Τρεις ημέρες πριν από την Πρωτοχρονιά μια γυναίκα επισκέφτηκε τα γραφεία του Συλλόγου Οροθετικών Ελλάδος «Θετική Φωνή» στο κέντρο της Αθήνας. «Πήγα στο Ιπποκράτειο Νοσοκομείο αλλά με έστειλαν εδώ», είπε διστακτικά και έβγαλε από την τσάντα της ένα άδειο κουτί Eviplera, φάρμακο που χρησιμοποιείται για τον ιό του HIV. «Από χθες δεν έχω πάρει. Αισθάνομαι σαν να ζητιανεύω», είπε.
Από το φαρμακείο του νοσοκομείου την ενημέρωσαν ότι θα έχουν διαθέσιμα σκευάσματα ύστερα από δέκα ημέρες. Πρώτη φορά στα δέκα χρόνια διάγνωσής της αντιμετώπιζε αυτό το πρόβλημα: να μένει χωρίς χάπια, ενώ πρέπει να τα λαμβάνει καθημερινά. Παρουσία της «Κ», σε τηλεφωνική συνομιλία με εκπρόσωπο της «Θετικής Φωνής», υπάλληλος του νοσοκομείου προσπαθούσε να δικαιολογήσει την κατάσταση.
«Είμαι υπάλληλος, κύριε, δεν μπορώ να εξοικονομήσω εγώ χρήματα. Ρωτήστε τι αγώνα έκανα, έκανα τα πάντα», έλεγε. «Αφού δεν έχει λεφτά το νοσοκομείο, πώς θα πληρώσουμε τις εταιρείες;».
Οι ανάγκες της 68χρονης οροθετικής τελικά καλύφθηκαν με δανεικά. Ο εκπρόσωπος του συλλόγου κατάφερε να βρει επτά χάπια από άλλους ασθενείς που είχαν απόθεμα. «Οταν πάρετε το κουτί από το νοσοκομείο θα πρέπει να τα επιστρέψετε», της είπε για να τον ρωτήσει εκείνη: «Δεν μπορείτε να τα κάνετε δέκα τα χάπια;».
Τα τελευταία δύο χρόνια καταγράφονται ανά τακτά διαστήματα ελλείψεις σαν κι αυτή σε μεγάλα νοσοκομεία της χώρας. Συχνά, μέχρι να εγκριθούν έκτακτα κονδύλια από το υπουργείο Υγείας, οι ασθενείς καταφεύγουν στον δανεισμό χαπιών μεταξύ τους. Το πρόβλημα λύνεται πρόσκαιρα, όμως κανείς δεν εγγυάται ότι δεν θα επανεμφανιστεί. «Σε εμάς έχουν απευθυνθεί δεκάδες άτομα τους τελευταίους μήνες», αναφέρει ο Γιώργος Τσιακαλάκης, υπεύθυνος επικοινωνίας της «Θετικής Φωνής».
«Εμείς οι γιατροί κάνουμε τεράστιο αγώνα για να πείσουμε τους ασθενείς να είναι συνεπείς, να μη χάνουν δόσεις, να μην παραβιάζουν τα ωράρια», λέει στην «Κ» ο πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Μελέτης και Αντιμετώπισης του AIDS, Μάριος Λαζανάς. «Ο,τι οικοδομούμε, ξαφνικά, από τις ελλείψεις καταρρέει». Αν μείνουν οι ασθενείς για μεγάλο χρονικό διάστημα χωρίς αγωγή μπορεί ο ιός να αναπτύξει αντοχή απέναντι στα φάρμακα.
Τα κονδύλια και τα κενά
Τα νοσοκομεία είναι η μόνη πηγή προμήθειας αντιρετροϊκών φαρμάκων στη χώρα. Το κόστος της αγωγής καλύπτεται εξ ολοκλήρου από το κράτος για ασφαλισμένους, άπορους και ανασφάλιστους οροθετικούς και υπολογίζεται σε 7.500 – 8.000 ευρώ τον χρόνο ανά άτομο. Στον προϋπολογισμό κάθε νοσοκομείου ένα μεγάλο κομμάτι της φαρμακευτικής δαπάνης αντιστοιχεί σε αυτά τα φάρμακα.
Το HIV μοιάζει με μια δεξαμενή στην οποία διαρκώς προστίθενται νέα άτομα –καθώς δεν υπάρχει πλήρης ίαση–, ενώ παράλληλα λόγω κακής διαχείρισης σε κάποιες περιπτώσεις, και εξαιτίας της οικονομικής κρίσης, στενεύουν οι πόροι των νοσοκομείων. Σύμφωνα με στοιχεία του Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (ΚΕΕΛΠΝΟ) μέχρι και τον Οκτώβριο του 2015 συνολικά 12.547 οροθετικοί βρίσκονταν υπό παρακολούθηση στη χώρα μας, αριθμός αυξημένος κατά 47% σε σχέση με το 2010. Από αυτούς περίπου οι 7.700 λαμβάνουν αντιρετροϊκή αγωγή βάσει των σχετικών κατευθυντήριων οδηγιών.
Με διαρκείς παρεμβάσεις της, εκδηλώσεις διαμαρτυρίας, ακόμη και εξώδικο στο Αττικόν στις 3/12/2014, η «Θετική Φωνή» προσπαθεί να πιέσει τις διοικήσεις νοσοκομείων, προκειμένου να μην προκύπτουν κενά στη χορήγηση φαρμάκων αυτών των ασθενών. Αντίστοιχες ελλείψεις είχαν παρατηρηθεί φέτος σε νοσοκομεία της Αθήνας και στο ΑΧΕΠΑ στη Θεσσαλονίκη το διάστημα Σεπτεμβρίου – Δεκεμβρίου. Σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», πάντως, σε ένα από τα νοσοκομεία μέρος της δαπάνης που εγκρίθηκε εκτάκτως και αποκλειστικά για αντιρετροϊκά φάρμακα χρησιμοποιήθηκε για την κάλυψη άλλων, λειτουργικών αναγκών.
«Κανείς δεν μου είπε ότι θα έχουμε φάρμακα την τάδε ημερομηνία. Ζούσα το μαρτύριο της σταγόνας, από μέρα σε μέρα έλεγαν ότι θα λήξει το πρόβλημα», λέει ο 41χρονος Δημήτρης. Οπως και άλλοι οροθετικοί που μίλησαν στην «Κ», ζήτησε να μη δημοσιευτεί το επώνυμό του. «Στο νοσοκομείο που πηγαίνω μου είπαν να επικοινωνήσω με συλλόγους ασθενών και να πιέσουμε το υπουργείο. Δεν το γουστάρω όμως αυτό.
Να διαπιστώνω ότι γίνομαι μπαλάκι», λέει.
«Χρησιμοποίησα γνωριμίες μου για φάρμακα»
Η αντιρετροϊκή αγωγή του Δημήτρη έληξε στις 30 Νοεμβρίου και όπως λέει ο ίδιος, πήρε ξανά φάρμακα στα χέρια του από το νοσοκομείο στις 21 Δεκεμβρίου. Στο κενό που μεσολάβησε απευθύνθηκε σε άλλους οροθετικούς ζητώντας χάπια.
«Χρησιμοποίησα τις γνωριμίες μου. Υπάρχουν όμως πολλά παιδιά που δεν μιλούν γιατί νιώθουν ότι έτσι στιγματίζονται», τονίζει. Από έναν γνωστό του δανείστηκε τρία χάπια, από άλλον τέσσερα. Συνολικά πέντε ασθενείς τον βοήθησαν.
Καμία επίσημη αρχή όμως και κανένας σύλλογος δεν είναι σε θέση να εκτιμήσουν τον αριθμό των οροθετικών που έμειναν χωρίς θεραπεία. Εκπρόσωποι των ασθενών αναφέρουν στην «Κ» ότι εντός του 2015 για πρώτη φορά αντιμετώπισαν το πρόβλημα των ελλείψεων σε αυτή την έκταση. Συμπληρώνουν όμως ότι στο υπουργείο Υγείας έβρισκαν το ίδιο διάστημα πάντοτε ανοιχτές πόρτες για διάλογο, ενώ για πρώτη φορά στα χρονικά συνεδρίασε στις 3 Δεκεμβρίου στη Βουλή η διαρκής επιτροπή κοινωνικών υποθέσεων για θέματα HIV/AIDS. Ως λύση προτείνουν να εντάσσεται η δαπάνη των αντιρετροϊκών φαρμάκων σε ξεχωριστό κωδικό και να μην επηρεάζεται από τον υπόλοιπο προϋπολογισμό των νοσοκομείων.
Μετά την έγκριση των τελευταίων έκτακτων κονδυλίων η κατάσταση έχει βελτιωθεί στα περισσότερα νοσοκομεία. Ωστόσο κάποιοι οροθετικοί παραμένουν ανήσυχοι. «Είναι αγχωτικό», λέει ο 21χρονος Ανδρέας (ο οποίος ζήτησε να μη δημοσιευτεί το πραγματικό όνομά του). Εμεινε δύο ημέρες χωρίς αγωγή μέχρι να καλυφθεί από γνωστούς του. Δεν αποκλείει να μεταναστεύσει σε άλλο κράτος της Ε.Ε. για να εργαστεί και να λαμβάνει απρόσκοπτα τη θεραπεία του. «Είναι ακραία λύση, αλλά το έχω σκεφτεί», αναφέρει.
Καθημερινή
