πέρ του συμβιβασμού μεταξύ Ελλάδας και δανειστών τάσσεται ο επικεφαλής οικονομικός αναλυτής των Financial Times Μάρτιν Γούλφ σε σημερινό του άρθρο. Ο συμβιβασμός θα πρέπει να περιλαμβάνει την μόνιμη μείωση του ελληνικού δημοσίου χρέους σε αντάλλαγμα για την εφαρμογή μεταρρυθμίσεων στην ελληνική οικονομία και τον τρόπο λειτουργίας της ελληνικής Πολιτείας. Η ελληνική κρίση δεν θα έχει καλή κατάληξη για καμία από τις δύο πλευρές αν οι εμπλεκόμενοι δεν πάψουν να συντηρούν (τουλάχιστον) έξι μύθους και εσφαλμένες πεποιθήσεις, προειδοποιεί ο αρθρογράφος.
Πρώτος μύθος είναι ότι “η έξοδος της Ελλάδας από το ευρώ θα ήταν επωφελής για την Ευρωζώνη. Δεν υπάρχει κανείς να με απαλλάξει από αυτόν τον ταραχώδη ιερέα; Την ερώτηση αυτή υποτίθεται ότι έκανε ο Ερρίκος ο Β’ αναφερόμενος στον αρχιεπίσκοπο του Κάντερμπερι Τόμας Μπέκετ. Το ίδιο πρέπει να σκέφτεται για τους Ελληνες εταίρους του και ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών Βόλφγκανγ Σόιμπλε. Ωστόσο, για τον Αγγλο βασιλιά η πραγματοποίηση της ευχής του αποδείχτηκε καταστροφική. Κάτι παρεμφερές είναι πιθανό να συμβεί αν φύγει η Ελλάδα από το ευρώ. Οντως, αν αποδειχτεί καταστροφική η συνέχεια για την Ελλάδα, οι καμπάνιες των λαϊκιστών σε άλλες χώρες είναι πιθανό να είναι λιγότερο αποτελεσματικές. Ομως η συμμετοχή στο ευρώ θα έχει πάψει να είναι αμετάκλητη. Κάθε κρίση θα πυροδοτούσε αποσταθεροποιητικές εικασίες”.
Δεύτερος μύθος είναι ότι “η έξοδος της Ελλάδας από το ευρώ θα ήταν επωφελής για την Ελλάδα. Πολλοί πιστεύουν ότι η αδύναμη νέα δραχμή προσφέρει έναν ανώδυνο δρόμο προς την ευημερία. Πράγμα που θα μπορούσε να αποδειχτεί αληθές αν η οικονομία μπορούσε να αυξήσει εύκολα την παραγωγή διεθνώς ανταγωνιστικών αγαθών και υπηρεσιών. Η Ελλάδα δεν μπορεί να το πετύχει. Και οι άμεσες συνέπειες της εξόδου από το ευρώ πιθανώς θα περιλαμβάνουν συναλλαγματικούς ελέγχους, χρεοκοπίες, διακοπή των διεθνών πιστώσεων και ακόμη περισσότερη πολιτική αναταραχή. Ενα σταθερό νόμισμα έχει την αξία του, ιδίως σε μια κακοδιαχειριζόμενη χώρα. Η απεμπόληση του έχει κόστος”.
Τρίτος μύθος της ελληνικής κρίσης, κατά τον Μάρτιν Γουλφ είναι ότι “αποτελεί σφάλμα της Ελλάδας. Κανείς δεν εξαναγκάστηκε να δανείσει στην Ελλάδα. Στην αρχή οι ιδιώτες πιστωτές με χαρά δάνειζαν στην ελληνική κυβέρνηση λίγο πολύ με τους ίδιους όρους που δάνειζαν και τη γερμανική. Ωστόσο η φύση της ελληνικής πολιτικής σκηνής δεν αποτελούσε μυστικό, όπως την περιγράφει εύγλωττα ο Γιάννης Παλαιολόγος στο βιβλίο του “Ο 13ος Αθλος του Ηρακλή”. Μετά, το 2010, έγινε σαφές ότι τα δάνεια δεν θα εξοφλούνταν. Αντί να συμφωνήσουν στην αναγκαία διαγραφή χρέους, οι κυβερνήσεις (και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο) αποφάσισαν να διασώσουν τους ιδιώτες επενδυτές αναχρηματοδοτώντας την Ελλάδα. Με αυτό τον τρόπο ξεκίνησε το παιχνίδι της προσποίησης και της παράτασης. Οι ανόητοι δανειστές χάνουν χρήματα. Πάντοτε έτσι συνέβαινε και εξακολουθεί να ισχύει και σήμερα”.
Ο τέταρτος μύθος είναι ότι “η Ελλάδα δεν έκανε τίποτα. Η Ελλάδα υπέστη τεραστίων διαστάσεων δημοσιονομική και οικονομική προσαρμογή. Μεταξύ του 2009 και του 2014 το πρωτογενές ισοζύγιο (πριν την πληρωμή τόκων) συρρικνώθηκε κατά 12% του ΑΕΠ, το διαρθρωτικό δημοσιονομικό έλλειμμα συρρικνώθηκε κατά 20% του ΑΕΠ και το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών κατά 12% του ΑΕΠ. Μεταξύ του πρώτου τριμήνου του 2008 και του τελευταίου του 2013 οι πραγματικές δαπάνες μειώθηκαν στην ελληνική οικονομία κατά 35% και το ΑΕΠ κατά 27%, ενώ η ανεργία αυξήθηκε μέχρι και το 28% του εργατικού δυναμικού. Πρόκειται για τεράστια προσαρμογή. Πράγματι, μια από τις τραγωδίες του αδιεξόδου σχετικά με τους όρους στήριξης είναι ότι η προσαρμογή έχει ολοκληρωθεί. Η Ελλάδα δεν χρειάζεται επιπλέον πόρους”.
Πέμπτος μύθος είναι ότι “οι Ελληνες θα αποπληρώσουν τα χρέη. Αυτός ο μύθος πηγάζει εν μέρει από την άρνηση να αναγνωριστούν οι εφάπαξ ζημιές. Τα κακά δάνεια προς την Ελλάδα και η προσαρμογή μετά την διακοπή τους ανήκουν και τα δύο στο παρελθόν. Αυτό που δεν έχει ακόμη αποφασιστεί είναι αν η Ελλάδα θα αφιερώσει τις επόμενες δεκαετίες ώστε να αποπληρώσει ένα βουνό δανεικών που ποτέ δεν θα έπρεπε να είχαν δοθεί. Την κατάσταση επιδεινώνει πολύ περισσότερο το γεγονός ότι μετά το ξέσπασμα της κρίσης έχει διπλασιαστεί το ύψους του χρέους σε σχέση με το ΑΕΠ, παρά την αναδιάρθρωση. Η διαγραφή του είναι αναπόφευκτη”.
Εκτος μύθος της ελληνικής κρίσης είναι κατά τον Μάρτιν Γουλφ ότι “η χρεοκοπία συνεπάγεται έξοδο από το ευρώ. Ο έκτος μύθος είναι ότι αν χρεοκοπήσει η Ελλάδα, τότε θα πρέπει να δημιουργήσει νέο νόμισμα και συνεπώς να εγκαταλείψει την Ευρωζώνη. Αν χρεοκοπήσει η Ελλάδα είναι πιθανό να θεωρηθεί ότι οι ελληνικές τράπεζες δεν πληρούν πλέον τους όρους για παροχή έκτακτης χορήγησης ρευστότητας (ELA) από την ελληνική κεντρική τράπεζα. Αν ισχύσει αυτό τότε είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα πρέπει να επιβληθεί όριο στις αναλήψεις. Ισως να υπάρχει και στάση πληρωμών. Ορισμένοι υποστηρίζουν ότι η ΕΚΤ δεν θα έχει πλέον το δικαίωμα να παίζει το ρόλο δανειστή ύστατης καταφυγής των ελληνικών τραπεζών με τον ίδιο τρόπο που η αμερικανική Ομοσπονδιακή Τράπεζα (Fed) θα έπρεπε να σταματήσει να δανείζει τις τράπεζες του Ντιτρόιτ μετά την χρεοκοπία της τοπικής κυβέρνησης. Υπάρχει, όμως, μια διαφορά. Καμία αμερικανική τράπεζα δεν είναι πιθανό να είναι σε τόσο μεγάλο βαθμό εκτεθειμένη στο Ντιτρόιτ ώστε να χρεοκοπήσει εξαιτίας της χρεοκοπίας της τοπικής κυβέρνησης. Στην Ευρωζώνη όμως, η οποία διαθέτει 19 ξεχωριστές τραπεζικές αγορές, μια για κάθε κράτος μέλος, με το κράτος να παίξει καθοριστικό ρόλο σε κάθε μια από αυτές, η χρεοκοπία της κυβέρνησης θα μπορούσε να προκαλέσει την χρεοκοπία των εθνικών τραπεζών.
Σαφώς και η ΕΚΤ δεν θα πρέπει να δανείζει αφερέγγυες τράπεζες. Οπότε το ερώτημα που προκύπτει είναι τί γίνεται. Θα μπορούσε να είναι εφικτή η λειτουργία της ελληνικής οικονομίας με περιορισμένη λειτουργία των τραπεζών. Η ελληνική κυβέρνηση, μην διαθέτοντας πλέον μετρητά ίσως να έκανε πληρωμές μέσω υποσχετικών τις οποίες θα αποδεχόταν για αποπληρωμές υποχρεώσεων προς την ίδια. Δεν είναι επιθυμητό, αλλά θα μπορούσε να λειτουργήσει.
Η διάλυση αυτών των μύθων δεν θα δώσει μια επιθυμητή λύση. Αλλά θα ήταν μια αρχή. Η καλύτερη έκβαση θα ήταν μια συμφωνία που να περιλαμβάνει οριστική μείωση του βάρους του χρέους μετά την ολοκλήρωση μεταρρυθμίσεων στην λειτουργία της ελληνικής οικονομίας και Πολιτείας. Πράγματι, ο κ. Παλαιολόγος αποδεικνύει ότι το ελληνικό πρόβλημα είναι περισσότερο πρόβλημα ανάπτυξης παρά απλώς πρόβλημα οικονομικής μεταρρύθμισης. Μια τέτοιου είδους συμφωνία θα λειτουργούσε μόνο αν αφοσιωνόταν στην εφαρμογή της και οι Ελληνες. Ενας έβδομος μύθος, πιθανώς και ο πλέον επικίνδυνος από όλους, είναι ότι αποδίδουν οι μεταρρυθμίσεις που γίνονται σε περίοδο ύφεσης. Σπανίως συμβαίνει κάτι τέτοιο.
Αν δεν είναι εφικτή η επίτευξη μιας τέτοιας συμφωνίας, η λιγότερη κακή έκβαση θα ίσως να είναι να γίνει αποδεκτή η πραγματικότητα της χρεοκοπίας και να αφεθεί η Ελλάδα να επιλέξει τί θέλει να κάνει. Ασφαλώς και αυτό θα ήταν κακή έκβαση. Ομως ποιός μπορεί σήμερα να είναι σίγουρος ότι για μια καλύτερη έκβαση;”.
