Τους τελευταίους έξι μήνες παρατηρείται σημαντική αλλαγή στο γερμανικό μιντιακό τοπίο που, μεσούσης της κρίσης, χαρακτηριζόταν από τη λογική της στοιχειώδους διαχείρισης, με εξαίρεση έκτακτα περιστατικά (π.χ., πυρκαγιές, πρόωρες εκλογές) ή γεγονότα ευρύτερης εμβέλειας (Ολυμπιακοί Αγώνες, Euro 2004). Διαμεσολαβώντας στην ανταλλαγή πληροφοριών, εκτιμήσεων, αναλύσεων και σχολίων, έχει κανείς τη βάσιμη πεποίθηση πως η Γερμανία αποφάσισε για πρώτη φορά να ασχοληθεί σοβαρά με την Ελλάδα, ξεφεύγοντας από τα αρχικά στερεότυπα του Focus και της Bild, που είχαν επηρεάσει σημαντικά ακόμα και τα mainstream μίντια. Αυτό το χρήσιμο συμπέρασμα φαίνεται πάντως πως δεν βρίσκει ανάλογη ανταπόκριση στα ελληνικά, ηλεκτρονικά και έντυπα, ΜΜΕ, καθώς η κοινή γνώμη και το κυρίαρχο ελληνικό επικοινωνιακό μοντέλο επιμένουν, με ελάχιστες εξαιρέσεις, στην αναπαραγωγή των στερεοτύπων και της «ελληνικής ατζέντας» περί γερμανικής ηγεμονίας σε ευρωπαϊκό και διακρατικό επίπεδο.
«Οι Γερμανοί ξανάρχονται», όχι όμως στην κινηματογραφική εκδοχή του Αλέκου Σακελλάριου (που διακωμωδεί ανεπανάληπτα τις ελληνικές έριδες και εμμονές λίγο μετά την Κατοχή), αλλά με ένα πολυπληθές δημοσιογραφικό επιτελείο, με καθημερινές ειδήσεις, αναλύσεις, συνεντεύξεις και σχόλια και, κυρίως, με «στενή παρακολούθηση» της ελληνικής επικαιρότητας και καθημερινότητας που ενημερώνει επαρκώς τη γερμανική κοινή γνώμη. Σχεδόν σε καθημερινή βάση, 4-5 βασικά θέματα από την (αλλόκοτη) εγχώρια πολιτική και την οικονομία παρουσιάζονται εκτενώς στα γερμανικά φύλλα. Καμιά φορά, ειδικά το τελευταίο διάστημα, έχει κανείς την αίσθηση ότι διαβάζει «ελληνικό ένθετο» σε γερμανικές εφημερίδες. Στις ηλεκτρονικές εκδόσεις των μεγάλων εφημερίδων, που διατηρούν σταθερά έναν «φάκελο Ελλάδα», κάθε είδηση από την Αθήνα έχει κιόλας ενταχθεί στη ροή της επικαιροποίησης της ιστοσελίδας, ενώ η συνέντευξη του πρωθυπουργού στην ΕΡΤ και η συζήτηση στη Βουλή προβάλλονται κιόλας την επόμενη μέρα αυτούσιες στα ειδησεογραφικά κανάλια (Phoenix κ.α.).
Τα γερμανικά μήντια, έντυπα και ηλεκτρονικά, διατηρούν σε μεγάλο ποσοστό την αξιοπιστία τους, ακόμα και όταν κάποια δημοσιεύματα ή κάποιες παρεμβάσεις εμφανίζουν περισσότερο «φιλελληνική θέση» (περίπτωση Χάμπερμας) ή συντάσσονται με τη γερμανική αντιπολίτευση. Τον τελευταίο καιρό είδαν το φως της δημοσιότητας σημαντικές αναλύσεις, όπως το εκτενές σχόλιο του Ράινερ Χέρμαν («Ελληνες δίχως κράτος», FAZ, 2. 7.), η ιστορική επισκόπηση του «ρουσφετιού» από τον γνωστό ιστορικό Χάιντς Α. Ρίχτερ (FAZ, 6. 7.) και, κυρίως, η πρώτη ουσιαστικά απόπειρα να προσεγγιστεί η πολυπλοκότητα των ελληνο-γερμανικών σχέσεων σε ιστορικό βάθος και πολιτικό πλαίσιο από τον «Spiegel» («Ούτε δρόμος ούτε θέληση», 11. 7.), όπου ομολογούνται ανοιχτά οι αδυναμίες της γερμανικής πρόσληψης και το τέλος του ρομαντικού ευρωπαϊσμού, απέναντι σε μία απρόβλεπτη χώρα και κοινωνία.
Ανάλογα αντέδρασαν και τα δύο προγράμματα της δημόσιας γερμανικής τηλεόρασης (ARD, ZDF) με επανειλημμένες συζητήσεις (τοκ σόου) για την ελληνική κρίση και επιφανείς συντονιστές (A. Will, M. Illner, G. Jauch), όπου όμως το τελικό αποτέλεσμα επανασκηνοθετούσε τη λογική της τηλεοπτικής αντιπαράθεσης και της αναλογικής αντιπροσώπευσης των αντιπαρατιθέμενων απόψεων.
Η Ελλάδα κατάφερε να επιφέρει «μεγάλη αναταραχή» στην Ευρώπη, αφού εξάντλησε απροσχημάτιστα όλα τα περιθώρια αντοχής, υπομονής και κατανόησης των εταίρων, εξάγοντας την κρίση της στην Ε.Ε. και επιδιώκοντας (ανεπιτυχώς) τη διεθνοποίησή της. Το απλουστευτικό, μανιχαϊστικό ερμηνευτικό σχήμα, όπου κυριαρχούσαν «τοκογλύφοι», «τρομοκράτες», «εκπρόσωποι του 4ου Ράιχ» και λοιπές κατά τα άλλα «συμπαθείς τάξεις» (π.χ., νέοι δωσίλογοι), στηρίχτηκε στη μετωπική σύγκρουση, σε παρωχημένα «λαϊκά μέτωπα» και «κατοχικούς συνειρμούς», σε πλήρη απουσία επιχειρημάτων και απροθυμία διαλόγου, κυρίως όμως βασίστηκε στα στερεότυπα και τη μνησικακία (Ressentiments).
Ο ελληνικός εγκλωβισμός
Η πλειοψηφία των εγχώριων πολιτικών δυνάμεων, των ΜΜΕ και της κοινής γνώμης εγκλωβίστηκε σ’ έναν νέο Διχασμό (μνημονιακές-αντιμνημονιακές δυνάμεις, «εθνικό νόμισμα-ευρώ», «φιλελληνικά-ανθελληνικά» δημοσιεύματα), στο πλαίσιο του οποίου ο παραδοσιακός αντιαμερικανισμός των δεκαετιών ’60-’70 έδωσε τη θέση του τα τελευταία χρόνια σ’ έναν αντιευρωπαϊσμό με έντονα αντιγερμανικά ιδεολογήματα. Αυτή η «αλλαγή παραδείγματος», σε ιδεολογικό και επικοινωνιακό επίπεδο, δεν προοιωνίζεται τίποτα θετικό για την ευρωπαϊκή προοπτική της χώρας.
Καθημερινή
