Το «Σύνδρομο του Ζορμπά» και ο χαρακτηρισμός του «Greek kamaki», η «απείθεια» προς τους νόμους και τις «ιδιόρρυθμες» διατροφικές συνήθειες των Ελλήνων αποτελούν, όπως δήλωσαν καθηγητές του Πανεπσιτημίου Αθηνών, την Τετάρτη, στο κτίριο των Προοπυλαίων, την παράδοξη πολιτιστική οδό που χρησιμοποίησαν επι σειρά ετών μεγάλες βρετανικές και γερμανικές εφημερίδες για να επαναεπινοήσουν στερεότυπα βάση των οποίων σχολίαζαν την οικονομική κρίση στη χώρα μας.
Έτσι, η κατανάλωση ούζου και κρασιού στην Ελλάδα, όπως είπαν, σχετίζεται με την «τεμπελιά και την φτήνια», ενώ οι Άγγλοι και οι Γερμανοί σκιτσογράφοι αρέσκονται να χρησιμοποιούν την …Αρχαία Ελλάδα. «Οι ερειπωμένοι αρχαίοι ναοί συσχετίζονται με τα σημερινά οικονομικά ερείπια, ενώ οι σύγχρονοι Έλληνες παρουσιάζονται να έχουν σπαταλήσει ανεύθυνα όχι μόνο το ευρωπαϊκό κεφάλαιο, αλλά και το πολιτιστικό προγονικό κεφάλαιο της αρχαιότητας».
Επιστημονική υπεύθυνη την καθηγήτρια κυρία Πέπη Ρηγοπούλου και την συμβολή του πρώην πρύτανη του Ιδρύματος, ομότιμου καθηγητή κ. Μιχ. Σταθόπουλου, έχει ως αντικείμενο τον ρόλο του πολιτισμικού παράγοντα στην διαμόρφωση της εικόνας που έχουν οι άλλοι για την Ελλάδα αλλά και την ενσωμάτωση, την απόρριψη και την εν γένει διαχείριση της εικόνας αυτής από τα ελληνικά Μέσα και γενικότερα την κοινωνία.Στην εκδήλωση που έγινε στο κτίριο των Προπυλαίων κλήθηκε και μίλησε η πρόεδρος της Βουλής κυρία Ζωή Κωνσταντοπούλου, η οποία μεταξύ άλλων αναφέρθηκε στην κάλυψη των γεγονότων που αφορούσαν την κρίση στην Ελλάδα απο τον ελληνικό Τύπο και τα τηλεοπτικα κανάλια, κάνοντας λόγο για «καθεστωτικά ΜΜΕ» που παραποιούσαν την αλήθεια και μετέδιδαν ψέμματα.
Η εικόνα της Ελλάδας
Η έρευνα με θέμα «Η εικόνα της Ελλάδας σε ξένα μέσα και η υποδοχή της σε ελληνικά μέσα ενημέρωσης: πολιτισμική διάσταση και πολιτικές παράμετροι την εποχή της κρίσης (2010-2013)» βασίστηκε στην μελέτη υλικού απο μεγάλες βρετανικές και γερμανικές εφημερίδες.
«Τα τραγικά αποτελέσματα της στερεοτυπικής αντιμετώπισης λαών είναι νωπά στην μνήμη της Ευρώπης» αναφέρουν οι ερευνητές του Πανεπιστημίου Αθηνών. «Πώς ερμηνεύεται αυτή η συνεχής ροή αναλύσεων, κριτικών, πολεμικών ή και απειλών που εκφράζονται με όλες τις φόρμες, από τα επίσημα ανακοινωθέντα και την σοβαρή ή σοβαροφανή αρθρογραφία, μέχρι τα τηλεοπτικά σποτ, τις γελοιογραφίες και τις αναρτήσεις στο διαδίκτυο; Και, δεύτερον, τι πρέπει και τι μπορούμε να κάνουμε για να μετατρέψουμε τα όποια συμπεράσματά μας σε εργαλεία σκέψης και δημιουργικής αντίστασης;»
Αναφορές στον βρετανικό τύπο
Για το κομμάτι αυτό της έρευνας ο πανεπιστημιακός κ. Θωμάς Τσακαλάκης εκπόνησε εργασία 54.000 λέξεων μελετώντας 518 δημοσιεύματα απο έξι βρετανικές εφημερίδες, τρεις κεντροαριστερές (Guardian/Observer, Independent, Mirror) και τρεις κεντροδεξιές (Express, Mail, Telegraph).
Σε αυτά εντοπίστηκε η λέξη διαφθορά σε 91 δημοσιεύματα που σχετίζονται με την Ελλάδα. Σε 57 από τα 91 δημοσιεύματα οι συντάκτες τους κατηγορούν, κυρίως, την οικονομικό-πολιτική ελίτ της χώρας μας για την κρίση των τελευταίων ετών. Στα 13 από αυτά, οι συντάκτες χρησιμοποιούν τη φράση της ελληνικής αργκό που αφορά στη διαφθορα, γρεμμένη με λατινικούς χαρακτήρες (fakelaki, meson, rousfeti, diakopodaneia κλπ)
Ακόμη την φοροδιαφυγή που αναφέρεται ως λέξη συνδεδεμένη με την ελληνική πραγματικότητα σε 89 δημοσιεύματα.
Την τεμπελιά (με ειδικές αναφορές στο “Σύνδρομο του Ζορμπά” και στο “Greek kamaki”), τον «ρατσισμό» και το «φασισμό» στη χώρα, την εικόνα που σχηματίζουν για την Ελλάδα οι Βρετανοί στην πατρίδα μας και οι Έλληνες οικονομικοί μετανάστες στη Μεγάλη Βρετανία. Συγκεντρώθηκαν 69 δημοσιεύματα.
Την απείθεια προς τους νόμους (μη τήρηση της απαγόρευσης του καπνίσματος και κώδια οδικής κυκλοφορίας). Συγκεντρώθηκαν δεκατρία δημοσιεύματα σε σχεση με το κάπνισμα, 3 για τις οδικές συνηθειες των Ελλήνων, όλα επικριτικά.
Τις «ιδιόρρυθμες» διατροφικές συνήθειες των Ελλήνων. Απο 60 δημοσιεύματα, τα 25 (όλων των πολιτικών χώρων) συνδέουν την κατανάλωση «ούζου και κρασιού» με την «τεμπελιά και την φτήνια» των Ελλήνων.
Παράλληλα σε 55 δημοσιεύματα εξετάζεται παρουσιάζουν τους Έλληνες, μέσω των διηγήσεων Αγγλων τουριστών, ως βίαιους, οπισθοδρομικούς, ανίκανους ή αδιάφουρους για τη δουλειά τους. Σε πέντε δημοσιεύματα (3 στην Guardian και 2 στον Indepentent) πολλοί Ελληνες μετανάστες στο Ην. Βασίλεο αναφέρονται με καυστικό τρόπο σε ενα καθεστώς ευνοιοκρατίας, διαφθοράς και νεποτισμού που κρίνουν οτι επικρατούν στη χώρα μας, εκφράζοντας παράλληλα την απογοήτευση τους απο τη ελληνική πολιτική ελίτ.
Αναφορές στον γερμανικό τύπο
H έρευνα έγινε στις ηλεκτρονικές εκδόσεις 3 γερμανικών εφημερίδων: Bild, die Welt, Süddeutsche Zeitung και στην ηλεκτρονική έκδοση του εβδομαδιαίου περιοδικού Focus και αφορούσε στη χρονική περίοδο 2010-2013. Ο γενικός όρος αναζήτησης και στις 4 ηλεκτρονικές σελίδες ήταν «Griechenland Krise». Στην εφημερίδα Die Welt ο συνολικός αριθμός ήταν 2400. Στην εφημερίδα Süddeutsche Zeitung ο συνολικός αριθμός άρθρων ήταν 1810. Στην εφημερίδα Bild ο συνολικός αριθμός άρθρων ήταν 3500. Στο περιοδικό Focus ο συνολικός αριθμός άρθρων ήταν 7500.
Στην έρευνα κατανεμήθηκαν να περιέχουν τον χαρακτηρισμό φακελάκι (Fakelaki): 20 άρθρα, τεμπελιά: 10 άρθρα, πώληση Ακρόπολης/νησιών/δημόσιας περιουσίας: 30 άρθρα, διαφθορά: 57 άρθρα, γερμανικές αποζημιώσεις: 25 άρθρα, φοροδιαφυγή: 35 άρθρα, «πλούσιοι» Έλληνες: 15 άρθρα, έξαρση λοιμωδών νοσημάτων: 10 άρθρα.
– Αναφορες για τις ελλενογρανικές σχέσεις στον ελληνικό τύπο. Εξετάστηκαν τα δημοσιεύματα των ετών 2010-2013. Όπως αναφέρεται στην έρευνα «με δεδομένες τις διαφορές στην στάση κάθε εφημερίδας και κάθε συντάκτη, θα λέγαμε πως στα σχετικά δημοσιεύματα χρησιμοποιούνται συχνά έννοιες όπως «βοήθεια» και «στήριξη» που παρουσιάζουν τη Γερμανία και την Ελλάδα στους ρόλους του ισχυρού και του αδύναμου αντίστοιχα.
– Πολιτιστικές αναπαραστάσεις της ελληνικής κρίσης γελοιογραφία. Όπως προέκυψε λοιπον, «η συντριπτική πλειοψηφία των γελοιογραφιών του ξένου τύπου χρησιμοποιεί παραπομπές στην αρχαία Ελλάδα. Οι ερειπωμένοι αρχαίοι ναοί συσχετίζονται με τα σημερινά οικονομικά ερείπια, ενώ οι σύγχρονοι Έλληνες παρουσιάζονται να έχουν σπαταλήσει ανεύθυνα όχι μόνο το ευρωπαϊκό κεφάλαιο, αλλά και το πολιτιστικό προγονικό κεφάλαιο της αρχαιότητας».
Η χρήση της αρχαιότητας δεν είναι τόσο συχνή από τους Έλληνες γελοιογράφους, ενώ οι αναφορές σε άλλες ένδοξες ιστορικές στιγμές ( Επανάσταση του 1821, Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος) προκαλούν θλιβερές συγκρίσεις με το σήμερα. Λείπουν οι αναφορές στην Ιστορία των ευρωπαϊκών λαών , με μοναδική εξαίρεση το συσχετισμό Γερμανών πολιτικών με τους Ναζί. Ωστόσο, αντίθετα με πολλούς ξένους συναδέλφους τους η κριτική των ελλήνων σκιτσογράφων στοχεύει πάντα σε συγκεκριμένα πρόσωπα και καταστάσεις και δεν χρησιμοποιούνται γενικευμένα σχήματα και στερεότυπα
Το ΒΗΜΑ
