«Μάνα μου Ελλάς»… Στο ποίημα αυτό του Νίκου Γκάτσου, αποτυπώνονται περιεκτικά η μοίρα της Ελλάδας, το συλλογικό πεπρωμένο, οι προσδοκίες ενός λαού και οι απογοητεύσεις μιας κοινωνίας που διαρκώς μεταλλάσσεται αλλά διατηρεί ως ιδιοσυστατικό χαρακτηριστικό της την ελπίδα και την αυταπάτη.
Τα ψεύτικα τα λόγια, τα μεγάλα… Αυτά που με μεγάλη ευκολία εκστομίζονται, που με ακόμα μεγαλύτερη ευκολία γίνονται πιστευτά αλλά που συνήθως μένουν κενό γράμμα.
Ετσι πορεύεται η κοινωνία μας, έτσι πορευόμαστε εμείς. Ετσι μας έμαθαν και έτσι μεγαλώνουν γενιές που αναπαράγουν το ίδιο πρότυπο, σε κάθε έκφανση της καθημερινότητάς μας.
Τα σπουδαία επιτεύγματα, οι αρετές του λαού, οι ικανότητες, τα κατορθώματα, οι πνευματικές κορυφές, τα κλέη και τα ύψη μερικών από τους Αρχαίους πρόγονους μας, η γέννηση και η ώθηση των επιστημών αποτελούν το άλλοθι για να αποκρυβούν ή να παραμερισθούν τα όποια ψεύδη ή οι μερικές αλήθειες που μας ακολουθούν, είτε ως κληρονομιά είτε ως νοοτροπία που επικράτησε μέσω της φυσικής επιλογής.
Αγνοούμε ότι η αξία της ελληνικότητας είναι η ουσία και όχι το φαίνεσθαι. Αγνοούμε επίσης ότι η όποια επικράτηση του ψέματος είναι παροδική, ότι το ψέμα δεν μπορεί να είναι συστατικό της επιτυχίας και ότι η ευμάρεια των ανθρώπων έχει πνευματική αφετηρία.
Συνηθίσαμε να ακούμε ψεύτικα λόγια και μεγάλα, τα οποία τις περισσότερες φορές αν και γνωρίζουμε ότι θα τα πληρώσουμε ακριβά, τα αφομοιώνουμε γιατί έτσι μας διευκολύνει, μας βγάζει από τη δύσκολη θέση, μας απομακρύνει – προσωρινά- από το να κοιτάξουμε κατάματα την αλήθεια.
Και κάπως έτσι φτάσαμε στο σημείο που βρισκόμαστε σήμερα. Παρασυρόμενοι από παχιά λόγια, κάλπικες υποσχέσεις, ανεκπλήρωτες παροχολογίες, λευκές επιταγές και ψευδαισθήσεις.
Οσο κι αν μας πονάει η παραδοχή της αλήθειας, η σχέση αυτή είναι αμφίδρομη. Δεν ευθύνεται μόνον εκείνος που σερβίρει ψεύτικα λόγια και κάλπικες υποσχέσεις, φταίει και ο τελικός αποδέκτης που δεν τα αποποιείται. Που προτιμά να εθελοτυφλεί, επειδή η ελπίδα πεθαίνει τελευταία και επειδή η ψευδαίσθηση ότι υπάρχει εύκολος δρόμος είναι πάντα προτιμότερη από την επιλογή του κακοκτράχαλου μονοπατιού που θα σε οδηγήσει στον τελικό προορισμό σου.
Είναι πλέον περισσότερο από εμφανές ότι αυτή η τακτική δεν οδηγεί πουθενά. Ευθύνες έχουν και οι δύο πλευρές. Ερχεται όμως η στιγμή που η μία από τις δύο πρέπει να ορθώσει ανάστημα, να πει «φτάνει, ως εδώ» και να το εννοεί. Να το εννοεί και να δράσει. Κι επειδή ο καθ΄έξιν ψεύτης είναι κάλπικος από επιλογή, η ελπίδα εναπόκειται στο καθ΄εξιν «θύμα» να κάνει την ανατροπή.
Τα ψεύτικα τα λόγια τα μεγάλα,
μου τα ‘πες με το πρώτο σου το γάλα.
Μα τώρα που η φωτιά φουντώνει πάλι
εσύ κοιτάς τα αρχαία σου τα κάλλη
και στις αρένες του κόσμου μάνα μου Ελλάς
το ίδιο ψέμα πάντα κουβαλάς…
