Η διαδρομή των Συνεταιριστικών Τραπεζών περιγράφεται σε έκθεση της αρμόδιας επιτροπής του ΣΥΡΙΖΑ, που υποβλήθηκε στην Πταισματοδίκη Ρόδου κ. Αικ. Γαλάνη, από τον Βουλευτή του κόμματος κ. Δημ. Γάκη στα πλαίσια της κατεπείγουσας προκαταρκτικής εξέτασης που διενεργείται για τη διαπίστωση τυχόν τελέσεως του αδικήματος της παράβασης καθήκοντος από τα μέλη της Επιτροπής Πιστωτικών Ασφαλιστικών Θεμάτων της Τράπεζας της Ελλάδος, που αποφάσισαν την ανάκληση της άδειας λειτουργίας της Συνεταιριστικής Τράπεζας Δωδεκανήσου, την εκκαθάρισή της και το διορισμό ειδικού εκκαθαριστή.
Σύμφωνα με την έκθεση οι Συνεταιριστικές Τράπεζες τον Νοέμβριο του 1993, με την υπ’ αριθμ. 535/5/02.11.1993 απόφαση της Επιτροπής Νομισματικών και Πιστωτικών Θεμάτων της Τράπεζας της Ελλάδος (ΦΕΚ 198/23.11.1993) μετεξελίχθηκαν σε Πιστωτικά Ιδρύματα και με την Πράξη 2258/2.11.93 του Διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος καθορίσθηκε το πλαίσιο λειτουργίας και εποπτείας πιστωτικών ιδρυμάτων υπό τη μορφή πιστωτικών ιδρυμάτων να διενεργούν εργασίες που κατά τις ισχύουσες διατάξεις αποτελούν αντικείμενο δραστηριότητας των εμπορικών τραπεζών που λειτουργούν στην Ελλάδα.
Δηλαδή οι Συνεταιριστικές Τράπεζες διέπονται από τους ίδιους κανόνες της Βασιλείας και υπάγονται στους νόμους 3601 και 3606 που υπάγονται και οι εμπορικές τράπεζες από πλευράς εποπτείας.
Στις 22.7.1995 δημιουργήθηκε η Ένωση Συνεταιριστικών Τραπεζών Ελλάδος (ΕΣΤΕ).Η Ένωση είναι μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης Συνεταιριστικών Τραπεζών (EACB) και της Διεθνούς Ένωσης Συνεταιριστικών Τραπεζών (ICBA).
Η λειτουργία αυτών των τραπεζών δεν ήταν αποδοτική και υπήρχαν πολλά προβλήματα κυρίως με τα απαραίτητα κεφάλαια και με την παρεχόμενη ρευστότητα από ELA και ΕΚΤ.
Τον Μάιο 2012 η Τράπεζα της Ελλάδος έκλεισε 3 Συνεταιριστικές (Λαμίας, Αχαϊκή, Λέσβου-Λήμνου) και μετέφερε τις καταθέσεις τους στην Εθνική και τον Δεκέμβριο 2014 έκλεισε άλλες 3 (Δωδεκανήσου, Δυτικής Μακεδονίας και Εύβοιας).
Σήμερα η Ένωση αριθμεί 10 Συνεταιριστικές Τράπεζες (Παγκρήτια, Θεσσαλίας, Ηπείρου, Δράμας, Έβρου, Καρδίτσας, Πελοποννήσου, Πιερίας, Σερρών, Χανίων) 5 πιστωτικούς συνεταιρισμούς (Αιτωλοακαρνανίας, Άρτας, Βοιωτίας, Μαγνησίας) και ένα Χρηματοπιστωτικό Ίδρυμα την Πανελλήνια Τράπεζα στην οποία μέτοχοι είναι όλες οι Συνεταιριστικές Τράπεζες (ΠΑΓΚΡΗΤΙΑ 43,6%, ΧΑΝΙΩΝ 15,3%), οι πιστωτικοί συνεταιρισμοί και η γερμανική συνεταιριστική τράπεζα DZ ΒΑΝΚAG με 12%, η οποία προσφέρει παράλληλα υπηρεσίες και στις συνεταιριστικές τράπεζες μετόχους της.
Την 31.12.2012:
-Είχαν ίδια κεφάλαια των 425 εκατ €
-185.000 περίπου μέλη (οι μέτοχοι κάτοχοι των συνεταιριστικών μερίδων).
-Απασχολούσαν περίπου 1.150 εργαζόμενους (το 2% απασχόλησης στις τράπεζες) και
-διέθεταν 160 καταστήματα (4,4% αγοράς).
Όλες αντιμετωπίζουν προβλήματα κεφαλαιακής επάρκειας και θα πρέπει να ανακεφαλαιοποιηθούν με κεφάλαια των μελών τους (όχι με ενίσχυση του ΤΧΣ).
Η αρχική πρόθεση, που είχε διαφανεί από το κυβερνητικό περιβάλλον, ήταν η συνένωση όλων των συνεταιριστικών τραπεζών, που είχαν απομείνει μετά το κλείσιμο των 3 πρώτων, σε μία τράπεζα, η οποία θα μπορούσε με μια ενίσχυση είτε από το ΠΔΕ (Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων), είτε από το ΤΧΣ (Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας) να ανακεφαλαιοποιηθεί και να εξακολουθήσει τη λειτουργία της πανελλαδικά με τα καταστήματα των τραπεζών που αποτελούν την Ένωση.
Οικονομικά Στοιχεία. (συμπεριλαμβάνονται της Δωδεκανήσου, Δυτ. Μακεδονίας και Εύβοιας).
Το συνολικό ενεργητικό των Συνεταιριστικών Τραπεζών την 31.12.2012 ήταν 4,4 δις €(3,6 δις € χωρίς την Πανελλήνια Τράπεζα) και αντιστοιχεί στο 1% του συνόλου του ενεργητικού των ελληνικών Τραπεζών (441 δις €).
Από πλευράς μεγέθους κατατάσσονται σε τρεις ομάδες. Τις μεγάλες που είναι η ΠΑΓΚΡΗΤΙΑ με 1,7 δις€ (47,2%) και η ΧΑΝΙΩΝ με 457 εκατ € (12,7%), τις μεσαίες που έχουν ενεργητικό 100 εκ € – 300 εκ € και τις μικρές με ενεργητικό κάτω των 100 εκ €.
ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΤΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ
(31.12.2012 σε εκατ €)
1. ΠΑΓΚΡΗΤΙΑ 1.677
2. ΧΑΝΙΩΝ 475
3. ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΟΥ 293
4. ΗΠΕΙΡΟΥ 268
5. ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ 234
6. ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ 159
7. ΕΥΒΟΙΑΣ 118
8. Δ. ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ 78
9. ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ 77
10. ΣΕΡΡΩΝ 73
11. ΕΒΡΟΥ 66
12. ΠΙΕΡΙΑΣ 47
13. ΔΡΑΜΑΣ 46
Χορηγήσεις.
Το σύνολο των χορηγήσεων την 31.12.2012 ήταν 3,8 δις € και αντιστοιχεί στο 1,7% του συνόλου των χορηγήσεων του συστήματος.
Οι χορηγήσεις καλύπτουν το 86% του ενεργητικού (90% χωρίς την Πανελλήνια Τράπεζα) ενώ στο σύνολο των τραπεζών καλύπτουν μόλις το 51,1% του ενεργητικού, καταδεικνύοντας ότι το σύνολο των κεφαλαίων των συνεταιριστικών τραπεζών κατευθύνεται στη χρηματοδότηση της τοπικής οικονομίας και όχι σε άλλες επικερδείς δραστηριότητες (επενδυτικές κλπ) και λοιπές παγιοποιήσεις.
Η τάση χορηγήσεων των Συνεταιριστικών Τραπεζών εξακολουθεί να είναι αυξητική (+7,1% από το 2009) παρά την οικονομική κρίση, την αυστηροποίηση των κανόνων πιστωτικής πολιτικής και την τάση του συστήματος (-8,9% από το 2009) υποδηλώντας εμπράκτως την στήριξη τους στις ανάγκες των τοπικών αγορών.
Εξ αυτών το 2012, 9 Συνεταιριστικές Τράπεζες οι Δωδεκανήσου, Έβρου, Ηπείρου, Θεσσαλίας, Καρδίτσας, Παγκρήτια, Πελοποννήσου, Σερρών και Χανίων παρουσίασαν πιστωτική επέκταση κατά 70,7 εκατ € (+2,3%) και οι υπόλοιπες Δράμας, Δυτ. Μακεδονίας, Εύβοιας και Πιερίας μείωση υπολοίπων κατά 7,9 εκατ €.
Το μεγαλύτερο μέρος των κεφαλαίων κατευθύνεται προς τις επιχειρήσεις. Το ποσοστό αυτό εκτιμάται σε 81% (αναγωγή στο σύνολο από τις τράπεζες που δίνουν στοιχεία και έχουν το 80% των συνολικών μεγεθών).
Υπενθυμίζεται ότι στο σύνολο των τραπεζών την 31.12.2012 το 47,2% των χορηγήσεων αφορούσε στην επιχειρηματική δραστηριότητα.
Καταθέσεις.
Το σύνολο των καταθέσεων στις Συνεταιριστικές Τράπεζες την 31.12.2012 ήταν 3,5 δις ευρώ αυξημένο σε σχέση με το 2011 κατά 2,3%.
Το μερίδιο στο σύνολο καταθέσεων της χώρας είναι 2,2% ενώ το μερίδιο στους νομούς που είναι η έδρα τους είναι 11%.
Ξεχωρίζουν η Παγκρήτια και η Συνεταιριστική Χανίων με μερίδιο 25,8% στο σύνολο των καταθέσεων των τεσσάρων νομών του νησιού και στη συνέχεια οι Συνεταιριστικές Δωδεκανήσου και Ηπείρου με μερίδια 11%, η Πελοποννήσου με μερίδιο 8,5% και η Θεσσαλίας με 6,9%. Τα μερίδια των υπολοίπων είναι 3,5% – 4%.
Στις Συνεταιριστικές έχει επανακάμψει ένα σημαντικό μέρος καταθέσεων με αποτέλεσμα αυτές να υπολείπονται μόλις κατά 2,8% από τα υπόλοιπα του 2009 (μέγιστο ύψος καταθέσεων στο σύστημα) σε αντίθεση με το σύνολο των τραπεζών που παρατηρείται συνεχής μείωση με αποτέλεσμα αυτές να υπολείπονται αυτών του 2009 κατά 34,5%.
Αυτό μαρτυρά, σε ένα βαθμό, την εμπιστοσύνη και τους δεσμούς που τηρούν οι Συνεταιριστικές Τράπεζες με τις τοπικές κοινωνίες και τα μέλη τους.
Η σχέση χορηγήσεων / καταθέσεων στις Συνεταιριστικές Τράπεζες κυμαίνεται στο 100% με μικρή αυξητική τάση σε αντίθεση με τις εμπορικές τράπεζες που η σχέση ήταν σταθερά πολύ υψηλότερη. Αυτό εκτός των άλλων υποδηλώνει μια πιο υγιή σχέση μεταξύ άντλησης και διάθεσης κεφαλαίων αλλά και την αδυναμία χρήσης κεφαλαίων από άλλες πηγές.
Το 81% των καταθέσεων είναι καταθέσεις προθεσμίας ενώ στο σύστημα η συμμετοχή των καταθέσεων προθεσμίας είναι 60%.
Από μόνο του αυτό οδηγεί τις συνεταιριστικές τράπεζες σε αυξημένο κόστος άντλησης κεφαλαίων φανερώνοντας παράλληλα ότι πολλοί πελάτες την κύρια σχέση συνεργασίας τους την διατηρούν με τις μεγάλες εμπορικές τράπεζες.
Έτσι είναι υποχρεωμένες να προσφέρουν υψηλότερα επιτόκια για την άντληση καταθέσεων.
Ειδικότερα το μέσο επιτόκιο καταθέσεων για το 2012 εκτιμάται σε 5%, κατά πολύ υψηλότερο των εμπορικών τραπεζών γεγονός, που υποδηλώνει την αδυναμία άντλησης ρευστότητας με επιτόκια αγοράς και την ανάγκη επαναπροσδιορισμού των όρων και τρόπου λειτουργίας των.
Μη εξυπηρετούμενα δάνεια.
Μόνο 6 Συνεταιριστικές Τράπεζες (Δράμας, Δωδεκανήσου, Έβρου, Εύβοιας, Θεσσαλίας, Σερρών) έχουν δημοσιοποιήσει στοιχεία για τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια.
Σύμφωνα με αυτά, την 31.12.2012 το 32,4% των δανείων τους, εμφανίζει καθυστέρηση άνω των 3 μηνών. Το αντίστοιχο ποσοστό στο σύνολο των τραπεζών ήταν 24,4%. Το υψηλότερο ποσοστό δικαιολογείται λόγω των πιο «χαλαρών» κανόνων πολιτικής, των πελατών στόχων, ενδεχομένως κάποιων περιπτώσεων «πελατειακής» εξυπηρέτησης και κακής λειτουργίας καθώς και αδυναμίες στα collections.
Θα πρέπει παράλληλα να σημειωθεί ότι το αντίστοιχο ποσοστό της Πανελλήνιας Τράπεζας είναι 40%.
Οι σχηματισθείσες προβλέψεις την 31.12.2012 ήταν 372 εκατ € και αφορούσαν τις 9 τράπεζες (δεν υπάρχουν στοιχεία για Δυτ. Μακεδονίας, Καρδίτσας, Πιερίας και Ηπείρου) ενώ οι προβλέψεις της Πανελλήνιας ήταν 60 εκατ €.
Σύγκριση με το σύστημα.
Α. Ως ποσοστό του συνόλου χορηγήσεων.
Στις 9 Συνεταιριστικές Τράπεζες οι προβλέψεις κάλυπταν το 9,3% των χορηγήσεων έναντι 12,3% που είναι ο αντίστοιχος δείκτης στο σύνολο τραπεζών. Αυτό σημαίνει ότι στις τράπεζες αυτές οι σχηματισθείσες προβλέψεις υπολείπονται κατά 90 εκατ € περίπου ενώ στην Πανελλήνια κατά 14 εκατ€.
Β. Ως ποσοστό επί των μη εξυπηρετούμενων δανείων.
Στις 6 Συνεταιριστικές Τράπεζες που δημοσιοποιούν στοιχεία καθυστερήσεων ο δείκτης προβλέψεων προς μη εξυπηρετούμενα δάνεια είναι 25,1% ενώ στο σύστημα 44,9%.
Εάν οι προβλέψεις ήταν αντίστοιχες του συστήματος και τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια είναι 32,4% (στοιχεία από 6 Συνεταιριστικές Τράπεζες) τότε απαιτούνται για τις 9 Συνεταιριστικές Τράπεζες πρόσθετες προβλέψεις 150 εκατ €, και για την Πανελλήνια 50 εκατ €.
Ευνόητο είναι ότι λόγω της μετοχικής σχέσης συνεταιριστικών και πανελλήνιας τράπεζας οι κεφαλαιακές ανάγκες της τελευταίας πρέπει να καλυφθούν από τις συνεταιριστικές τράπεζες / μετόχους.
Ανακεφαλαιοποίηση Συνεταιριστικών Τραπεζών.
Τα απαιτούμενα κεφάλαια για την ανακεφαλαιοποίηση είναι 400 εκ. περίπου ενώ οι εκπρόσωποι των Συνεταιριστικών Τραπεζών τα τοποθετούν στα 100 εκατ €.
1. Η αξιολόγηση των Συνεταιριστικών Τραπεζών ανήκει αποκλειστικά στην δικαιοδοσία της Τράπεζας της Ελλάδος, η οποία θα πρέπει με διαφανή τρόπο και σε συνεργασία με τις Συνεταιριστικές Τράπεζες να προσδιορίσει τα αναγκαία κεφάλαια.
2. Σύμφωνα με πληροφορίες από την Τράπεζα της Ελλάδος, υπάρχει η γενική κατεύθυνση, ότι θα πρέπει η τοπική κοινωνία να ενισχύσει τις συνεταιριστικές τράπεζες, αν πραγματικά τις χρειάζεται και για το λόγο αυτό ζητούν την πραγματοποίηση της αύξησης του μετοχικού κεφαλαίου από κεφάλαια των μετόχων – μεριδιούχων.
Σε συνέχεια των παραπάνω όλες οι Συνεταιριστικές Τράπεζες ειδοποιήθηκαν με γραπτή επιστολή από τη Διεύθυνση Εποπτείας της Τράπεζας της Ελλάδος να απαντήσουν εντός προθεσμίας λίγων ημερών για τις σχεδιαζόμενες ενέργειές τους για την ανακεφαλαιοποίησή τους έτσι ώστε ο Δείκτης Κεφαλαιακής Επάρκειας να φθάσει τουλάχιστον 9%.
