- Κεντρικό θέμα η ανάπλαση του Αλευρόμυλου «SAMICA»
- Από 2 φοιτητές του Μετσόβειου Πολυτεχνείου
Μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα πρόταση για την ανάδειξη της βιομηχανικής ιστορίας της Ρόδου, με την αναβίωση του αποθετικού της πλούτου και συγκεκριμένα με την ανάπλαση του αλευρόμυλου Samica, παρουσίασαν στο πλασίο της διπλωματικής τους εργασίας οι φοιτητές του Εθνικού Μετσόβειου Πολυτεχνίου κ.κ. Φωτεινή Πουλάκη και Αλεξία Ντέλλα.
Με τη διπλωματική τους εργασία με τίτλο «Επεμβαίνοντας στο βιομηχανικό και αρχαιολογικό τοπίο της Ρόδου, ο αλευρόμυλος SAMICA», στόχο έχουν τη διαμόρφωση μια ζώνης πολιτισμού με την ανάπλαση της υποβαθμισμένης πρώην βιομηχανικής ζώνης Κόβα, η οποία θα λειτουργεί ως μεταβατική ανάμεσα στην υπό κατασκευή νέα μαρίνα και στην υπόλοιπη πόλη.
Πιο συγκεκριμένα, προτείνουν τον σχεδιασμό υπαίθριων και ελεύθερων χώρων με βασικό εργαλείο το πράσινο που θα συνοδεύεται με την επανάχρηση των βιομηχανικών κελυφών, αλλά και την ανάδειξη των αρχαιολογικών ευρημάτων που εντοπίζονται στην περιοχή.
Στη συνέχεια εστιάζουν στη διαμόρφωση της πλατείας της αλευροβιομηχανίας SAMICA που περιλαμβάνει ευρήματα του ναού της Ίσιδας.
Στην περιοχή Κόβα, από τους αρχαίους χρόνους τοποθετούνταν οι δευτερεύουσες λειτουργίες της πόλης, όπως οι απαραίτητες γι αυτήν αποθηκευτικές εγκαταστάσεις. Αργότερα συγκεντρώνονται στην περιοχή καποιες απο τις βιομηχανικές μονάδες του νησιού, ενώ κατά τη δεκαετία του 80 παρατηρείται σταδιακή υποβάθμισή της, λόγω της αποβιομηχάνισης. Η νοτιανατολική ακτή της πόλης της Ρόδου παρουσιάζει πολλά πλεονεκτήματα, που σχετίζονται με τη θέση της σε κεντροβαρικό σημείο του πολεοδομικού ιστού και την παράδοσή της. Παρ’ όλα αυτά η σημερινή εικόνα της υπογραμμίζεται απο την συνύπαρξη ασύμβατων, μεταξύ τους, χρήσεων.
Ο αλευρόμυλος SAMICA αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα του ιταλικού ρασιοναλισμού καθώς είναι επιβλητική κατασκευή με τη μορφή της να υποτάσσεται στις λειτουργικές απαιτήσεις της βιομηχανίας. Το εγκαταλελειμμένο σήμερα κέλυφος είναι ισχυρό τοπόσημο της περιοχής και σύμβολο της βιομηχανικής άνθησης του νησιού.
Ο ναός της Ίσιδας (25 x 12,5 μ.) τοποθετείται πάνω στο ιπποδάμειο σύστημα της αρχαίας πόλης και σε εγγύτητα με τα αρχαία λιμάνια της, λόγω των στενών θαλλάσιων δεσμών της Ρόδου με την Αλεξάνδρεια αλλά και της σύνδεσης της θεάς με την ναυσιπλοιία.
Η ιδέα τους εξελίχθηκε πάνω στην γραμμική χάραξη που ενώνει τους 3 πόλους του ενδιαφέροντος τα σφαγεία, το Samica και την Cair αλλά και δευτερεύουσες διαδρομές που εισάγουν ηπιότερα στον υπαίθριό τους.
Τα δέντρα αντιμετωπίστηκαν ως όγκοι που συνδιαλέγονται με το στιβαρό κτήριο της αλευροβιομηχανίας και τον περιβάλλοντα δομημένο και μη χώρο επεμβαίνοντας στην κλίμακα του τόπου, ενώ πυκνώνουν και αραιώνουν ανάλογα πως θέλουμε να ορίσουμε τους διάφορους χώρους και τις θέες από αυτούς προς το περιβάλλον.
Περιγραφή διαμόρφωσης
της πλατείας του
αλευρόμυλου SAMICA
Στα σχέδια διακρίνεται η ισχυρή χάραξη του βασικού περιπάτου που διαπερνά την πλατεία και εισάγει τον πεζό από το επίπεδο του δρόμου, με ανοδική κλίση, αρχικά σε ένα ενδιάμεσο πλάτωμα και τέλος στο επίπεδο του κάθετου δρόμου για να επιτευχθεί η σύνδεση με το κτήριο της CAIR. Από τα πλατώματα πραγματοποιείται η πρόσβαση μέσω ραμπών ή σκαλοπατιών, είτε στην κεντρική πλατεία της σύνθεσης είτε στην πλατεία του ναού της Ίσιδας, που βρίσκεται σε χαμηλότερη στάθμη ωστε να αναδειχθεί η ανασκαφή.
Υπάρχουν εναλλακτικές συνδέσεις μεταξύ των δύο πλατειών μέσω μεταλλικής ράμπας και διαμέσου ειδικής διαδρομής με μπαλκόνια που προσφέρουν θέα προς τον ναό και οδηγούν στο κτήριο που στεγάζει τα εκθέματα του ναού. Τοποθετείται ακόμα σε άμεση σχέση με την ανασκαφή το υδάτινο στοιχείο με σκοπό να επαναφέρει τη σχέση της θεάς με το νερό.
Νότια τοποθετείται, μέσω βαθμιδωτής διαμόρφωσης του εδάφους, υπαίθριο θέατρο με τις απαραίτητες συνοδευτικές κατασκευές. Πίσω από τον αλευρόμυλο βρίσκονται στέγαστρα για τα εργαστήρια συντήρησης, που συλλειτουργούν με το εσωτερικό του κτηρίου. Στο ψηλότερο επίπεδο βρίσκονται αρωματικοί κήποι και μικρό δασύλλιο με χώρους στάσης και ελεύθερη κλιμάκωση του εδάφους.
Τα ιστορικά και
αρχιτεκτονικά στοιχεία που συνθέτουν το οικόπεδο
Μελετώντας το θέμα της επανάχρησης των βιομηχανικών κελυφών στόχος τους ήταν μια ήπια επέμβαση στο κέλυφος του “Samica”. Διατηρούν, λοιπόν, τον υπάρχοντα φέροντα οργανισμό αλλά και την κυψελωτή γεωμετρία των silo και στοχεύουν στην ανάδειξή τους με ένα σύστημα μεταλλικών διαδρόμων. Ταυτόχρονα, δημιουργούν ένα σύστημα από μεταλλικά πατάρια και διαδρόμους στη θέση των παλιών. Τέλος, περικλύουν αυτό το σύστημα με το υπάρχον κέλυφος, επαναφέροντας το υπάρχον επίχρισμα, τη φιντα πιέτρα, αντιμετωπίζοντας το κτήριο ως γλυπτό που φέρει μνήμες καθώς το θεωρούν κομμάτι της ιστορίας του κτηρίου.
Στο ισόγειο τοποθετούνται τα εργαστήρια συντήρησης της αρχαιολογίας καθώς και μουσειακός χώρος για την ανάδειξη των ευρημάτων με τις απαραίτητες συνοδευτικές λειτουργίες. Σε επόμενο επίπεδο, το μουσείο εμφανίζεται με τη μορφή μεταλλικών ραμπών, που τρυπούν τους τοίχους των silo, ενώ ο επισκέπτης καθώς περιηγείται μέσα σ’ αυτά έχει τη δυνατότητα να παρακολουθήσει σχετικές προβολές στους τοίχους. Εξωτερικά του κτηρίου κατασκευάζεται ένα σύστημα από μεταλλικούς διαδρόμους και ένα κλιμακοστάσιο που τοποθετούνται στο σπασμένο κομμάτι της βιομηχανίας. Από αυτό γίνεται η είσοδος στην αίθουσα πολλαπλών χρήσεων, που βρίσκεται στον πρώτο όροφο, στην βιβλιοθήκη, που συνοδεύεται από αναγνωστήρια στον δεύτερο όροφο, αλλά και στους χώρους για διαλέξεις και workshops του τρίτου ορόφου. Οι χώροι αυτοί συνιστούν μια ανεξάρτητη ενότητα στην οποία η πρόσβαση μπορεί να γίνει ανεξάρτητα από τη λειτουργία του υπόλοιπου κτηρίου, που όμως επικοινωνεί με τον όγκο που περικλείει τα silo μέσω ενδιάμεσου χώρου όπου βρίσκεται το κεντρικό κλιμακοστάσιο του κτηρίου, ο ανελκυστήρας και οι βοηθητικοί χώροι.
