Η πρώτη φάση των διαπραγματεύσεων για την αποστολή του ΝΑΤΟ στο Αιγαίο έληξε, χωρίς να ανατραπεί η τάξη πραγμάτων μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας. Ωστόσο, εξακολουθεί να είναι μια απόφαση αμφιλεγόμενη, ως προς την αποτελεσματικότητά της, που επιτεύχθηκε μετά την άτυπη, αλλά ουσιαστική, τριμερή παρασκηνιακή διαπραγμάτευση μεταξύ Τσίπρα, Μέρκελ και Αμερικανών.
Το πρώτο στοιχείο της απόφασης είναι ότι για πρώτη φορά το ΝΑΤΟ, έστω και έμμεσα, αναλαμβάνει μια επίσημη αποστολή στο Αιγαίο, ενώ γνωρίζει εδώ και δεκαετίες την αναθεωρητική πολιτική της Αγκυρας. Σύμφωνα με Ελληνα διπλωμάτη, ουσιαστικά το ΝΑΤΟ αναλαμβάνει άτυπο ρόλο επιδιαιτητή στο Αιγαίο και το ερώτημα που τίθεται από υπηρεσιακούς παράγοντες του υπουργείου Εξωτερικών είναι πώς θα εξελιχθεί αυτός ο ρόλος με την πάροδο του χρόνου, καθώς είναι βέβαιο ότι η Αγκυρα θα επιδιώξει να δημιουργήσει αναστατώσεις και τετελεσμένα με βάση τη θεωρία των γκρίζων ζωνών.
Μεταπτώσεις
Μέχρι τις πρωινές ώρες της περασμένης Πέμπτης, οπότε και ελήφθη η απόφαση, υπήρξαν αρκετές μεταπτώσεις στη συμπεριφορά της τουρκικής αντιπροσωπείας στο ΝΑΤΟ. Μέχρι το μεσημέρι της περασμένης Τετάρτης η Τουρκία ήταν αμετακίνητη στη θέση της να μην υπάρχουν συγκεκριμένες αναφορές σε χωρικά ύδατα και ζητούσε να κηρυχθεί όλο το Αιγαίο σε ενιαίο χώρο και όλα τα πλοία να πηγαίνουν παντού. Ζητούσε δηλαδή την υπογραφή της Ελλάδας στη συνδιαχείριση του αρχιπελάγους, πράγμα που φυσικά δεν ήταν αποδεκτό.
Το απόγευμα της ίδιας ημέρας, ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας πήρε την πρωτοβουλία να κινηθεί σε πολιτικό επίπεδο και επικοινώνησε με την καγκελάριο Αγκελα Μέρκελ από την οποία ζήτησε να πιέσει την Αγκυρα να τηρηθεί η συμφωνία των υπουργών Αμυνας της Συμμαχίας. Ο πρωθυπουργός, σύμφωνα με πληροφορίες, σημείωσε στην κ. Μέρκελ ότι είναι αδύνατο να συνεχίσει η Ελλάδα να συζητεί τα κυριαρχικά δικαιώματά της στο Αιγαίο και ότι δεν θα υπήρχε καμία συμφωνία που θα έδινε άλλοθι στην Αγκυρα να προκαλεί στα ελληνικά νησιά και ταυτόχρονα να ζητεί ανταλλάγματα και στο Κουρδικό.
Η κ. Μέρκελ, σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, ήταν εκείνη που στη Σύνοδο Κορυφής την περασμένη εβδομάδα είχε αρνηθεί να υπάρξει αναφορά στα συμπεράσματα για ανοιχτά σύνορα με το σκεπτικό ότι αυτή η φράση θα ενίσχυε τις ροές, κάτι που δέχθηκε ο κ. Τσίπρας τελικά. Το αντάλλαγμα που είχε πάρει ο πρωθυπουργός ήταν ότι η Γερμανία θα πίεζε τη Βιέννη να αναδιπλωθεί κάτι που δεν έγινε, με συνέπεια ο πρωθυπουργός να εκφράσει τη δυσφορία του στη Βουλή.
Ωστόσο, στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ, καλά ενημερωμένες διπλωματικές πηγές διαβεβαιώνουν ότι μετά τη συνομιλία Τσίπρα-Μέρκελ, η Γερμανία κινήθηκε ιδιαίτερα πιεστικά και σε συνεργασία με τις ΗΠΑ, την Ιταλία αλλά και την Ολλανδία και άλλες χώρες και σε πολιτικό επίπεδο και στη Στρατιωτική Επιτροπή της Συμμαχίας, με αποτέλεσμα να μη γίνουν δεκτές οι βασικές θέσεις της Αγκυρας με τις οποίες ήθελε κυρίως να περάσει το μήνυμα των διεκδικήσεών της. Βασικός πυλώνας εφαρμογής της συμφωνίας είναι ο Frontex.
Ενα ακόμη αίτημα της Αγκυρας ήταν να μην κινείται η δύναμη του ΝΑΤΟ στα χωρικά ύδατα της Τουρκίας, μόνο και μόνο για να μην είναι σε θέση ο ΝΑΤΟϊκός στόλος να βλέπει μπροστά του τους Τούρκους διακινητές. Η Ολλανδία ήταν ιδιαίτερα επιθετική έναντι της Αγκυρας στο θέμα αυτό και τελικά η τουρκική αντιπροσωπεία υποχώρησε.
Αμφιβολίες
Το θέμα για πολλούς και στο ΝΑΤΟ και στην Αθήνα είναι ότι διατηρούν πολλές αμφιβολίες για την τήρηση των συμφωνηθέντων στην πράξη. Οπως έλεγε στην «Κ» διπλωμάτης, πολύ καλός γνώστης των συζητήσεων, αυτή τη στιγμή διαμορφώνεται στο Αιγαίο μια ιδιάζουσα κατάσταση με την Ελλάδα να έχει οξύ διμερές πρόβλημα με την Τουρκία και την Αγκυρα να έχει οξύ διεθνές πρόβλημα αν δεν τηρήσει τα συμφωνηθέντα.
Είναι σπάνια η περίπτωση, πρόσθεσε, που η Τουρκία εκχωρεί κυριαρχία στο ΝΑΤΟ, πράγμα που μπορεί να προκαλέσει ισχυρούς τριγμούς εντός της Τουρκίας.
Σε αυτό το κλίμα, της τεράστιας συσσώρευσης δυνάμεων στο Αιγαίο και των επιφυλάξεων που διατυπώνονται για την αποτελεσματικότητα του σχεδίου αντιμετώπισης του προσφυγικού προβλήματος θα πραγματοποιηθεί στις 7 Μαρτίου η συνάντηση Ε.Ε.–Τουρκίας.Η Αγκυρα θα επιδιώξει να εξαργυρώσει τη συμφωνία της στο ΝΑΤΟ με περισσότερα κονδύλια, επιτάχυνση των ενταξιακών διαπραγματεύσεων και κυρίως στήριξη στο Κουρδικό.
Τουρκικές προφάσεις και με την Κύπρο
Σύμφωνα με εκτιμήσεις, στην Αθήνα οι επόμενες ημέρες θα είναι κρίσιμες, καθώς οι εξελίξεις στη Συρία θα επηρεάσουν καταλυτικά τη στάση της Αγκυρας στο Αιγαίο. Υπό αυτό το πρίσμα αναμένεται η επιβεβαίωση της πραγματοποίησης του Ανωτάτου Συμβουλίου Συνεργασίας Ελλάδας-Τουρκίας στις 8 Μαρτίου, στη Σμύρνη, την επομένη δηλαδή της συνόδου Ε.Ε.-Τουρκίας. Η συνάντηση της Σμύρνης θα κριθεί κατά την επίσκεψη του Τούρκου ΥΠΕΞ Μ. Τσαβούσογλου στην Αθήνα στις 4 Μαρτίου. Ομως καθοριστικός παράγοντας είναι η συμπεριφορά της Τουρκίας στο Αιγαίο.
Αξίζει να σημειωθεί ότι στην προσπάθειά της να προκαλέσει ναυάγιο στη συνεργασία με τον Frontex, η Τουρκία επικαλέστηκε τη συμμετοχή της Κυπριακής Δημοκρατίας στις επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης, υποστηρίζοντας ότι από τη στιγμή που δεν την αναγνωρίζει ως κράτος, δεν μπορεί να συνεργαστεί μαζί της. Ωστόσο η Κυπριακή Δημοκρατία συμμετείχε το περασμένο φθινόπωρο σε επιχειρήσεις στο Αιγαίο με το περιπολικό σκάφος «Ονήσιλος», που μάλιστα πρόσφερε σημαντικό έργο.
Το σκάφος αυτό έχει επιστρέψει στην Κύπρο, και σήμερα η Λευκωσία συμμετέχει με δύο αστυνομικούς στη Σάμο και την Κω. Τελικά η Αγκυρα υποχώρησε και στο θέμα αυτό.
Καθημερινή
