«Παρανοϊκοί ηγέτες εναντίον δημοσιογράφων» είναι ο τίτλος που φέρει η Έκθεση της οργάνωσης Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα (Journalists Sans Frontieres) για το 2016, η οποία εξετάζει την ελευθερία του Τύπου σε ολόκληρο τον κόσμο. Διαπιστώνει σοβαρή επιδείνωση σε ολόκληρο τον κόσμο, ειδικά στην Αμερικανική Ήπειρο.
Ο δείκτης, που κατατάσσει 180 χώρες με πρώτη την καλύτερη σε συνθήκες για την ελεύθερία του Τύπου και τελευταία τη χειρότερη, εξετάζει την ένταση των επιθέσεων που δέχονται οι δημοσιογράφοι, την ανεξαρτησία τους από τις κυβερνήσεις ή επιχειρηματικά συμφέροντα κατά την άσκηση του επαγγέλματός τους.
Η κατάταξη στηρίζεται σε μία σειρά δεικτών, όπως ο πλουραλισμός, η ανεξαρτησία των μέσων ενημέρωσης, το περιβάλλον και η αυτολογοκρισία, το νομικό πλαίσιο, η διαφάνεια, οι υποδομές και οι καταχρήσεις εξουσίας.
«Αργή ανάρρωση»
Η Ελλάδα βρίσκεται στη θέση 89, λίγο καλύτερα από το 2015 (θέση 91), πίσω από το Τόγκο (88), τη Μοζαμβίκη (87) και την Ακτή του Ελεφαντοστού (86).
Αξίζει να σημειωθεί ότι το 2015 βρισκόταν στην 91η έχοντας πέσει κατά 50 θέσεις. Στην έκθεση σημειώνεται ότι στην Ελλάδα παρατηρείται «αργή ανάρρωση» και θυμίζει την υπόσχεση του Έλληνα πρωθυπουργού να «δώσει τέλος στην ισχύ που απολαμβάνουν οι βαρόνοι των ΜΜΕ», που μέσω των καναλιών και των εφημερίδων τους προωθούσαν τα επιχειρηματικά τους συμφέροντα. Ωστόσο εκφράζει την ερώτηση αν τελικά θα αποδώσει η προσπάθειά του.
«Εποχή της προπαγάνδας»
Βρισκόμαστε στην «εποχή της προπαγάνδας», προειδοποιεί ο Κριστόφ Ντελουάρ, γενικός γραμματέας των Δημοσιογράφων Χωρίς Σύνορα.
Όπως εξηγεί, «όλοι οι δείκτες παρουσιάζουν επιδείνωση. Πλήθος κρατικών αρχών προσπαθεί να αναλάβει τον έλεγχο στις χώρες, από τον φόβο υπερβολικής διεύρυνσης του δημοσίου διαλόγου».
Επισημαίνει ότι «σήμερα, είναι όλο και περισσότερο εύκολο για όλες τις εξουσίες να απευθυνθούν κατευθείαν στο κοινό χάρις στις νέες τεχνολογίες και εξ αυτού υπάρχει η εκδήλωση μεγαλύτερης βίας κατά των εκρποσώπων της ανεξάρτητης ενημέρωσης».
«Εισερχόμαστε σε μία νέα εποχή προπαγάνδας, όπου οι νέες τεχνολογίες επιτρέπουν τη μετάδοση της πληροφορίας καθ΄υπαγόρευσιν με χαμηλό κόστος. Απέναντί τους, οι δημοσιογράφοι είναι αυτοί που εμποδίζουν τη λειτουργία αυτού του μηχανισμού προπαγάνδας», διαπιστώνει.
Κάτω από την Αφρική
Οι Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα αναφέρουν ότι η θέση της αμερικανικής ηπείρου έχει υποχωρήσει σημαντικά κυρίως εξαιτίας των δολοφονιών δημοσιογράφων στην κεντρική Αμερική.
Στη Λατινική Αμερική, διαπιστώνεται «θεσμική βία» (στη Βενεζουέλα που καταλαμβάνει την 139η θέση ή στον Ισημερινό, στην 109η), η βία του οργανωμένου εγκλήματος (Ονδούρα, 137η), η ατιμωρησία (Κολομβία, 134η), η διαφθορά (Βραζιλία, 104η), η συγκέντρωση των μέσων ενημέρωσης (Αργεντινή, 54η). Όλα τα παραπάνω συνιστούν «τα κύρια εμπόδια στην ελευθερία του Τύπου», σύμφωνα με τους Δημοσιογράφους Χωρίς Σύνορα.
Αντίστοιχα στη Βόρεια Αμερική, στις Ηνωμένες Πολιτείες (41η θέση στον δείκτη) σημειώνεται το φαινόμενο της κυβερνοπαρακολούθησης και στον Καναδά, που υποχωρεί κατά 10 θέσεις (18η), η κατάσταση επιδεινώθηκε «κατά τη λήξη της θητείας του πρώην πρωθυπουργού Στίβεν Χάρπερ».
Εξαιτίας όλων των παραπάνω, η αμερικανική ήπειρος πέρασε κάτω από την Αφρική, αν και η αφρικανική ζώνη (Βόρεια Αφρική/Μέση Ανατολή) παραμένει η περιοχή του κόσμου όπου οι δημοσιογράφοι «υφίστανται κάθε είδους καταναγκασμούς».
Χώρες σε κρίση
Οι Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα αναφέρουν ότι υπάρχουν χώρεσ σε κρίση, στις οποίες η άσκηση του δημοσιογραφικού επαγγέλματος είναι «κατόρθωμα θάρρους». Αυτές είναι το Ιράκ (158η θέση), η Λιβύη (164η) και η Υεμένη (170ή).
Η Συρία παραμένει χαμηλά στην κατάταξη στην 177η από τις 180 θέσεις,, όπώς ήτνα και το 2014, μόλις πίσω από την Κίνα (176η) και μπροστά από το Τουρκμενιστάν (178η) και τη Βόρεια Κορέα (179η) και την Ερυθραία (180ή).
Στην Αφρική, το Μπουρούντι χάνει 11 θέσεις (156η θέση), καθώς «αποτελεί το θέατρο βιαιοτήτων κατά των δημοσιογράφων μετά την αμφισβήτηση της υποψηφιότητας και στη συνέχεια την επανεκλογή του προέδρου Πιερ Νκουρουνζίζα».
Μείον 11 θέσεις η Ιαπωνία
Στην Ασία, η Ιαπωνία χάνει 11 θέσεις (72η θέση) εξαιτίας του γεγονότος ότι πλήθος μέσων ενημέρωσης εφαρμόζουν την αυτολογοκρισία απέναντι κυρίως στον πρωθυπουργό.
Άνοδος 30 θέσεις Τυνησία
Σημαντική βελτίωση διαπιστώνεται στην Τυνησία, η οποία ανεβαίνει 30 θέσεις, στην 96η, «απόδειξη της εδραίωσης των θετικών αποτελεσμάτων της επανάστασης», σύμφωνα με τον Κριστόφ Ντελουάρ.
Στην πρώτη θέση βρίσκεται η Φινλανδία για έκτη συνεχή χρονιά, ενώ την ακολουθούν η Ολλανδία και η Νορβηγία.
Η «ελεύθερη» Ευρώπη
Η Ευρώπη παραμένει η περιοχή του κόσμου όπου τα μέσα ενημέρωσης είναι τα περισσότερο ελεύθερα.
Ωστόσο, οι Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα διαπιστώνουν «την αποδυνάμωση του ευρωπαϊκού μοντέλου», καθώς παρατηρούνται «υπερβάσεις της αντικατασκοπίας και του αγώνα κατά της τρομοκρατίας, υιοθέτηση των νόμων που επιτρέπουν την παρακολούθηση σε μεγάλη κλίμακα, αύξηση των συγκρούσεων καθηκόντων, επιβολή όλο και περισσότερου ελέγχου επί των δημοσίων μέσων ενημέωσης και ορισμένες φορές και επί των ιδιωτικών».
«Η ευρωπαϊκή ήπειρος δεν βρίσκεται σε θετική τροχιά», γράφει η έκθεση.
Ειδικά για τη Γαλλία, που έπεσε στην 45η θέση, 7 θέσεις πίσω σε σχέση με πέρυσι, η οργάνωση επικεντρώνεται στο γεγονός ότι «μία χούφτα επιχειρηματιών που έχουν συμφέροντα εκτός του χώρου των μέσων ενημέρωσης έχουν καταλήξει να έχουν στην κατοχή τους τη μεγάλη πλειοψηφία των ιδιωτικών μέσων διεθνούς εμβέλειας».
