Παρά την μνημονιακή της απομόνωση και… μοναξιά, η εγχώρια οικονομία είναι υποχρεωμένη να βαδίσει το 2016 σε ενα πολύ διαφορετικό διεθνές περιβάλλον, που καθορίζεται ήδη από μεγάλες αλλαγές στις κεφαλαιακές ροές σε όλα τα επίπεδα.
Αναμφίβολα οι οικονομικές και συνακόλουθα πολιτικές εξελίξεις στην χώρα καθορίζονται ήδη από τους όρους που έχουν θέσει οι συζητήσεις για την αναδιάρθρωση του χρέους και την πορεία της διαχείρισης του προσφυγικού ζητήματος.
Και στα δύο ζητήματα όμως η εμπλοκή του ευρωπαϊκού παράγοντα είναι εκ των πραγμάτων καθοριστική, χωρίς από την άλλη πλευρά ο ρόλος της ελληνικής κυβέρνησης να έχει την δυνατότητα να επηρεάσει αποφασιστικά τις τελικές επιλογές.
Το οικονομικό υπόβαθρο όμως αυτής της “συζήτησης” – παρά το ότι μοιάζει “περιφερειακό” και σχετικά απομονωμένο – ήδη έχει αρχίσει να αλλάζει σε διεθνές επίπεδο στο β΄ εξάμηνο του 2016 μέσα από τις συνέπειες των αποφάσεων που δρομολογήθηκαν από τους δύο κύριους πρωταγωνιστές της παγκόσμιας οικονομίας τις ΗΠΑ και την Κίνα.
Αυτοί που καθορίζουν το παιχνίδι
Και οι δύο “πρωταγωνιστές” στο β΄ εξάμηνο του 2015 έκαναν προσωρινά πίσω στις βασικές επιλογές τους μπροστά στον φόβο των συνεπειών που αυτές φάνηκε οτι θα είχαν.
Αλλά επανέρχονται και ο κόσμος θα υποστεί τις συνέπειες.
Οι ΗΠΑ ενώ επρόκειτο να αυξήσουν τα επιτόκια τον Σεπτέμβριο υποχρεώθηκαν να αναδιπλωθούν και να περιμένουν μέχρι τον Δεκέμβριο εξ αιτίας του εφιαλτικού τριήμερου στις διεθνείς αγορές μετά την επιβεβαίωση της αδυναμίας της Κίνας να διαχειρισθεί την οικονομική της επιβράδυνση σε συνδυασμό με τις συνέπειες από την διεύρυνση της διαδικασίας νομισματικής απελευθέρωσης.
Παρ’ όλα αυτά η απόφαση για αύξηση των επιτοκίων μπροστά στον κίνδυνο να “σκάσουν” μεγαλύτερες φούσκες από εκείνη του 2008 και παρά την ανετοιμότητα της αμερικάνικης οικονομίας, δρομολογήθηκε τελικά τον Δεκέμβριο.
Η Κίνα όπως αποδεικνύουν τα στοιχεία των τελευταίων μηνών, μπροστά στην απειλή μιας πολύ μεγαλύτερης έκτασης και βάθους αναταραχής, από εκείνη του περασμένου Αυγούστου, αναδιπλώνεται και επιστρέφει προς το παρόν στην πολιτική της ενίσχυσης των κρατικών επενδύσεων. Στόχος έστω και προσωρινός είναι να αποφύγει τις κοινωνικές, πολιτικές και οικονομικές συνέπειες που είχαν αρχίσει να διαμορφώνονται από την οικονομική της επιβράδυνση.
Και οι δύο αυτές αποφάσεις τόσο της Fed όσο και του ΚΚΚ διαμορφώνουν το πλαίσιο μέσα στο οποίο θα κινηθούν οι κεφαλαιακές ροές σε παγκόσμια κλίμακα το 2016 μέσα σε συνθήκες όπου το μοναδικό “εργαλείο” των άλλων θα είναι οι παρεμβάσεις στις συναλλαγματικές ισοτιμίες των εθνικών νομισμάτων και κατά δεύτερο λόγο τα “εγχώρια” επιτόκια.
Πόσο πιθανή είναι η επανάληψη μιας “άνοιξης του 2014” για την Ελλάδα
Με δεδομένο το γεγονός οτι όσο αφορά την αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους η Ευρωζώνη (με καθοριστική την άποψη της Γερμανίας) έχει ως όρο την μη επιβάρυνση των δανειστών, είναι προφανές ότι θα επιχειρηθεί και πάλι οι επιπλέον ανάγκες να καλυφθούν από τις αγορές.
Για τον λόγο αυτό άλλωστε έχουν αρχίσει εδώ και λίγο καιρό οι “ανεπίσημες” αναφορές για το πως και πότε της επιστροφής στον εξωτερικό δανεισμό με την προϋπόθεση βέβαια της ολοκλήρωσης του περιβόητου μεταρρυθμιστικού προγράμματος του τρίτου μνημονίου (ασφαλιστικό, εργασιακό, διοικητικό, κ.λ.π.).
Στο ίδιο μοτίβο από την ΕΚΤ έχει αρχίσει να “ψιθυρίζεται” η πρόθεση για την επιστροφή στην ομαλή χρηματοδότηση των ελληνικών τραπεζών (Waiver) και η – αργότερα – ένταξη στο πρόγραμμα του QE.
Χαρακτηριστικό είναι οτι όταν το Capital.gr έθεσε το ερώτημα σε αρμόδιο υπηρεσιακό παράγοντα της ΕΚΤ για το πότε αυτό θα μπορούσε να γίνει, η απάντηση ήταν ότι “δεν χρειάζεται να περιμένει κανείς την ημέρα ένταξης, αρκεί για τις αγορές το ότι αυτό θα αρχίσει να συζητείται για να αλλάξουν την στάση τους απέναντι στα ελληνικά ομόλογα…”.
Με άλλα λόγια η περιβόητη επιστροφή στις αγορές θα μπορούσε να αναβιώσει το “σκηνικό” της άνοιξης του 2014. Τότε που το Eurogroup εν όψει Ευρωεκλογών και με το αφήγημα του “success story” να… δουλεύει στο πολιτικό επίπεδο, είχε δώσει το πράσινο φως για την ομαλή (αλλά σταδιακή) εκταμίευση των δανειακών δόσεων και είχε αρχίσει να δουλεύει η “μηχανή” του ΟΔΔΗΧ με τις εκδόσεις πενταετών και τριετών ομολόγων.
Το πλαίσιο στο οποίο είχε δρομολογηθεί εκείνο το εγχείρημα ήταν η δυνατότητα που πρόσφεραν τότε οι αλλαγές στις διεθνείς αγορές από την έναρξη του tapering και την απαρχή της διακοπής των προγραμμάτων ποσοτικής χαλάρωσης από τις ΗΠΑ που αποτελούσαν για έξι χρόνια το βασικό χρηματοδότη επιβίωσης του διεθνούς τραπεζικού συστήματος μετά το 2008.
Οι μεγάλες διαφορές
Οι αλλαγές που είχε προκαλέσει η ενέργεια αυτή στις ροές κεφαλαίων διεθνώς, είχε επιτρέψει τότε την τροφοδότηση αυτής της “ανοιξιάτικης” εκδοτικής δραστηριότητας του ελληνικού δημοσίου, μέσα σε ενα κατάλληλο και καθησυχαστικό για τις ανησυχίες των αγορών πλαίσιο που είχαν διαμορφώσει η Ευρωζώνη και το ΔΝΤ.
Μπορεί αυτό να επαναληφθεί και το 2016; Αναμφίβολα μια τέτοια εξέλιξη… θα βόλευε.
Όμως θα ήταν παρακινδυνευμένο να απαντήσει κανείς από τώρα θετικά ή αρνητικά. Και αυτό για δύο βασικούς λόγους.
Αφ’ ενός τα μεγάλα γεγονότα του β΄ εξαμήνου του 2015 που προαναφέρθηκαν, έχουν δημιουργήσει μία ισχυρότατη αβεβαιότητα στις αγορές για το πως θα διαμορφωθεί το νομισματικό και συναλλαγματικό τοπίο. Και μία εικόνα πολύ λιγότερο ξεκάθαρη από εκείνη της άνοιξης του 2014.
Ειδικά η απόφαση του ΚΚΚ να επαναφέρει άρον άρον την πολιτική ισχυρής κρατικής παρέμβασης στο επενδυτικό και εξαγωγικό πρόγραμμα της χώρας έχει ανασχέσει αλλά και επιταχύνει ταυτόχρονα πολλές από τις συνέπειες της προηγούμενης κατάστασης.
Από την άλλη η σταθερή πλέον απόφαση των ΗΠΑ να αυξήσουν το κόστος του χρήματος έχει ήδη αρχίσει να σπρώχνει τις τράπεζες σε μία ανάλογη κατεύθυνση.
Πως θα επηρεάσει αυτό το νέο τοπίο τις ροές κεφαλαίων διεθνώς; Η απάντηση δεν είναι καθόλου δεδομένη και κυρίως δεν μπορεί να είναι το ίδιο απλή όπως το 2014.
Μπορεί η Ελλάδα να βρεθεί στην πορεία τους; Κάποια μεγάλα hedge funds έχουν ποντάρει θετικά σε ενα τέτοιο ενδεχόμενο και γι’ αυτό πήραν θέσεις στο εγχώριο τραπεζικό σύστημα.
Πολλοί όμως είναι αυτοί που αμφιβάλλουν και κρατούν επιφυλακτική στάση, καθώς ακούν τους τριγμούς στο ευρωπαϊκό οικοδόμημα να γίνονται ολοένα και πιο ισχυροί καθώς το προσφυγικό ζήτημα και οι εξελίξεις στην ΝΑ Ευρώπη και την Μ. Ανατολή δεν δείχνουν σημάδια εκτόνωσης.
Ένα πάντως είναι βέβαιο η “έξοδος” κεφαλαίων από την περιφέρεια έχει αρχίσει, αλλά τα “ρυάκια” και οι “χείμαρροι” μέσα από τους οποίους αυτή θα κινηθεί δεν είναι καθόλου προβλέψιμο – όπως ήταν το 2014 – ότι θα… ποτίσουν και την δική μας περιοχή.
capital.gr
