Τον κώδωνα του κινδύνου για τις τεράστιες διαστάσεις που έχει λάβει στην Ελλάδα το φαινόμενο της “διαρροής εγκεφάλων” (brain drain), κρούει η Τράπεζα της Ελλάδος.
Στην Έκθεση του διοικητή της ΤτΕ, Γ. Στουρνάρα, για το έτος 2015, το πρόβλημα της σύγχρονης μετανάστευσης των Ελλήνων, αναλύεται διεξοδικά και επισημαίνονται οι επιπτώσεις του φαινομένου στην Οικονομία, αλλά και προτείνεται ένα εθνικό σχέδιο δράσης για την ανάσχεση της φυγής ανθρώπινου κεφαλαίου.
Σύμφωνα με στοιχεία της ΤτΕ, από το 2008 μέχρι το 2013, σχεδόν 223.000 νέοι, ηλικίας 25 – 39 ετών, εγκατέλειψαν την Ελλάδα σε αναζήτηση καλύτερων προοπτικών κοινωνικής και οικονομικής προόδου σε πιο ανεπτυγμένες χώρες. Την ίδια περίοδο, το κατά κεφαλήν ακαθάριστο διαθέσιμο εισόδημα των ελληνικών νοικοκυριών μειώθηκε από 93,8% του μέσου όρου της ευρωζώνης των 19 το 2008, σε μόλις 68,8% το 2013.
Αν και η ΤτΕ δεν παραθέτει πιο πρόσφατα στοιχεία, ο καθένας γνωρίζει από τον περίγυρό του την περαιτέρω επιδείνωση μιας συνεχιζόμενης διαρροής ανθρώπινου δυναμικού που διαπρέπει σε άλλες χώρες. Και το φαινόμενο δεν δικαιολογεί καμία ολιγωρία, αφού στην πράξη σημαίνει για τη χώρα ό,τι και μια ακατάσχετη αιμορραγία για ένα ανθρώπινο σώμα: τον θάνατο.
Στην Έκθεση του διοικητή της ΤτΕ, μεταξύ των κυριότερων επιπτώσεων του brain drain επισημαίνονται οι εξής:
α) Η έξοδος ανθρώπινου σημειώνεται από μία χώρα με αρνητικούς δημογραφικούς ρυθμούς και αφορά ως επί το πλείστον άγαμους νέους. Αυτό έχει ως συνέπεια όχι μόνο την αρνητική επίπτωση στον ήδη υποτονικό ρυθμό γεννητικότητας, αλλά και τη μεγαλύτερη επιβάρυνση των ασφαλιστικών ταμείων, αφού η χώρα θα στερηθεί μόνιμα ένα σημαντικό τμήμα απασχολήσιμων ατόμων.
β) Στην Ελλάδα αποκλειστικός φορέας κατάρτισης και εξειδίκευσης ανθρώπινου δυναμικού σε ανώτατο επίπεδο είναι το Δημόσιο, μέσω των δημόσιων πανεπιστημιακών ιδρυμάτων, των οποίων κύρια πηγή χρηματοδότησης είναι τα χρήματα των φορολογουμένων. Επομένως, η έξοδος επιστημονικού δυναμικού και η παραμονή του μετά το πέρας των σπουδών στο εξωτερικό, συνιστούν σημαντική απώλεια.
γ) Η εκροή ανθρώπινου κεφαλαίου αφορά κυρίως το πλέον ανταγωνιστικό, ικανό και φιλόδοξο τμήμα του εργατικού δυναμικού. Η παραγωγική του αξιοποίηση από ξένη χώρα συνιστά μόνιμη βλάβη για τη χώρα καταγωγής, αφού η μέση ποιότητα του εναπομένοντος αποθέματος ανθρώπινου κεφαλαίου χειροτερεύει.
δ) Η απώλεια ανθρώπινου δυναμικού συνεπάγεται και σημαντική δημοσιονομική απώλεια στην πλευρά των φορολογικών εσόδων, αφού κατά κανόνα οι προσοντούχοι εργαζόμενοι επιτυγχάνουν υψηλότερες μισθολογικές αμοιβές και καταβάλλουν υψηλότερους φόρους, αφού η φοροδοτική τους ικανότητα είναι μεγαλύτερη.
ε) Η φυγή των πλέον ταλαντούχων και μορφωμένων ατόμων προκαλεί συναίσθημα παραίτησης και απαισιοδοξίας σε μεγάλα τμήματα του πληθυσμού, με αποτέλεσμα να υπάρχει φυγή και λιγότερο ταλαντούχων, η οποία λαμβάνει τη μορφή ψήφου δυσπιστίας προς το μέλλον της χώρας.
Σύμφωνα με την ΤτΕ, ο περιορισμός αλλά και η αντιστροφή του φαινομένου της εκροής ανθρώπινου κεφαλαίου, μπορεί να καταστεί εφικτός μέσω μία πολιτικής που θα στοχεύει στη διατηρήσιμη ανάπτυξη. Προς αυτή την κατεύθυνση, η ΤτΕ προτείνει:
Εκπόνηση και υλοποίηση ενός σχεδίου εθνικής οικονομικής ανασυγκρότησης και αναδιοργάνωσης της αγοράς εργασίας, το οποίο θα αντιστοιχίζει τις μορφές επιστημονικής και επαγγελματικής εξειδίκευσης με τη ζήτηση της αγοράς.
Δράσεις νεοφυούς επιχειρηματικότητας με στήριξη από τον παραγωγικό τομέα της χώρας και από το κράτος. Οι δράσεις αυτές μπορούν να λάβουν τη μορφή χώρων συνάντησης και γνωριμίας των δημιουργικών και φιλόδοξων νέων με την κουλτούρα της επιχειρηματικής δραστηριότητας.
Αριστεία, διαφάνεια και αξιοκρατία. Η διενέργεια περιοδικών διαγωνισμών σε μόνιμη βάση, με τη στήριξη των επαγγελματικών φορέων και του κράτους και με γενναία πριμοδότηση (βραβεία ή/και επιδότηση των εργοδοτών που θα προσλάβουν Έλληνες επιστήμονες) μπορεί να αποτελέσει έμπρακτη απόδειξη για την προστασία της αριστείας και τη διασφάλιση της αξιοκρατίας.
Ο θεσμός της μαθητείας και της πρακτικής άσκησης. Κρίνεται σκόπιμο οι επιχειρήσεις να αναλάβουν πρωτοβουλίες με στόχο τη συγκράτηση των νέων σε ηλικία ταλαντούχων στελεχών και αυτό μπορεί να καταστεί εφικτό μέσω της υιοθέτησης του θεσμού της μαθητείας και της πρακτικής άσκησης νέων μορφωμένων μεν, αλλά με μικρή ή καθόλου επαγγελματική εμπειρία.
Περιβάλλον φιλικό προς την επιχειρηματικότητα (μείωση γραφειοκρατίας, φιλική στάση του κράτους προς το επιχειρείν, μείωση ασφαλιστικών εισφορών και φορολογίας μέχρις ότου η νεοφυής επιχείρηση καταστεί κερδοφόρα) σε συνδυασμό με ευέλικτες μορφές τραπεζικής χρηματοδότησης και αξιοποίηση διαθέσιμων κεφαλαίων της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων.
Στρατηγική επανένταξης των νέων εκτός εκπαίδευσης, κατάρτισης και εργασίας. Στην Ελλάδα, το ποσοστό αυτών των νέων, ηλικίας 15 – 24 ετών, ξεπερνά το 19% του συνολικού πληθυσμού της συγκεκριμένης ηλικιακής ομάδας. Το υψηλό αυτό ποσοστό είναι ιδιαίτερα ανησυχητικό, με μακροπρόθεσμες δυσμενείς επιπτώσεις στην Οικονομία και την κοινωνία, καθώς οδηγεί τους νέους στο περιθώριο της κοινωνικής και οικονομικής ζωής.
capital.gr
