Λύση σε ένα από τα μεγαλύτερα «αγκάθια» του Δημοσίου, σχεδόν από συστάσεως του ελληνικού κράτους, είναι έτοιμη να δώσει η κυβέρνηση και υπό την πίεση των θεσμών. Η «αποκομματικοποίηση» τίθεται επιτακτικά στις συζητήσεις με την ελληνική πλευρά, ιδίως μετά την ακατανόητη κατά τους εκπροσώπους της τρόικας αλλαγή ή τοποθέτηση αρεστών σε διοικήσεις λίγο αφότου ανέλαβε τη διακυβέρνηση η συγκυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ. Το νέο πολιτικό σκηνικό εξάλλου, με τις συχνές εκλογικές αναμετρήσεις και τις κυβερνήσεις συνεργασίας, οδηγεί προς την κατεύθυνση της απρόσκοπτης «συνέχειας του κράτους», όπως συμβαίνει και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες.
Γενικοί γραμματείς από τη δημόσια διοίκηση
Στις προθέσεις του αναπληρωτή υπουργού Διοικητικής Μεταρρύθμισης κ. Χριστόφορου Βερναρδάκη είναι οι γενικοί γραμματείς των υπουργείων να προέρχονται από τη δημόσια διοίκηση και όχι, ως «είθισται», να διορίζονται κάθε φορά που προκύπτει νέο κυβερνητικό σχήμα. Πρέπει να υπάρχει μια «συνέχεια» και όχι ένα «παραϋπουργείο με 40-50 συμβούλους που φέρνει μαζί του ο νέος υπουργός, το όποιο έργο των οποίων χάνεται μαζί τους όταν φεύγουν», όπως παρατηρούν στελέχη του υπουργείου. Κάποιοι θα συνέστηναν η επιλογή να γίνεται από μιαν ανεξάρτητη αρχή, όπως το ΑΣΕΠ, ωστόσο οι ίδιοι αντιτείνουν ότι αυτό «καταργεί τον ρόλο του υπουργείου ως υπηρεσίας».
Το υπουργείο Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης μάλιστα δείχνει διάθεση να «μπολιάσει» πρακτικές του ιδιωτικού τομέα, όπως τα μπόνους, στη φιλοσοφία του Δημοσίου, ώστε να γίνει λειτουργικό και παραγωγικό. Στις συζητήσεις το τελευταίο διάστημα όλο και πιο συχνά μπαίνει από παράγοντες του υπουργείου ο όρος «άριστοι» όταν αναφέρονται σε πλήρωση θέσεων ευθύνης, αφήνοντας στη λήθη τη «ρετσινιά» που του αποδόθηκε λίγους μήνες νωρίτερα. Μια δεξαμενή από το 10%-20% των «αρίστων» που διαθέτουν τα απαραίτητα προσόντα τα οποία θα προκύπτουν από αντικειμενική μοριοδότηση θα μπορούσε να δίδει πρόσωπα για ανώτατες θέσεις στη διοίκηση.
Προϋπόθεση βέβαια είναι η αξιολόγηση. Εντός του μηνός, υπό την αίρεση της προκήρυξης εκλογών, αναμένεται να κατατεθεί νομοσχέδιο από τον κ. Βερναρδάκη με επί μέρους διορθώσεις για την αξιολόγηση στο Δημόσιο. Βασική διαφορά με το υφιστάμενο καθεστώς θα είναι η απάλειψη της «τιμωρίας» της απόλυσης – θα μπορούσε να είναι ένα βαθμολογικό «πάγωμα», όπως συζητείται, ούτως ώστε να υπάρχει κίνητρο εξέλιξης, καθώς η παρακίνηση για βελτίωση θα είναι το ζητούμενο. Απαραίτητα εργαλεία, όπως ισχύει και στον ιδιωτικό τομέα, θα είναι η στοχοθέτηση κάθε υπηρεσίας και η περιγραφή καθηκόντων (job description) ώστε να κριθούν επιδόσεις και τυπικά προσόντα των δημοσίων υπαλλήλων, και να αποτιμηθεί η προϋπηρεσία αλλά και η αποτελεσματικότητα.
Απώτερος στόχος η ευέλικτη διοίκηση
Παράλληλα διαμορφώνεται το περιβάλλον για μια ευέλικτη διοίκηση του Δημοσίου, καθώς το υπουργείο σχεδιάζει την αποσύνδεση της βαθμολογικής εξέλιξης από τη μισθολογική και ως το 2016 την επανακατάταξη όλων των δημοσίων υπαλλήλων. Επιχειρείται δηλαδή να αξιοποιούνται δημόσιοι υπάλληλοι με προσόντα και να ανεβαίνουν κλιμάκια οι «άριστοι». Στις προθέσεις των ιθυνόντων είναι να δίδεται μπόνους ως κίνητρο στους προϊσταμένους που έχουν κάνει την επιλογή να έχουν στα τμήματα ή στις διευθύνσεις τους υπαλλήλους που ανήκουν στην «ελίτ» των επιδόσεων. Εν τω μεταξύ μέσα από την εθελοντική κινητικότητα που στηρίζει το υπουργείο και την ανακατανομή θα κλείνουν όσο το δυνατόν πιο σύντομα οι κενές θέσεις.
Με την αξιοποίηση του προσωπικού στόχος είναι σταδιακά, σε βάθος τριετίας, να επέλθει ισορροπία στην αναλογία προσλήψεων – αποχωρήσεων. Παράγοντες του υπουργείου Εσωτερικών αναφέρουν πως δεν υπάρχει τώρα σαφής εικόνα για τις αποχωρήσεις εντός του 2015 και δεν μπορούν να αποτυπώσουν μια σαφή τάση φυγής, ενώ μεταφέρουν την κατανόηση από πλευράς των κλιμακίων των θεσμών για τις ανάγκες που υπάρχουν σε τομείς της δημόσιας διοίκησης. Είναι χαρακτηριστικό ότι στις διαβουλεύσεις οι παρατηρήσεις είναι «παραγωγικές», όπως λένε στο υπουργείο, και έχουν γίνει αποδεκτές, ενώ οι όποιες αλλαγές προτείνονται είναι δημοσιονομικά ουδέτερες.
Το ΒΗΜΑ
