Ακολουθεί η εισήγηση του προέδρου της ΠΕΔ Νοτίου Αιγαίου και δημάρχου Ρόδου Στάθη Κουσουρνά στην ημερίδα με θέμα: «Η διαφάνεια στην Τοπική Αυτοδιοίκηση».
Η διαφάνεια στη διοίκηση και τη δημόσια ζωή, είναι µία αυτονόητη θεμελιώδης αρχή της Δημοκρατίας. Είναι μια απαραβίαστη αρχή η οποία αποτυπώνει το επίπεδο λειτουργίας και την ποιότητα της δημοκρατίας και καθορίζει τη σχέση μεταξύ πολίτη και πολιτικού.
Ποια είναι όμως η πραγματικότητα στη σημερινή Ελλάδα; Η διαφθορά και η σκανδαλολογία καταγράφονται και ιεραρχούνται μεταξύ των πρώτων ζητημάτων που αντιμετωπίζει η χώρα.
Περιπτώσεις κακοδιαχείρισης δηλητηριάζουν τη δημόσια ζωή και ενισχύουν το αίσθημα αναξιοπιστίας των πολιτών για τους πολιτικούς κάθε βαθμίδας και θεσμού απειλώντας τη συνοχή της Ελληνικής Κοινωνίας.
Πόσο συνέβαλαν σε αυτό το πολιτικό µας σύστημα και οι θεσμοί εξουσίας;
Αναμφίβολα πολύ. Οι προμήθειες στο Δημόσιο, τα εξοπλιστικά προγράμματα, οι απευθείας αναθέσεις, οι συμβάσεις έργων, με συνεχείς αλλαγές του θεσμικού πλαισίου που τις διέπουν, η κομματοκρατία, το ρουσφέτι, οι “ημέτεροι”, η γραφειοκρατία και η πολυνομία, τα συχνά παραθυράκια νόμων που αντιμετωπίζουν ένα πρόβλημα και ταυτόχρονα δημιουργούν εκατό, είναι οι βασικές αιτίες των πιο πάνω ζητημάτων.
Υπάρχει επαρκές θεσμικό πλαίσιο για την εφαρμογή κανόνων και διαδικασιών διαφάνειας;
Θεσμικό πλαίσιο υπάρχει, αλλά είναι πολυποίκιλο και πολυεπίπεδο. Απαιτείται κωδικοποίηση του, ενίσχυση και ενιαιοποίηση των ελεγκτικών μηχανισμών και ταχύτατη απονομή δικαιοσύνης.
Ας μιλήσουμε όμως, μόνο για την Αυτοδιοίκηση, μιας και αυτό είναι το θέμα της ημερίδας.
Την Αυτοδιοίκηση, την οποία κάποιοι κρίνοντας περιπτωσιακά, χαρακτηρίζουν «εστία διαπλοκής, αδιαφάνειας και ανομίας».
Την Αυτοδιοίκηση που δοκιμάστηκε και στιγματίστηκε από λίγες περιπτώσεις υπεξαίρεσης δημοσίου χρήματος και κακοδιαχείρισης.
Η Αυτοδιοίκηση διαχειρίζεται μόνο το 4% των συνολικών πόρων του Κρατικού Προϋπολογισμού που συνεχώς συρρικνώνονται, και συμμετέχει στο Δημοσιονομικό χρέος της χώρας μόλις με το 0,9% σύμφωνα με πρόσφατη απάντηση του Επιτρόπου Ολι Ρεν σε ερώτηση Έλληνα Ευρωβουλευτή.
Η συντριπτική πλειοψηφία των αιρετών της Τοπικής Αυτοδιοίκησης αγωνίζεται μέσα σε ένα ασφυκτικά δύσκολο περιβάλλον να ανταποκριθεί στην άσκηση των αρμοδιοτήτων της και τις αυξημένες απαιτήσεις της κοινωνίας.
Η Τοπική Αυτοδιοίκηση, σαν συμμετοχικός – δημοκρατικός θεσμός, πρέπει να είναι ταυτόσημη με την έννοια της διαφάνειας. Το αυτονόητο όμως, όπως και σε πολλές άλλες περιπτώσεις χρειάζεται να επιβεβαιώνεται. Όσοι υπηρετούν την Τοπική Αυτοδιοίκηση δεν μπορεί παρά να αποτελούν εκφραστές της διαφάνειας σε κάθε λειτουργία τους αλλά και σε κάθε απόφασή τους.
Οι πολιτικοί πρέπει να διακρίνονται για την εντιμότητα, το ήθος, την αξιοπρέπειά τους, να προτάσσουν το γενικό συμφέρον και να αντιστέκονται στα οικονομικά συμφέροντα.
Διαφάνεια λοιπόν στην Τοπική Αυτοδιοίκηση; ΝΑΙ, πλήρης κρυστάλλινη και διαυγής σε κάθε ενέργεια των Δήμων και βεβαίως σ’ όλους τους θεσμούς του Κράτους, χωρίς όμως πνιγηρή γραφειοκρατία που ακινητοποιεί τις Δημοτικές Υπηρεσίες εις βάρος της εξυπηρέτησης των δημοτών.
Διαφάνεια στην οικονομική διαχείριση των δήμων
Η εδραίωση κανόνων διαφάνειας και χρηστής οικονομικής διαχείρισης διασφαλίζεται από την τήρηση της υφισταμένης νομοθεσίας.
* ∆ιπλογραφικό λογιστικό σύστημα.
* ∆ιαύγεια.
* Προσυµβατικός έλεγχος.
* Προληπτικός έλεγχος από το Ελεγκτικό Συνέδριο.
* Ελεγκτής νοµιµότητας.
* Ορκωτοί ελεγκτές και ισολογισμοί.
* Υποβολή μηνιαίων ταμιακών καταστάσεων.
* Κλήρωση επιτροπών διενέργειας διαγωνισμών.
* Κεντρικό ηλεκτρονικό μητρώο δημοσιών συμβάσεων,
είναι ενδεικτικά κάποιες βασικές διαδικασίες ελέγχου της οικονομικής λειτουργίας ενός δήμου.
Σήμερα όλοι μπορούν να γνωρίζουν για παράδειγμα, τι προμηθεύεται ένας δήμος, πως το προμηθεύεται, από ποιόν και πόσο κοστίζει.
Υπάρχει δηλαδή, ένα επαρκές πλαίσιο κανόνων, η τήρηση των οποίων, ταυτόχρονα µε τις διαδικασίες ελέγχου, διασφαλίζει τη διαφάνεια στην οικονομική διαχείριση.
Τοπική δημοκρατία, συµµετοχή, κοινωνικός έλεγχος και λογοδοσία
Η Αυτοδιοίκηση είναι θεσμός που διαμορφώνει ενεργούς πολίτες και δημιουργεί προϋποθέσεις ουσιαστικής πολιτικής συµµετοχής.
Η δημόσια λογοδοσία και ο κοινωνικός έλεγχος γίνονται ουσιαστικά στοιχεία της τοπικής δημοκρατίας µόνο όταν υιοθετούνται και εφαρμόζονται ως συστατικό στοιχείο της λειτουργίας της Αυτοδιοίκησης.
Η δημοτική αρχή οφείλει να υιοθετεί διαδικασίες και μέτρα για τον έλεγχο της τοπικής εξουσίας και τη συνδιαµόρφωση µε τους πολίτες των βασικών προτεραιοτήτων της δημοτικής πολιτικής και των τρόπων αντιμετώπισης των τοπικών προβλημάτων.
Στην κατεύθυνση αυτή είναι χρήσιμη:
* Η αναδιαμόρφωση του θεσμικού πλαισίου της ∆ηµοτικής Επιτροπής ∆ιαβούλευσης (σύνθεση, αρμοδιότητες) και η ουσιαστικοποίηση της λειτουργίας της.
* Η δημιουργία θεσμών λαϊκής συµµετοχής (επιτροπές κ.λπ.) στο πλαίσιο του ∆ηµοτικού Συμβουλίου.
* Η δημιουργία θεσμικού πλαισίου για τη διενέργεια τοπικών δηµοψηφισµάτων.
* Η αξιοποίηση των δυνατοτήτων της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης.
Ελεγκτικοί Μηχανισμοί και Απονομή της Δικαιοσύνης
Ένα από τα σοβαρότερα προβλήματα που άμεσα ή έμμεσα συμβάλλουν στην αδιαφάνεια και στην ενίσχυση του κλίματος καχυποψίας των Πολιτών στους θεσμούς είναι το πολυεπίπεδο και άναρχο πεδίο των ελεγκτικών μηχανισμών αλλά και η καθυστέρηση απονομής της Δικαιοσύνης σε υποθέσεις που ελέγχονται.
Σήμερα έχουμε π.χ. θεσμοθετημένες 11 ελεγκτικές αρχές για να ασκούν τον έλεγχο στη νομιμότητα και τη διαφάνεια των πράξεων των ΟΤΑ (Γενικός Γραμματέας Αποκεντρωμένης Διοίκησης, Ελεγκτικό Συνέδριο, Υπηρεσία Δημοσιονομικού Ελέγχου, Οικονομικοί Επιθεωρητές, Σώμα Ελεγκτών Δημόσιας Διοίκησης, ΣΔΟΕ, Επιθεωρητές Περιβάλλοντος, Συνήγορος του Πολίτη, Ελεγκτής Νομιμότητας, Παρατηρητήριο Οικονομικής Αυτοτέλειας των ΟΤΑ, κ.α.).
Τις περισσότερες φορές αυτά τα πολλαπλά επίπεδα ελέγχου, αντί να διευκολύνουν και να στηρίζουν τους ΟΤΑ στο έργο τους, ώστε να επιτυγχάνεται η Συνταγματική Αρχή της ελεύθερης δράσης τους, με τις αλληλεπικαλυπτόμενες αρμοδιότητες, τη διάχυση της ευθύνης και την απίστευτη γραφειοκρατία, όχι μόνο δεν συμβάλλουν θετικά στη λύση των προβλημάτων της Αυτοδιοίκησης, αλλά αποτελούν τροχοπέδη στη λειτουργία της.
Προκειμένου να επιτευχτεί ο στόχος της αποτελεσματικής λειτουργία των ΟΤΑ, που είναι και το τελικό ζητούμενο πρέπει, οι ελεγκτικοί μηχανισμοί να περιοριστούν σε ένα Ενιαίο Φορέα που θα αποτελεί ανεξάρτητη αρχή απαλλαγμένη από Κρατικές παρεμβάσεις, θα διαθέτει επαρκή επιστημονική στελέχωση και εμπειρία για να διεξάγει αξιόπιστους ελέγχους που θα περατώνονται σε σύντομο χρονικό διάστημα.
Οι ετήσιες εκθέσεις των Ελεγκτικών Μηχανισμών που δίνονται στη δημοσιότητα αναδεικνύουν κυρίως και με δυσανάλογο- ως προς τα πραγματικά περιστατικά –τρόπο, τα αρνητικά στοιχεία ενώ δεν αναφέρονται καθόλου στα θετικά και ούτε γίνεται καμία σύγκριση με προηγούμενες εκθέσεις, από τις οποίες προκύπτει η βελτίωση της λειτουργίας των ΟΤΑ.
Θα ήταν χρήσιμο το τελικό πόρισμα να διατυπώνεται με τρόπο, ώστε και να βοηθάει τους ΟΤΑ στην βελτίωση της λειτουργίας τους, αλλά και να μην χρησιμοποιείται ως ευκαιρία για γενικευμένη “διαπόμπευση” της Τ.Α., όπως συμβαίνει πολλές φορές σήμερα.
Ασφαλώς και υπήρξαν περιπτώσεις αιρετών, οι οποίες εξέθεσαν την Αυτοδιοίκηση τις οποίες καταδικάζουμε απερίφραστα και πρώτοι εμείς λέμε, “όλα στο φως”.
Σε καμιά όμως περίπτωση, οι μεμονωμένες περιπτώσεις δεν μπορούν να απαξιώνουν το σύνολο των αιρετών, οι οποίοι με αυταπάρνηση προσπαθούν να κρατήσουν ζωντανές τις πόλεις και τα χωριά, αναλαμβάνοντας το κύριο φορτίο της κοινωνικής πολιτικής του Κράτους με ένα ευρύ φάσμα κοινωνικών υπηρεσιών και όχι μόνο.
Λέμε λοιπόν ΝΑΙ στους ελέγχους, που τους θεωρούμε επιβοηθητικούς στο έργο μας, αλλά ΟΧΙ στην προκατάληψη και την καχυποψία σε βάρος της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
Διαφάνεια στην οικονομική διαχείριση των δημοτικών παρατάξεων
Ο “Καλλικράτης” κατοχυρώνει τη λειτουργία των δημοτικών παρατάξεων και καθορίζει όλα τα θέματα που σχετίζονται µε τις εκλογικές δαπάνες των δημοτικών συνδυασμών και των υποψηφίων, καθώς και τον έλεγχο αυτών, κατά τις δημοτικές εκλογές.
Σήμερα, περίπου τέσσερις μήνες πριν τις δημοτικές εκλογές του Μαΐου του 2014, η Πολιτεία πρέπει να εκσυγχρονίσει το υφιστάμενο πλαίσιο µε στόχο τη δημιουργία ενός περιβάλλοντος απόλυτης διαφάνειας, όχι µόνο κατά την προεκλογική περίοδο, αλλά για όλη τη δημοτική περίοδο.
Γι’ αυτό απαιτείται:
1. Επέκταση των ρυθμίσεων του νόμου 3870/2010 για τα οικονομικά των συνδυασμών για όλη τη διάρκεια της δημοτικής περιόδου.
2. Συγκεκριμενοποίηση των τρόπων µε τους οποίους θα µμπορούν να χρηματοδοτούνται οι δημοτικές παρατάξεις.
3. Υποβολή ετήσιας δήλωσης των εσόδων και των δαπανών κάθε δημοτικής παράταξης, τηρουμένων όλων των κανόνων δημοσιοποίησης τους, ταυτόχρονα µε την υποβολή ετήσιας δήλωσης περιουσιακής κατάστασης και «πόθεν έσχες» του επικεφαλής της.
Έλεγχος περιουσιακής κατάστασης αιρετών
Ο νόμος 3852/2010, υποχρεώνει το δήμαρχο, τους αντιδημάρχους και τα µέλη της Οικονομικής Επιτροπής και της Επιτροπής Ποιότητας Ζωής, να υποβάλλουν ετήσια δήλωση για την περιουσιακή τους κατάσταση συμφωνά µε την ισχύουσα νομοθεσία και να τη δημοσιοποιούν µε ανάρτηση στην ιστοσελίδα του δήμου.
Όμως, η ρύθμιση αυτή χρειάζεται βελτιώσεις και συμπληρώσεις, προκειμένου να δημιουργεί ένα πλαίσιο απόλυτης διαφάνειας και δημοσιότητας.
Σκοπός και ευθύνη µας είναι να οργανώσουμε και να υπηρετούμε μια Αυτοδιοίκηση που θα ασκεί πραγματική τοπική εξουσία µε διαφάνεια, ενδελεχή δημόσιο έλεγχο και κοινωνική λογοδοσία, σύγχρονη με αποτελεσματικότητα.
Να οργανώσουμε και να υπηρετούμε δήμους-υποδείγματα χρηστής διαχείρισης και αποτελεσματικής λειτουργίας, φορείς υλοποίησης της τοπικής ανάπτυξης και της κοινωνικής συνοχής.
Μόνιμος στόχος της Αυτοδιοίκησης πρέπει είναι το «Διαφάνεια παντού – πάντοτε – για τους πάντες και τα πάντα».
