Ενθαρρυντικά είναι τα ευρήματα έρευνας για τους εφήβους, τα οποία δείχνουν πτωτική πορεία του καπνίσματος και της χρήσης αλκοόλ, καθώς και ανακοπή της διάδοσης της χρήσης «ναρκωτικών». Εντούτοις, παραμένει σημαντική η μερίδα των εφήβων που αναφέρουν χρήση ουσιών –νόμιμων και παράνομων– καθώς και των επιπτώσεών τους σε συμπεριφορές υψηλού κινδύνου. Επιπρόσθετες απειλές τα τελευταία χρόνια αποτελούν η διάδοση νέων ουσιών, καθώς και άλλων δυνάμει εξαρτητικών συμπεριφορών, όπως η υπερβολική προσκόλληση στο διαδίκτυο, τα ηλεκτρονικά παιχνίδια και ο στοιχηματισμός.
Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τα ευρήματα της πιο πρόσφατης επιστημονικής έρευνας του Ερευνητικού Πανεπιστημιακού Ινστιτούτου Ψυχικής Υγιεινής(ΕΠΙΨΥ), με τίτλο «Πανελλήνια έρευνα στον μαθητικό πληθυσμό για τη χρήση εξαρτησιογόνων ουσιών και άλλες εξαρτητικές συμπεριφορές», συνεχίζεται το 2015 η μείωση που παρατηρείται ήδη από τις αρχές τις δεκαετίας του 2000 στο κάπνισμα στους 16χρονους μαθητές στην Ελλάδα, τόσο στα αγόρια όσο και στα κορίτσια.
Ωστόσο, ένα σημαντικό ποσοστό 16χρονων (19,1%, κυρίως αγόρια) αναφέρει ότι το 2015 έχει πειραματιστεί με το ηλεκτρονικό τσιγάρο.
Μείωση παρουσιάζεται τα τελευταία χρόνια και στην υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ και στη μέθη, κυρίως στα αγόρια.
Ωστόσο, ένα σημαντικό υποσύνολο 16χρονων υιοθετούν συμπεριφορές υψηλού κινδύνου που συνδέονται με την κατανάλωση αλκοόλ – όπως, για παράδειγμα, οδήγηση οχήματος υπό την επήρεια (9,7%) ή σεξουαλική επαφή χωρίς τη χρήση προφυλακτικού (7,3%).
Όπως επισημαίνει η A. Κοκκέβη, Ομότιμη Καθηγήτρια στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΕΚΠΑ) και επιστημονικά υπεύθυνη της έρευνας στην Ελλάδα, «συμπεριφορές σαν τις παραπάνω συνδέονται, μεταξύ άλλων, και με την κατά κανόνα εύκολη πρόσβαση των εφήβων σε οινοπνευματώδη ποτά που, παρά τους σχετικούς περιορισμούς, προσφέρονται απρόσκοπτα σε χώρους εστίασης και διασκέδασης».
Όπως έδειξε η έρευνα, τρεις στους πέντε εφήβους (60,9%) αναφέρουν ότι ήπιαν πρόσφατα κάποιο οινοπνευματώδες ποτό σε μπαρ, κλαμπ, καφετέρια ή εστιατόριο.
Χρήση διαδικτύου και ηλεκτρονικά παιχνίδια
Στην έρευνα του 2015 συμπεριλήφθηκαν για πρώτη φορά ερωτήσεις σχετικά με άλλες εξαρτητικές συμπεριφορές, όπως την προσκόλληση στο διαδίκτυο και τον στοιχηματισμό.
Από τα στοιχεία της έρευνας προκύπτει ότι στην πλειονότητά τους οι 16χρονοι χρησιμοποιούν το διαδίκτυο σε καθημερινή βάση (68,7%). Το 23,9% αναφέρουν χρήση του διαδικτύου για τουλάχιστον 4 ώρες καθημερινά από Δευτέρα έως Πέμπτη και 17,6% για τουλάχιστον 6 ώρες καθημερινά από Παρασκευή έως Κυριακή.
Οι έφηβοι χρησιμοποιούν το διαδίκτυο κυρίως για κοινωνική δικτύωση και για παρακολούθηση/κατέβασμα μουσικής, ταινιών ή προγραμμάτων. Μάλιστα, ένας στους τρεις μαθητές (36,1%) εμφάνισε υψηλή βαθμολογία σε ειδική κλίμακα σχετικά με την προσκόλληση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης (περισσότερο τα κορίτσια), ενώ ένα εξίσου υψηλό ποσοστό (17,1%) εμφάνισε υψηλή βαθμολογία στην κλίμακα προσκόλλησης στα ηλεκτρονικά παιχνίδια (περισσότερο τα αγόρια).
Τέλος, σημαντική μερίδα 16χρονων, κυρίως αγοριών, ασχολούνται συστηματικά με το στοιχηματισμό, με ένα στα 8 αγόρια (13,1%) να βρίσκεται –βάσει ειδικής κλίμακας– σε κίνδυνο για παθολογική ενασχόληση με το στοιχηματισμό, ενώ ένα χαμηλότερο, αλλά άξιο προσοχής, ποσοστό αγοριών (5,8%) να παρουσιάζουν ήδη προβληματική ενασχόληση.
Παράνομες και άλλες «νόμιμες» εξαρτησιογόνες ουσίες
Ενθαρρυντικό είναι το εύρημα της έρευνας ότι το ποσοστό των 16χρονων που αναφέρουν χρήση κάποιας παράνομης ουσίας παραμένει το 2015 (10,6%) στα επίπεδα του 2011 (10,8%) και του 2007 (9,5%).
Χρήση παράνομων ουσιών αναφέρεται ωστόσο από σχεδόν διπλάσιο ποσοστό εφήβων το 2015 συγκριτικά με τις αρχές της δεκαετίας του 2000 (6,5% το 2003), οπότε και άρχισε σταδιακά να αυξάνεται η χρήση ουσιών στον πληθυσμό αυτόν.
Η κάνναβη παραμένει το 2015 η δημοφιλέστερη παράνομη ουσία (9,1% ανέφεραν χρήση της ουσίας έστω και μία φορά σε όλη τη ζωή). Επιπλέον, ένα σημαντικό ποσοστό 16χρονων συνεχίζει το 2015 να αναφέρει πειραματισμό με εισπνεόμενες ουσίες (π.χ., κόλλες, διαλύτες, βενζίνη, κτλ., 12,5%) ή χρήση ηρεμιστικών/υπνωτικών χωρίς τη σύσταση γιατρού (4,2%), ουσίες δηλαδή που διατίθενται νόμιμα στο εμπόριο.
Είναι επίσης αξιοσημείωτο ότι σε ποσοστό 2,5% οι 16χρονοι αναφέρουν χρήση ουσιών όπως συνθετικών κανναβινοειδών (συνηθέστερα) και καθινόνων (διεγερτικών), ουσίες που δεν υπόκεινται σε έλεγχο καθώς εμφανίζονται στο (διαδικτυακό) εμπόριο σε συνεχώς διαφορετικές μορφές και σύνθεση.
«Τα ευρήματα της Πανελλήνιας έρευνας ESPAD δίνουν μιαν πλήρη εικόνα για τις εξαρτητικές συμπεριφορές στην εφηβεία και βοηθούν στην ανάδειξη των παραγόντων που συνδέονται με την υιοθέτηση από τους εφήβους των συμπεριφορών αυτών, καθιστώντας τα αναπόσπαστο κομμάτι του σχεδιασμού και της αξιολόγησης των παρεμβάσεων πρόληψης στη χώρα μας», ανέφερε η κ. Κοκκέβη.
Στην έρευνα του 2015 συμμετείχε πανελλήνιο αντιπροσωπευτικό δείγμα3.202 μαθητών ηλικίας 16 ετών (μαθητές της Α’ Λυκείου) από 175 σχολείατης χώρας.
Οι μαθητές συμπλήρωσαν ανώνυμο ερωτηματολόγιο μέσα στις τάξεις τους υπό την επίβλεψη εκπαιδευμένων ερευνητών.
Η έρευνα του 2015 υλοποιήθηκε με τη μερική χρηματοδότηση του ΟΚΑΝΑ και με τη συνεργασία των κατά τόπους Κέντρων Πρόληψης των Εξαρτήσεων και Προαγωγής της Ψυχοκοινωνικής Υγείας ΟΚΑΝΑ / Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
Η Έρευνα του ΕΠΙΨΥ, η οποία διεξάγεται στο πλαίσιο του διεθνούς προγράμματος «European School Survey Project on Alcohol and Other Drugs»(ESPAD) και τελεί υπό την αιγίδα του Ευρωπαϊκού Κέντρου Παρακολούθησης Ναρκωτικών και Τοξικομανίας.
Το πρόγραμμα υλοποιείται ανά τετραετία σε περισσότερες από 35 χώρες ή περιοχές της Ευρώπης και παρέχει πολύτιμες πληροφορίες για τη χρήση εξαρτησιογόνων ουσιών καθώς και για άλλες συνήθειες και χαρακτηριστικά του τρόπου ζωής των εφήβων με έμφαση στις εξαρτητικές συμπεριφορές, όπως την προσκόλληση στο διαδίκτυο και τα ηλεκτρονικά παιχνίδια, και το στοιχηματισμό.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
