα από συζήτηση με την τοπική κοινωνία και σε συνεργασία μαζί της, με τους φορείς, με την αυτοδιοίκηση, ώστε να ακούγονται οι προτάσεις αυτών που ξέρουν τον τόπο και τις ανάγκες του και που την πονάνε αυτή την περιουσία, τη δική τους περιουσία. Με λίγα λόγια, να μην παίρνονται αποφάσεις για τη Ρόδο, ερήμην της Ρόδου.
• Ποιός θα θέλατε να ήταν ο επίλογος της συνέντευξης σας;
Επιτρέψτε μου, μια και μου δίνετε την ευκαιρία, να διατυπώσω εγώ τις ευχαριστίες μου για άλλη μια φορά. Ευχαριστίες προς το δημοτικό συμβούλιο, προς τους συνεργάτες μου αντιδημάρχους, εντεταλμένους, προέδρους δημοτικών και τοπικών κοινοτήτων, προέδρους οργανισμών και επιχειρήσεων, προς τους φορείς με τους οποίους συνεργάστηκε ο Δήμος αυτά τα χρόνια, προς τους υπαλλήλους και τους εργαζόμενους στον Δήμο και τα νομικά του πρόσωπα, προς τον Τύπο και τους δημοσιογράφους, η καλόπιστη κριτική των οποίων μας βοήθησε πολλές φορές, και τέλος προς τους πολίτες, ανεξάρτητα από πολιτικές εντάξεις και πεποιθήσεις, ανεξάρτητα από το πόσο θετικά ή αρνητικά διάκεινται προς τη θητεία μας. Η κοινωνία της Ρόδου έχει μια δυναμική αξιοθαύμαστη και αυτό είναι το πολυτιμότερο εφόδιο που μπορεί να έχει μια δημοτική αρχή.
