Το μυστήριο της βάπτισης αποτελεί ένα από τα επτά μυστήρια της εκκλησίας, το οποίο εισάγει τον πιστό στη χριστιανική κοινότητα και συμβάλλει στον εξαγνισμό και στη φυσική αναγέννησή του. Τελετουργικό στοιχείο της βάπτισης με συμβολικό χαρακτήρα που καθαίρει το βαπτιζόμενο από τις αμαρτίες αποτελεί το νερό, για αυτό κατά τα πρώτα χριστιανικά χρόνια το μυστήριο τελείται σε ποτάμια και πηγές. Την εποχή αυτή επικρατεί και η αντίληψη ότι ο βαπτιζόμενος πρέπει να είναι ενήλικας και να έχει αποφασίσει συνειδητά να ασπαστεί το χριστιανισμό. Καθώς μάλιστα το μυστήριο συνδέεται με την άφεση αμαρτιών, πολλοί είναι αυτοί που, αν και χριστιανοί, προτιμούν να βαπτίζονται στο τέλος της ζωής τους για να εξαγνιστούν από τις αμαρτίες. Καθοριστικός από το 2ο αιώνα είναι και ο ρόλος του ανάδοχου που αποτελεί εγγυητή της πίστης του βαπτιζόμενου και της αφοσίωσής του στα χριστιανικά ιδεώδη.
Η αύξηση της παιδικής θνησιμότητας συντελεί, ωστόσο, στην επικράτηση του νηπιοβαπτισμού που από το 13ο αιώνα εφαρμόζεται καθολικά στο σώμα της εκκλησίας. Διαφοροποιημένος εμφανίζεται την εποχή αυτήν και ο ρόλος του ανάδοχου, ο οποίος αποτελεί ταγό της ηθικής διαπαιδαγώγησης του βαπτιζόμενου, ενώ συχνά αναλαμβάνει και την ανατροφή του, όταν οι φυσικοί του γονείς δε βρίσκονται στη ζωή.
Από τα πρώτα χριστιανικά χρόνια έως σήμερα ο ανάδοχος επιτελεί ουσιαστικό ρόλο στην τελετή της βάπτισης, κατά την οποία αποτάσσει το σατανά και συντάσσεται με το Χριστό μέσα από την απαγγελία του συμβόλου της Πίστης. Ουσιαστικός είναι ο ρόλος του και στη ζωή του νεοφώτιστου. Η μύησή του στο χριστιανισμό και η μεταλαμπάδευση των ηθικών αξιών αποτελούν ευθύνη του ανάδοχου που αναπτύσσει στενή σχέση με το βαπτιζόμενο συμβουλεύοντας και νουθετώντας τον.
Ο καθοριστικός ρόλος του νονού, όπως αποκαλείται συνήθως, πρέπει να λαμβάνεται σοβαρά υπόψη, ώστε οι γονείς να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί κατά την επιλογή του. Το πρόσωπο στο οποίο θα καταλήξουν είναι απαραίτητο να πληροί συγκεκριμένα κριτήρια και προϋποθέσεις, στα οποία δε συγκαταλέγονται η οικονομική του κατάσταση και το κοινωνικό γόητρο, γιατί σε καμμιά περίπτωση δεν είναι αυτοσκοπός η δυνατότητα αγοράς επώνυμων βαπτιστικών ρούχων, χλιδάτων μπομπονιέρων, εντυπωσιακών προσκλητηρίων κλπ μιας και ολα αυτά είναι δευτερευούσης σημασίας, παντελώς άσχετης με το μυστήριο.
Η ακεραιότητα του χαρακτήρα και το ήθος του, οι αξίες και ο τρόπος ζωής του συνιστούν απαραίτητη προϋπόθεση. Ο νονός επίσης πρέπει να διακρίνεται για την υπευθυνότητά του, την καλή διάθεση, την προσήλωση και τη δέσμευση στο έργο της ανατροφής του νεοφώτιστου λειτουργώντας συμπληρωματικά με τους γονείς.
Προκειμένου να βρίσκεται σε στενή επαφή και καθημερινή συναναστροφή με το νεοφώτιστο, είναι απαραίτητο να μη μένει μακριά και να διαθέτει τον απαιτούμενο χρόνο. Μέσα από την καθημερινή επαφή θα μπορέσει να ανταποκριθεί με επιτυχία στο έργο του και να συμβάλλει στην πνευματική και συναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού.
Πολύ σημαντική είναι και η στενή σχέση του με τους γονείς, η εμπιστοσύνη, η αγάπη και η ουσιαστική επικοινωνία, ώστε να εξασφαλιστεί ότι δε θα υπάρξει ανάμεσά τους αντιπαράθεση που ενδεχομένως θα οδηγήσει σε ρήξη. Στα παιδικά μάτια ο νονός φαντάζει αναντικατάστατος και η απουσία του από τη ζωή του παιδιού πραγματική απώλεια με συναισθηματικές προεκτάσεις.
Η επιλογή του νονού πρέπει συνεπώς να αποτελεί ενσυνείδητη απόφαση που θα στηρίζεται σε ασφαλή κατά το δυνατό κριτήρια, θα έχει ως γνώμονα το συμφέρον του παιδιού και θα εξασφαλίζει την ομαλή πνευματική και συναισθηματική του ανάπτυξη.
Επιμέλεια άρθρου: polygrafos
/βάπτιση ανηλίκων/
Έχει προταθεί μελλοντικά ή βάπτιση ανηλίκων να θεωρείται πλημμέλημα. Ούτε πταίσμα αφού αποτελεί συνειδητή παγίωση δόγματος σε πρόσωπο μη έχων νομικά πλήρους ελεύθερης θέλησης (καταπάτηση προσωπικότητας σε περίοδο νομικά αναγνωρισμένης αδυναμίας – ανήλικη περίοδος), ούτε κακούργημα εφ’ όσον η πρόθεση είναι καλή και οι δράστες επικαλούνται κοινωνικά ήθη. Το γεγονός ότι ο ανήλικος όταν ενηλικιωθεί μπορεί να μεταβάλλει την πίστη του αφορά αποκλειστικά το άτομό του και δεν μεταβάλλει τον χαρακτήρα των πράξεων τρίτων πάνω του. Τα κοινωνικά ήθη είναι σεβαστά σε μια δημοκρατία υπό τον όρο ότι δεν έρχονται σε αντίθεση με την υπέρτατη προστατευόμενη αξία που είναι ο ίδιος ο άνθρωπος. Η εκμετάλλευση νομικά αναγνωρισμένης αδυναμίας λόγω μεταφυσικών απόψεων σε καμία περίπτωση δεν δύναται να θεωρηθεί δικαιολογημένο δημοκρατικό δικαίωμα.