Αγώνα δρόμου κάνουν οι πρόσφυγες που φθάνουν κατά χιλιάδες καθημερινά στην Ελλάδα για να προλάβουν να περάσουν στα Σκόπια και από εκεί, μέσω Σερβίας, στην Ουγγαρία προτού «κλείσει» αυτή η διαδρομή προς σκανδιναβικές χώρες και Γερμανία, που είναι ο τελικός προορισμός τους. Ο πρωθυπουργός της Ουγγαρίας Βίκτορ Ορμπαν ζήτησε από τον στρατό της χώρας να βοηθήσει στην ανέγερση του ατσάλινου τείχους κατά μήκος των ουγγροσερβικών συνόρων προκειμένου να επισπευσθεί η ολοκλήρωσή του κατά δύο μήνες, από τον Νοέμβριο στον Σεπτέμβριο. Αν «κλείσει» η διαδρομή Ελλάδα – Σκόπια – Σερβία – Ουγγαρία, αναμένεται να εγκλωβιστούν στην Ελλάδα δεκάδες χιλιάδες πρόσφυγες.
Ηδη όμως οι διακινητές δοκιμάζουν εναλλακτικές διαδρομές προς τη Βόρεια Ευρώπη διότι το λαθρεμπόριο ανθρώπων είναι πλέον πιο προσοδοφόρο από το λαθρεμπόριο ναρκωτικών και όσο υπάρχουν πρόσφυγες που ζητούν μια καλύτερη τύχη στην ΕΕ θα υπάρχουν και διακινητές πρόθυμοι να τους μεταφέρουν έναντι αδράς αμοιβής.
Το οδοιπορικό της φυγής
«Τις τελευταίες εβδομάδες υπάρχουν ορισμένα προβλήματα στη διαδρομή, όμως οι πρόσφυγες κινούνται σε μεγάλους αριθμούς προς την Ουγγαρία» λέει στο «Βήμα» σύρος πρόσφυγας εγκατεστημένος στην Ελλάδα ο οποίος μόλις συνόδευσε (για λογαριασμό ανθρωπιστικής οργάνωσης) μια οικογένεια σύρων προσφύγων από την Αθήνα στην Ουγγαρία. Η οικογένεια αυτή, αλλά και πολλοί άλλοι πρόσφυγες που ακολουθούσαν την ίδια διαδρομή, πήγε χωρίς πρόβλημα, με τρένο ή λεωφορείο, από την Αθήνα ως τα σύνορα με την πΓΔΜ.
«Στους Ευζώνους περάσαμε τη νύχτα στο διάσημο ανάμεσα στους πρόσφυγες ξενοδοχείο Χαρά και το πρωί διασχίσαμε τα σύνορα. Εκεί καταγραφήκαμε στη Γευγελή λαμβάνοντας τριήμερη βίζα που δίνει το δικαίωμα χρήσης των δημόσιων μέσων μεταφοράς της πΓΔΜ, επιβιβαστήκαμε στο τρένο και φθάσαμε στα σερβοσκοπιανά σύνορα». Τελευταίως οι σέρβοι συνοριοφύλακες, έχοντας συχνά από δίπλα τους ούγγρους συναδέλφους τους, δημιουργούν προβλήματα στην είσοδο προσφύγων στη Σερβία. Η ροή όμως συνεχίζεται μερικές ημέρες απρόσκοπτα ενώ άλλες δυσκολεύει.
«Εμείς δεν συναντήσαμε ιδιαίτερο πρόβλημα στα σύνορα. Ούτε ένα 10% δεν σταμάτησαν οι συνοριοφύλακες. Στο Βελιγράδι φθάσαμε με λεωφορείο. Από εκεί αρχίζουν τα προβλήματα». Εξηγεί ότι οι ούγγροι συνοριοφύλακες συλλαμβάνουν κόσμο, τους κλέβουν τα τιμαλφή αλλά, και όλα καλά να πάνε, οι πρόσφυγες προσπαθούν πάση θυσία να αποφύγουν να δακτυλοσκοπηθούν στην Ουγγαρία.
«Στην Ελλάδα δακτυλοσκοπούνται όλοι οι σύροι πρόσφυγες. H Ουγγαρία όμως μαζί με τη δακτυλοσκόπηση (σ.σ.: πιεζόμενη από την ΕΕ) τους υποχρεώνει να καταθέσουν και αίτηση για άσυλο στη χώρα, το οποίο βάζει τέλος στα σχέδια των προσφύγων για άσυλο στη Σουηδία ή στη Γερμανία. Επειδή όμως οι Ούγγροι δεν ελέγχουν καλά τη διαδικασία, πολλοί πρόσφυγες πληρώνουν από 100 ως 200 ευρώ άλλους πρόσφυγες που έχουν ήδη υποχρεωθεί να καταθέσουν αίτηση για άσυλο προκειμένου να δακτυλοσκοπηθούν στη θέση τους». Με αυτόν τον τρόπο περνούν ουσιαστικά «ακαταγράφητοι» στη Βόρεια Ευρώπη.
Η ταρίφα της μεταφοράς
Ο Σύρος αυτός, που έχει λάβει άσυλο στην Ελλάδα και εργάζεται σε διεθνείς ανθρωπιστικές οργανώσεις, εξηγεί στο «Βήμα» ότι οι λαθρέμποροι χρεώνουν τελευταίως μόλις 1.000 ευρώ το κεφάλι για το θαλάσσιο πέρασμα από την Τουρκία στην Ελλάδα, «ενώ όταν πραγματοποιούνταν οι παράνομες επαναπροωθήσεις, η ταρίφα είχε φθάσει ως και τα 2.500 ευρώ το κεφάλι».
Πρόσφατα επισκέφθηκε για λογαριασμό ανθρωπιστικής οργάνωσης τη Μυτιλήνη, που δέχεται τις περισσότερες αφίξεις προσφύγων την ημέρα. «Οι Σύροι προσπαθούν να μείνουν όσο το δυνατόν λιγότερο στην Ελλάδα και, αν είναι δυνατόν, να αποφύγουν την Αθήνα. Προτιμούν να πάρουν το πλοίο για Καβάλα και από εκεί κατευθείαν στα σύνορα» λέει. «Οι περισσότεροι δεν χρησιμοποιούν καν λαθρεμπόρους ως τα ουγγροσερβικά σύνορα. Πηγαίνουν μόνοι τους με βάση τις πάμπολλες πληροφορίες που αναρτώνται στα κοινωνικά μέσα δικτύωσης και με GPS. Στα σερβοουγγρικά σύνορα πληρώνουν άλλα 500 ευρώ τους λαθρεμπόρους για να τους μεταφέρουν στην Αυστρία ή στη Γερμανία».
Σύμφωνα με το Γραφείο του ΟΗΕ για τα Ναρκωτικά και το Εγκλημα (UNODC), η παράνομη διακίνηση ανθρώπων είναι μια πολύ προσοδοφόρα επιχείρηση που συχνά ξεπερνά σε έσοδα το λαθρεμπόριο ναρκωτικών. Σύμφωνα με τη Frontex, η παράνομη διακίνηση ανθρώπων «είναι ίσως η πιο προσοδοφόρα επιχείρηση στον κόσμο. Είναι τόσο προσοδοφόρα που τα εγκληματικά δίκτυα που την αναλαμβάνουν δεν μπαίνουν καν στον κόπο να τη συνδυάσουν με την παράνομη διακίνηση άλλων ειδών». Αλλωστε στη διακίνηση ανθρώπων, αντίθετα προς τη διακίνηση ναρκωτικών, οι λαθρέμποροι δεν νοιάζονται αν το «εμπόρευμά» τους καταλήξει στον πάτο της θάλασσας ή συλληφθεί από την Αστυνομία.
«Κλείνει» η Ουγγαρία
Τελευταίως η Βόρεια Ευρώπη πιέζει ιδιαιτέρως την Ουγγαρία εφαρμόζοντας τις επιστροφές προσφύγων στην πρώτη χώρα εισόδου στην ΕΕ, όπως επιτάσσει ο κανονισμός Δουβλίνο ΙΙ (του οποίου η εφαρμογή έχει ανασταλεί για την Ελλάδα – αλλά ως πότε;). Η Ουγγαρία με τη σειρά της πιέζει τη Σερβία, η οποία πιέζει τα Σκόπια που πιέζουν την Ελλάδα και δημιουργούνται κατά καιρούς «μποτιλιαρίσματα» στα σύνορα – όπως στην Ειδομένη, όπου συγκεντρώνονται ενίοτε μέχρι λίγες χιλιάδες πρόσφυγες.
Η πίεση αυτή, ενδεικτική ότι η διαδρομή οδεύει προς «κλείσιμο», σε συνδυασμό με την έναρξη ευρωπαϊκών στρατιωτικών επιχειρήσεων εναντίον των λαθρεμπόρων στη διαδρομή Λιβύη – Ιταλία, έχει κάνει τους λαθρεμπόρους να δοκιμάζουν εναλλακτικές. «Οπως και πέρυσι, όταν τα Σκόπια μπλόκαραν κάποια στιγμή τα σύνορά τους για τους πρόσφυγες, αρχίζει πλέον να προσφέρεται η διαδρομή μέσω Αλβανίας και Μαυροβουνίου αλλά και ταχύπλοα ή άλλα πλεούμενα από τη Δυτική Ελλάδα προς την Ιταλία. Οι διαδρομές αυτές είναι πολύ πιο ακριβές – 2.000 ως 2.500 ευρώ το κεφάλι -, γι’ αυτό οι σύροι πρόσφυγες σπεύδουν μαζικά να εκμεταλλευτούν τη φθηνότερη και ευκολότερη διαδρομή μέσω Σκοπίων και Σερβίας όσο αυτή παραμένει ανοιχτή. Οταν θα είναι αναγκασμένοι να ακολουθήσουν κάποια από τις ακριβότερες και δυσκολότερες εναλλακτικές διαδρομές, είναι βέβαιον ότι ο αριθμός όσων περνούν από την Ελλάδα προς τη Βόρεια Ευρώπη θα μειωθεί σημαντικά».
Τασία Χριστοδουλοπούλου: «Χρειαζόμαστε μεγάλους χώρους υποδοχής»
«Οταν οι πρόσφυγες μεταφερθούν στον Ελαιώνα, το Πεδίον του Αρεως θα παραδοθεί στην Περιφέρεια και δεν θα λειτουργήσει ξανά ως χώρος φιλοξενίας, όπως και κανένας άλλος υπαίθριος χώρος» δεσμεύεται μιλώντας στο «Βήμα» η υπουργός Μεταναστευτικής Πολιτικής Τασία Χριστοδουλοπούλου. Αισιόδοξη για τη λειτουργία του χώρου φιλοξενίας στον Ελαιώνα, που ήδη έχει μπλοκαριστεί λόγω των ασφαλιστικών μέτρων που κατέθεσαν κάτοικοι της περιοχής, η κυρία Χριστοδουλοπούλου λέει ότι «η πρόβλεψη για τη στέγαση στον Ελαιώνα είναι για περίπου 650-700 άτομα». Σε ερώτηση του «Βήματος» για το πού θα στεγαστούν οι επόμενοι πρόσφυγες που θα καταφθάσουν στην Αθήνα όταν γεμίσει και ο Ελαιώνας, εφόσον βεβαίως λειτουργήσει, η κυρία Χριστοδουλοπούλου τονίζει ότι «ο προσφυγικός πληθυσμός που βρίσκεται στο Πεδίον του Αρεως ανανεώνεται συνεχώς και δεν έχει υπερβεί ποτέ τον αριθμό των 400».
Η υπουργός Μεταναστευτικής Πολιτικής δεν φαίνεται να ανησυχεί ιδιαιτέρως για το πώς θα αντιμετωπιστεί το ενδεχόμενο να «εγκλωβιστούν» πολλές δεκάδες χιλιάδες πρόσφυγες στην Ελλάδα – ένα ενδεχόμενο πολύ υπαρκτό αφού η διαδρομή προς Σκόπια, Σερβία και Ουγγαρία φαίνεται πως είναι στα τελευταία της. «Για τους πρόσφυγες που επιλέγουν παράνομα να εξέλθουν από τη χώρα, από την Ειδομένη ή από άλλα σημεία, ως υπουργείο έχουμε προτείνει να υποβάλουν αίτημα ασύλου στη χώρα μας. Ηδη λειτουργεί νέα υπηρεσία ασύλου στην πόλη της Θεσσαλονίκης. Είναι ο μοναδικός τρόπος για να μην εμπλέκονται με δίκτυα διακινητών ρισκάροντας τη ζωή τους» μας απαντά η κυρία Χριστοδουλοπούλου.
Κάνοντας μια ιεράρχηση των προτεραιοτήτων για την αντιμετώπιση της τεράστιας έξαρσης των αφίξεων που καταγράφεται εφέτος στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου και στα Δωδεκάνησα, η υπουργός – που έχει αναμφισβήτητα καλές προθέσεις αλλά «χωλαίνει» στην ανάληψη μέτρων – απαντά γενικόλογα: «Αν η ροή προς τη χώρα μας συνεχιστεί με αυτούς τους ρυθμούς, χρειάζονται μεγάλοι χώροι υποδοχής στα νησιά και πολλαπλάσιο προσωπικό από λιμενικούς και αστυνομικούς για να διεκπεραιώνουν τις απαραίτητες διαδικασίες. Στη συνέχεια χρειάζονται μεγάλοι χώροι για τη φιλοξενία τους στα κέντρα των πόλεων και ενίσχυση των περιφερειακών γραφείων ασύλου, ειδικά αν κάποια στιγμή δεν μπορούν να διασχίσουν τα σύνορα για να φθάσουν στον προορισμό τους».
Το ΒΗΜΑ
