Με την κλιματική αλλαγή να επικρέμαται ως απειλή για τη βιωσιμότητα των υδάτινων πόρων, αλλά και τη συγκέντρωση της ζήτησης νερού στις τουριστικές περιοχές, κυρίως το καλοκαίρι, το πρόβλημα της ανεπάρκειάς υδάτων, ειδικά στα νησιά του Αιγαίου, χρόνο με τον χρόνο επιτείνεται.
Μάλιστα, με τον εφετινό άνυδρο χειμώνα κάτοικοι και τοπικοί παράγοντες στις νησιωτικές περιοχές αγωνιούν. Με τα περιθώρια, χρόνο με τον χρόνο, να στενεύουν, κρίνεται επιτακτική η αλλαγή κουλτούρας για το νερό και η ορθολογική διαχείριση των υδατικών πόρων, με εναλλακτικούς τρόπους, συχνά επιστρέφοντας σε πρακτικές του παρελθόντος.
Ιδιωτική πρωτοβουλία
Έτσι, μια ιδιωτική πρωτοβουλία, το πρόγραμμα «Αποστολή Νερό» της Coca-Cola Τρία Έψιλον και της Coca-Cola Company στην Ελλάδα, με την υποστήριξη του ελληνικού τμήματος του Global Water Partnership Mediterranean (GWR-Med), εδώ και μία δεκαετία εστιάζει στο πρόβλημα και σε συνεργασία με τους τοπικούς φορείς παρεμβαίνει ώστε να βελτιωθεί η διαχείριση ενός ανανεώσιμου αλλά περιορισμένου πόρου.
Από το 2008 έως σήμερα το πρόγραμμα έχει συμβάλει στη βελτίωση των συνθηκών ζωής 49.000 κατοίκων σε 29 νησιά των Κυκλάδων και των Δωδεκανήσων μέσα από την εγκατάσταση ή επισκευή 53 συστημάτων συλλογής βρόχινου νερού, τριών μονάδων παραγωγής πόσιμου νερού και ενός συστήματος ανακύκλωσης γκρίζου νερού, εξοικονομώντας ετησίως 204.605.000 λίτρα νερού.
Η ολοκληρωμένη παρέμβαση στην Αστυπάλαια
Πριν από λίγες ημέρες σε ένα από τα ομορφότερα νησιά του Αιγαίου, στην Αστυπάλαια, παρουσιάστηκε μια ολοκληρωμένη παρέμβαση του προγράμματος «Αποστολή Νερό». Όπως επεσήμανε ο επί 18 χρόνια δήμαρχος του νησιού κ. Πανορμίτης Κονταράτος, η Αστυπάλαια είναι ένα από τα λίγα νησιά του Αιγαίου που έχουν νερό. Το 1998 λειτούργησε μια λιμνοδεξαμενή επάνω από τον οικισμό στο Λιβάδι, στην οποία συσσωρεύονται τα ύδατα περίπου δέκα χειμάρρων, καλύπτοντας σχεδόν το σύνολο των αναγκών του νησιού σε νερό.
Τα έργα στην Αστυπάλαια, τα οποία μόλις ολοκληρώθηκαν, αφορούν στη βελτίωση των εγκαταστάσεων του ταχυδιυλιστηρίου, το οποίο τροφοδοτείται από τη λιμνοδεξαμενή. Το βρόχινο νερό που συλλέγεται στο φράγμα γίνεται πόσιμο με κατάλληλη επεξεργασία. Αυτό αποθηκεύεται προσωρινά στις δεξαμενές των εγκαταστάσεων και με τη βοήθεια του αντλιοστασίου μεταφέρεται στις δεξαμενές αποθήκευσης πόσιμου νερού που βρίσκονται στην θέση Προφήτης Ηλίας στην κορυφή του λόφου. Από εκεί υδρεύονται οι οικισμοί Χώρα και Λιβάδι.
Η αύξηση της δυναμικότητας αποθήκευσης νερού συμβάλλει στην υδατική ασφάλεια του νησιού, κυρίως τους καλοκαιρινούς μήνες όποτε η ζήτηση του νερού είναι ιδιαιτέρως αυξημένη λόγω τουρισμού.
Η λιμνοδεξαμενή της Αστυπάλαιας έχει χωρητικότητα 875.000 κυβικά μέτρα και είναι από τις πιο πετυχημένες που κατασκευάστηκαν από το υπουργείο Γεωργίας, πριν από δύο-τρεις δεκαετίες, στα νησιά του Αιγαίου.
Αντικαταστάσεις
Η μονάδα επεξεργασίας νερού της λιμνοδεξαμενής είχε μόνο μια δεξαμενή και το αντλιοστάσιο υπολειτουργούσε λόγω βλάβης του αντλητικού συστήματος. Έτσι, κατασκευάστηκε δεύτερη εφεδρική τσιμεντένια δεξαμενή, χωρητικότητας 55 κυβικών μέτρων, ώστε να αυξηθεί η δυναμικότητα αποθήκευσης πόσιμου νερού και να διασφαλίζεται η ομαλή υδροδότηση του νησιού σε περίπτωση συντήρησης ή διαρροής της βασικής δεξαμενής. Επίσης, έγινε αντικατάσταση της καταστραμμένης εφεδρικής αντλίας με νέα και του διαβρωμένου χαλύβδινου δικτύου σωληνώσεων του ταχυδιυλιστηρίου με καινούργιο δίκτυο πολυαιθυλενίου κατάλληλο για πόσιμο νερό.
Ακόμη, εγκαταστάθηκε νέος πίνακας αυτοματισμού για τη λειτουργία του αντλιοστασίου πόσιμου νερού που τροφοδοτεί τις δεξαμενές υδροδότησης των οικισμών Χώρα και Λιβάδι του Δήμου Αστυπάλαιας. «Ο εξοπλισμός είχε παλαιώσει και προσευχόμασταν να μη χαλάσει και μείνουμε μέσα στο καλοκαίρι χωρίς νερό» επισημαίνει ο μοναδικός μηχανικός του δήμου κ. Γιάννης Καλής.
Με τη συμμετοχή της ιδιωτικής πρωτοβουλίες, όπως αναφέρει ο κ. Κονταράτος, επισπεύσθηκαν οι διαδικασίες. Όπως υπογραμμίζει, «μέσα σε ένα τρίμηνο έγινε η μελέτη και ολοκληρώθηκαν τα έργα. Αν ακολουθούσαμε την πεπατημένη, θα έπρεπε πρώτα να εγκριθεί η απόφασή μας από την Αποκεντρωμένη Διοίκηση, μετά να γίνει η μελέτη και να πάει στην Περιφέρεια για έγκριση, να πάρουμε τις απαραίτητες αδειοδοτήσεις, να προχωρήσουμε σε διαγωνισμό και, στην καλύτερη περίπτωση, χωρίς ενστάσεις, το έργο να έχει ολοκληρωθεί αν όλα πήγαιναν καλά, θα είχαμε αποτέλεσμα σε 8-12 μήνες».
«Το Δώρο της Βροχής»
Πέρα από τα έργα υποδομών, σύμφωνα με την κυρία Κωνσταντίνα Τόλη, από την οργάνωση GWP-Med, το πρόγραμμα έχει μια ολιστική προσέγγιση που περιλαμβάνει και την εκπαίδευση. Οι μαθητές εκπαιδεύονται τόσο μέσα από ειδικά προγράμματα όσο και κατά τη διάρκεια του σχολικού έτους με το διαθεματικό υλικό «Το Δώρο της Βροχής», το οποίο έχει αναπτυχθεί ειδικά για τις ανάγκες του προγράμματος. Οι εκπαιδευτικοί επιμορφώνονται στη χρήση του συγκεκριμένου υλικού, το οποίο μπορεί να χρησιμοποιηθεί διαθεματικά για να παρουσιάσει διάφορες πλευρές του νερού ως κοινωνικό αγαθό, ως κρίσιμο πόρο, πολιτιστικό στοιχείο κ.ά.
Η αποτελεσματικότητα του προγράμματος έγκειται στο ότι επιδεικνύει λύσεις, οικονομικές, βιώσιμες και σε αρκετές περιπτώσεις καινοτόμες, για την αξιοποίηση κυρίως του βρόχινου νερού ως ένα χρήσιμο υδατικό πόρο, ικανό και κατάλληλο να καλύψει διάφορες δευτερεύουσες ανάγκες. Με τις σύγχρονες ανάγκες, την αλλαγή στο βιωτικό επίπεδο, τις πιέσεις λόγω ακραίων καιρικών φαινομένων, υφαλμύρωσης (στα νησιά και τις παράκτιες ζώνες) και ρύπανσης, να μειώνουν τα -τυχόν- διαθέσιμα υδατικά αποθέματα, η συμβολή των μη συμβατικών πόρων είναι καταλυτική για να καλύψει τις ανάγκες σε νερό αλλά και να βοηθήσει στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής σε τοπικό επίπεδο.
Το ΒΗΜΑ
