Είναι γνωστό ότι περίπου το 71% της επιφάνειας της Γης καλύπτεται από νερό, κατά 97% αρμυρό. Οι θάλασσες και οι ωκεανοί καλύπτουν περίπου 361 εκατ. τετραγωνικά χιλιόμετρα της γήινης επιφάνειας. Και καθώς αποτελούν ένα ελάχιστα εξερευνημένο τμήμα του πλανήτη, ο καθείς αντιλαμβάνεται ότι πρόκειται για μια τεράστια πηγή πλούτου, την οποία ο άνθρωπος προσπαθεί επί αιώνες να εκμεταλλευθεί απερίσκεπτα και ανοργάνωτα, με τρόπο σπάταλο και καταστροφικό. Και όμως, η τεράστια – αλλά όχι και αστείρευτη – αυτή πηγή πλούτου συμβάλλει σημαντικά στην παγκόσμια ανάπτυξη.
Η διεθνής οργάνωση για την προστασία της φύσης World Wide Fund for Nature (WWF) σε μελέτη της για την οικονομία των ωκεανών που δημοσιοποιήθηκε με τον τίτλο «Reviving the Ocean Economy» συνυπολόγισε τα οικονομικά οφέλη που αντλεί ο άνθρωπος από τις θάλασσες και τους ωκεανούς. Και διαπίστωσε ότι το ψάρεμα, οι υποθαλάσσιες έρευνες, ο τουρισμός, οι θαλάσσιες μεταφορές και όλες οι δραστηριότητες και οι πλουτοπαραγωγικές πηγές που προσφέρει το υγρό στοιχείο του πλανήτη – εξαιρουμένων των λιμνών και ποταμών και των γλυκών υδάτων εν γένει – αποφέρουν ετησίως 2,5 τρισ. ευρώ!
Αν οι θάλασσες και οι ωκεανοί αποτελούσαν ένα κράτος, δηλαδή, η οικονομία του κράτους αυτού με βάση το παραγόμενο προϊόν θα ήταν στην έβδομη θέση παγκοσμίως, λίγο χαμηλότερα από τη Βρετανία και τη Γαλλία, τα ετήσια ΑΕΠ των οποίων είναι 2,9 τρισ. δολάρια και πάνω από τη Βραζιλία, το εθνικό προϊόν της οποίας ήταν πέρυσι 2,2 τρισ. δολάρια.
Στη μελέτη της, άλλωστε, η WWF εκτιμά ότι η συνολική αξία των ωκεανών φθάνει τα 24 τρισ. δολάρια. Η βασική πηγή πλούτου του υγρού στοιχείου της Γης είναι, βεβαίως, η πανίδα και η χλωρίδα του. Δηλαδή τα ψάρια, τα κοράλλια, η μαγκρόβια βλάστηση (φυτά και δέντρα που ζουν μέσα στο αρμυρό νερό). Η αξία των πηγών αυτών που προέρχονται απευθείας από τους ωκεανούς υπολογίζεται στα 6,9 τρισ. δολάρια.
Οι γραμμές των θαλάσσιων μεταφορών συνεισφέρουν επίσης κατά 5,2 τρισ. δολάρια στον συνολικό πλούτο που παράγουν οι θάλασσες και οι ωκεανοί. Οι τουριστικές δραστηριότητες, έμμεσα συνδεδεμένες με το υγρό στοιχείο του πλανήτη, συνεισφέρουν κατά 7,8 τρισ. δολάρια.
Οι συντάκτες της μελέτης ομολογούν ότι κάποιες πλουτοπαραγωγικές πηγές των ωκεανών είναι δύσκολο να αξιολογηθούν. Τονίζουν, ωστόσο, ότι περίπου το 70% του πλούτου που απορρέει από τους ωκεανούς εξαρτάται από την καθαρότητα των νερών. Γι’ αυτό, άλλωστε, επιχείρησαν να καταγράψουν την οικονομική διάσταση των ωκεανών και να αποτιμήσουν την αξία και τη συμβολή τους στην παγκόσμια οικονομία: για να καταδείξουν στα κράτη και στις κυβερνήσεις τους την ανάγκη προστασίας του περιβάλλοντος.
«Η αλλοίωση του χαρακτήρα και η υποβάθμιση της κατάστασης των ωκεανών ουδέποτε υπήρξε τόσο ταχεία όσο τις τελευταίες δεκαετίες» δήλωσε στη γαλλική εφημερίδα «Figaro» ο Μάρκο Λαμπερτίνι, διευθυντικό στέλεχος της WWF.
Η αλήθεια είναι ότι οι πολιτικές ηγεσίες του πλανήτη δεν φείδονται υποσχέσεων για την προστασία του περιβάλλοντος και ιδιαίτερα των ωκεανών. Το 2012, για παράδειγμα, κατά τη διάρκεια της Συνάντησης Κορυφής για τη Γη που διοργανώθηκε στη Νότια Αφρική, οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων δεσμεύθηκαν να αναλάβουν δράσεις ώστε έως το 2015 να αποκατασταθούν οι πληθυσμοί ψαριών και κοραλλιών σε πολλές θαλάσσιες γεωγραφικές περιοχές που παρατηρείται υπεραλίευση.
Η κατάσταση, όμως, αντί να βελτιωθεί συνέχισε να επιδεινώνεται την τελευταία τριετία, αναφέρει ο Λαμπερτίνι. Για παράδειγμα, με το σημερινό ρυθμό αλίευσης οι ειδικοί επιστήμονες προβλέπουν την εξαφάνιση των κοραλλιογενών υφάλων έως το έτος 2050! Αλλωστε στη μελέτη του WWF αναφέρεται ότι από το 1970 έως το 2010 έχει εξαφανιστεί περίπου το 40% της θαλάσσιας πανίδας και περίπου το 30% της χλωρίδας.
Ο ωκεανός σαν επιχείρηση
«Αν οι εθνικές κυβερνήσεις αντιμετωπίσουν τους ωκεανούς σαν επιχείρηση, θα μπορέσουν να τους σώσουν. Διότι ένας συνετός διευθύνων σύμβουλος δεν περιμένει την επόμενη ανακοίνωση οικονομικών αποτελεσμάτων για να διορθώσει τα κακώς κείμενα στην επιχείρησή του και να βάλει στόχους» σημειώνει ο αξιωματούχος του WWF.
Ο ΟΗΕ έχει προτείνει την ανάληψη δράσεων σε 8 στάδια για την προστασία των θαλασσίων ειδών, στο πλαίσιο των στόχων για τη βιώσιμη ανάπτυξη που καθορίστηκαν τον περασμένο Σεπτέμβριο. Ο διεθνής Οργανισμός θεωρεί ότι οι ωκεανοί μπορούν να επωφεληθούν από τους στόχους αυτούς και από τα μέτρα που ενδεχομένως θα λάβουν οι ηγέτες των κρατών στη σύνοδο κορυφής που έχει προγραμματιστεί για τον ερχόμενο Δεκέμβριο στο Παρίσι.
«Μένει να μάθουμε αν το οικονομικό όφελος που προκύπτει από την προστασία των ωκεανών θα πείσει τους αρχηγούς των κρατών και των κυβερνήσεων ότι αξίζει τον κόπο να αναλάβουν δράση για τον σκοπό αυτόν» γράφει ο «Figaro».
Δύσκολα θα τους πείσει, διότι οι καρπωτές των κρατικών επενδύσεων για καθαρότερους ωκεανούς δεν περιλαμβάνονται στην εκλογική πελατεία των πολιτικών ηγετών. Και ακόμη χειρότερα, τα βραχυπρόθεσμα συμφέροντα της εκλογικής πελατείας (φευ, και των χρηματοδοτών…) των όπου Γης κυβερνητών αντιτίθενται στη λήψη μέτρων για την προστασία των ωκεανών και του περιβάλλοντος εν γένει. Είναι απογοητευτικό, αλλά η εμπειρία δεκαετιών έχει δείξει ότι και τον καλύτερο πολιτικό-μάνατζερ να βάλει κανείς για να διοικήσει την «επιχείρηση Ωκεανοί», θα τα κάνει… θάλασσα!
