Πόση “ελληνική τραγωδία” χωράει η Eurovision; Το Marketwatch βλέπει ελληνική συμμετοχή στο διαγωνισμό ως συγκεκαλυμμένη έκκληση βοήθειας μιας χώρας που προσπαθεί να ξεφύγει από την κρίση.
“I’m begging you take me
out of this firing hell.
Come back and save me —
What happened wasn’t fair.
Nothing left. All that I have
is one last breath.
Only one last breath.”
Η δυσανάλογη ενασχόληση των ΜΜΕ του εξωτερικού με μια χώρα που πολλές φορές τα ίδια χαρακτηρίζουν μικρή και ασήμαντη, είναι ίσως εύλογη, αν σκεφτεί κανείς την έλξη που ασκεί πάντα το θέαμα ή και η αναμονή μιας καταστροφής. Το ίδιο ισχύει όμως και για το life style, τα ενίοτε εξαμβλωματικά θεάματα και γενικά ό,τι μπορεί να τραβήξει την προσοχή. Τι καλύτερο λοιπόν για τα media από τη Eurovision σε μια περίοδο ευρείας και διαρκούς ευρωπαϊκής κρίσης και τι πιο…γαργαλιστικό, από μια Ελλάδα που στηθοδέρνεται για την καταστροφή της μέσα από πολυτελή φορέματα, γυαλιστερά πατώματα και γκλάμουρ φωτισμό;
Έτσι, το δημοφιλές οικονομικό site MarketWatch έφτασε να ερμηνεύσει τον παραπάνω στίχο ως έκκληση για βοήθεια την ώρα της κρίσης, όταν τίποτα πια δεν έχει μείνει όρθιο και η χρεοκοπία χτυπά απειλητικά την πόρτα.
Για να είμαστε όμως δίκαιοι: Δεν ήταν λίγες οι φορές που ο διαγωνισμός τραγουδιού της Eurovision, ο οποίος κατηγορείται από πολλούς για χαμηλής ποιότητας θέαμα και ατελείωτη κιτς αισθητική, χρησιμοποιήθηκε για να μεταφέρει συγκεκαλυμένα πολιτικά μηνύματα. Αυστηρά μιλώντας, τα πολιτικά μηνύματα απαγορεύονται στο διαγωνισμό. Αλλά η αλήθεια είναι ότι ο διαγωνισμός με την περίεργη δομή, δηλ. αυτή του καλλιτεχνικού προϊόντος που διαγωνίζεται με εθνικά χρώματα, όχι μόνο δε στερείται πολιτικής ή έστω πολιτικοποιημένης ίντριγκας, αλλά ενίοτε την προκαλεί και από μόνος του. Ακόμα και η ίδια η ψηφοφορία είναι γνωστό ότι γίνεται συχνότερα με πολιτικό παρά αισθητικό κριτήριο.
Έτσι, παρά τη ρητή απαγόρευση πολιτικών μηνυμάτων, εάν κάποιος θέλει να περάσει πολιτικό μήνυμα από τη «λογοκρισία» μπορεί. Είναι κάτι που συχνά συμβαίνει με όλες αυτού του τύπου τις απαγορεύσεις. Άλλωστε, ακόμα κι η εμπορική ποπ κουλτούρα δεν είναι δυνατόν να μένει διαρκώς ανεπηρέαστη από την περιρρέουσα ατμόσφαιρα, έστω και σε μια αναυθεντική προσπάθεια να συνομιλήσει με το ευρύ κοινό. Πολύ σωστά λοιπόν, το Marketwatch επισημαίνει ως παράδειγμα τη συμμετοχή της Ελλάδας στη Eurovision του 2010 με το «Όπα» του Γ. Αλκαίου με στίχους όπως: «πλήρωσα όσο χρωστούσα και τα δανεικά» ή «περασμένα ξεχασμένα κι όλα από την αρχή ξανά», οι οποίοι, δεδομένης της επικαιρότητας, δεν μπορούσαν παρά να αναφέρονται στην ελληνική κρίση χρέους.
Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι το 2009 η γεωργιανή συμμετοχή περιείχε ουκ ολίγα μηνύματα κατά της ρωσικής επιθετικότητας στην περιοχή της πρώην Σοβιετικής Ένωσης. Το τραγούδι όμως δεν επετράπη στη Eurovision, καθώς ο τίτλος και οι στίχοι του «We Don’t Wanna Put In» αποτέλεσαν υπερβολική φανερή αναφορά στον πρόεδρο της Ρωσίας Βλάδιμιρ Πούτιν, ιδιαίτερα χάρις στον επιτονισμό της φράσης Put in που ακολουθούσε η μελωδία. Η γεωργιανή αντιπροσωπία δε δέχτηκε να αλλάξει το τραγούδι, αλλά δημιούργησε το θόρυβο που επιθυμούσε.
Δεν είναι λοιπόν διόλου απίθανο, μικρές ευρωπαϊκές χώρες να βλέπουν μία ευκαιρία «να πουν τον πόνο τους» στη Eurovision, καθώς ο διαγωνισμός προβάλλεται πανευρωπαϊκά και μάλιστα αυξάνει τη δημοφιλία του ολοένα περισσότερο κι εκτός Ευρώπης. Πιθανόν οι χώρες αυτές να πιστεύουν ότι θα απευθυνθούν έτσι στην κοινή γνώμη λαών, των οποίων τα ΜΜΕ και οι ηγεσίες γενικά αδιαφορούν. Εξίσου πιθανόν είναι και οι ίδιοι οι δημιουργοί των τραγουδιών να μπαίνουν στον πειρασμό αυτό, ακόμα κι αν βάσει των κανονισμών το μήνυμα πρέπει να είναι «μεταμφιεσμένο».
Στην περίπτωση της ελληνικής συμμετοχής, το MarketWatch βλέπει ακριβώς μια τέτοια προσπάθεια, αν και πρέπει να αναρωτηθεί κανείς, πόσοι τελείως συνηθισμένοι στίχοι σε τραγούδια ερωτικής απογοήτευσης θα μπορούσαν να διαβαστούν ακριβώς με τον ίδιο τρόπο, αν κανείς το προσπαθούσε. Ένα δεύτερο ερώτημα είναι κατά πόσο η Ελλάδα, που «απολαμβάνει» κάθε μέρα τουλάχιστον έναν πηχυαίο τίτλο σε παγκόσμιας εμβέλειας ΜΜΕ, χρειάζεται να τραβήξει την προσοχή σε έναν ποπ διαγωνισμό. Κι αν τελικά το MarketWatch έχει δίκιο – και στην περίπτωση του 2010 έχει – ίσως πρέπει να αναρωτηθεί κανείς πόσο «αποτελεσματικό» ή παρήγορο είναι να περιφέρει κανείς την αποκαλούμενη ανθρωπιστική (ή οποιαδήποτε άλλη) κρίση σε ένα πανάκριβο και πλήρως εκτός πραγματικότητας ποπ υπερθέαμα, που καταναλώνεται με συνοδεία πίτσας και λουκάνικων και ξεχνιέται το ίδιο βράδυ.
Η Ασπασία Κουμλή, που έχει διατελέσει σύμβουλος επικοινωνίας της ελληνικής κυβέρνησης, πιστεύει πάντως ότι οι Έλληνες είναι πιθανόν να εκφράζονται με τέτοιο τρόπο: «Είναι τα στάδια ενός τραγικού ήρωα: τα πρώτα χρόνια άρνηση, μετά πόνος (μέσω της λιτότητας), μάχη (μέσω διαπραγματεύσεων) και η πιθανότητα μιας ανακούφισης (κάθαρσης) στο τέλος».
«Αυτό είναι το μήνυμα της ελληνικής ποπ κουλτούρας το 2015, όπως αντικατοπτρίζεται στην ελληνική συμμετοχή στη Eurovision», ανέφερε η κ. Κουμλή στο MarketWatch. «Είμαστε κοντά στην τελική κάθαρση, αλλά δεν είμαστε ακόμα εκεί».
euro2day.gr
