Γράφει
ο Νεκτάριος Καλογήρου
Η Ρόδος είναι γεμάτη κόσμο κι όμως η εμπορική, όπως και η τουριστική αγορά δεν δουλεύουν. Φταίνε οι τουρίστες γιατί δεν έχουν αρκετά λεφτά; Φταίνε οι ξενοδόχοι που δεν έφεραν τους συγγενείς του Αμπράμοβιτς για διακοπές; Φταίνε τα μεγάλα καταστήματα που κάνουν εκπτώσεις Ιούλιο και Αύγουστο, δηλαδή τους μήνες κατά τους οποίους η αγορά περιμένει να ρεφάρει; Ποιος φταίει για την εικόνα του λιανεμπορίου στη Ρόδο; Μήπως φταίνε οι ίδιοι οι καταστηματάρχες που δεν φροντίζουν να αναγνωρίσουν τις μεταβολές στις καταναλωτικές απαιτήσεις και δεν εναρμονίζονται με τα νέα δεδομένα; Το σίγουρο είναι πως η εικόνα αυτή δεν πρόκειται να αλλάξει στα χρόνια που ακολουθούν, καθώς τα πολυκαταστήματα δεν πρόκειται να κλείσουν και οι συγγενείς του Αμπράμοβιτς είναι λίγοι.
Η τοπική αγορά χρειάζεται επαναπροσδιορισμό, και στο ρεπορτάζ της «δημοκρατικής» αναζητήθηκαν απαντήσεις τόσο από τα πρόσωπα που βρίσκονται στην κεφαλή της εμπορικής και τουριστικής αγοράς, όσο και από ανώνυμους καταστηματάρχες. Ολοι τους συμφωνούν ότι τα χρόνια που έρχονται θα είναι ακόμα πιο δύσκολα για όλους και εάν τελικά οι έμποροι θέλουν να επιβιώσουν, τότε θα πρέπει να αλλάξουν.
Ο πρόεδρος του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Δωδεκανήσου κ. Γιάννης Πάππου κληθείς να περιγράψει τον σύγχρονο καταναλωτή στάθηκε σε ένα και μόνο δεδομένο: «οι αγοραστές έχουν πια περιορισμένο χρηματικό ποσό για να καλύψουν τις καταναλωτικές τους ανάγκες και αυτές θα θελήσουν να τις καλύψουν με τα χρήματα που έχουν και με τον καλύτερο δυνατό τρόπο».
Από τη δική του πλευρά ο πρόεδρος των καταστηματαρχών της Μεσαιωνικής Πόλης Τάσος Μελετίου, ξεκαθάρισε ότι «έχουμε χάσει τη διασκέδαση στη Ρόδο. Ετσι, οι τουρίστες που δεχόμαστε είναι κυρίως μεγαλύτεροι σε ηλικία, επαναλαμβανόμενοι και αυτό έχει άμεση επίπτωση στην αγορά».
Ποιοι θα επιβιώσουν;
Τα εμπορικά καταστήματα στη Ρόδο είναι πάρα πολλά. Φέτος το χειμώνα θα κλείσουν ορισμένα από αυτά και στην επόμενη πενταετία θα βάλουν λουκέτο ακόμα περισσότερα. Τα λουκέτα θα συνεχιστούν μέχρις ότου η αγορά ισορροπήσει.
«Εξειδίκευση, ποιότητα εμπορευμάτων και παροχής υπηρεσιών είναι τα στοιχεία εκείνα που θα κάνουν τη διαφορά στην αγορά» εξήγησε στη «δημοκρατική» ο κ. Γιάννης Πάππου. Ο ίδιος από τη θέση του προέδρου του ΕΒΕΔ ξεκαθάρισε ότι «δεν μπορεί το Επιμελητήριο να ξεκινήσει μια συζήτηση για το μέλλον των καταστημάτων. Είναι ξεκάθαρο ότι οι κανόνες έχουν αλλάξει για όλους και αυτοί οι κανόνες είναι που χαράσσουν τις κατευθυντήριες γραμμές για το Αύριο του Εμπορίου».
«Για παράδειγμα, ένα κατάστημα ένδυσης», περιέγραψε ο κ. Πάππου, «δεν μπορεί να έχει και ανδρικά, και γυναικεία, και παιδικά ρούχα, να έχει και παπούτσια και εσώρουχα. Τώρα πια χρειάζεται εξειδικευμένο εμπόρευμα, ποιοτικά καλό και αυτό να συνοδευτεί από υψηλής ποιότητας προσωπική επαφή και παροχή υπηρεσίας. Διαφορετικά, είναι αδύνατον για έναν καταστηματάρχη να ανταγωνιστεί σε τιμές τα μεγάλα καταστήματα. Εκεί που υστερούν οι πολυεθνικές, είναι η προσωπική επαφή. Σε αυτό μπορεί να επενδύσει η τοπική αγορά».
Σε ανάλογο πνεύμα μίλησε προς τη «δημοκρατική» και ο κ. Τάσος Μελετίου, που έχει μακρά εμπειρία στο εμπόριο των τουριστικών αγορών: «θα πρέπει οι καταστηματάρχες να επαναπροσδιορίσουν τους στόχους τους. Οι «μιλένιουμ» (δηλαδή οι νεαροί πελάτες) δεν ενδιαφέρονται για το πώς θα διακοσμήσουν το σπίτι τους, ενώ οι πιο μεγάλοι σε ηλικία τουρίστες είναι επαναλαμβανόμενοι και συνεπώς έχουν κάνει τις αγορές που ήθελαν από τις προηγούμενες επισκέψεις στο νησί. Δεν μπορεί ένας έμπορος να περιμένει να συνταξιοδοτηθεί με το ίδιο εμπόρευμα που είχε ξεκινήσει να πουλά στα πρώτα χρόνια».
Για τον κ. Μελετίου, είναι σημαντικό οι έμποροι να αναγνωρίσουν τη θέση τους στην αγορά και να ανακατευθύνουν τις επιλογές τους. Τα καταστήματα των πολυεθνικών εταιρειών κερδίζουν πολλούς από τους πελάτες της τουριστικής αγοράς και αυτό δεν πρέπει κανένας να το παραβλέπει. «Είμαστε στην κορύφωση της σαιζόν και την ώρα που τα καταστήματα της τουριστικής αγοράς προσπαθούν να ρεφάρουν τη χασούρα της κακής σαιζόν, τα μεγάλα καταστήματα κάνουν εκπτώσεις. Αυτό τα λέει όλα!».
Τι θέλει ο σύγχρονος τουρίστας;
Ο σύγχρονος τουρίστας θέλει εμπειρίες. Τα χρήματά του όλα τα ξοδεύει στα ταξίδια κι όχι για αγορές καταναλωτικών αγαθών. Αυτή είναι η τάση που κυριαρχεί σε όλο τον κόσμο (αυτό ήταν και το συμπέρασμα της τουριστικής έρευνας που είχε γίνει πριν από 10 χρόνια στη Ρόδο) και αυτή η τάση θα είναι η κυρίαρχη στην επόμενη πενταετία.
Η Ρόδος έχει και μια ιδιαιτερότητα. Εξαιτίας του καλού καιρού, των ποιοτικών ξενοδοχείων, των χαμηλών τιμών και του αισθήματος προσωπικής ασφάλειας που αποπνέει, έχει αρκετούς επαναλαμβανόμενους πελάτες. Αυτοί οι πελάτες, δεν ψωνίζουν κι αν τελικά κάνουν αγορές θα επιλέξουν τους καταστηματάρχες – φίλους τους (λόγω προσωπικής επαφής και εμπιστοσύνης).
Γνωστός έμπορος γούνας και ακριβών κοσμημάτων τόνισε προς τη «δημοκρατική» ότι «εμείς έχουμε τον βασικό μας τζίρο από τους παλιούς πελάτες. Εχουμε ένα 70% του τζίρου μας εξασφαλισμένο. Το υπόλοιπο 30% είναι οι καινούργιοι πελάτες και σε αυτό το ποσοστό εντοπίσαμε την πτώση μας φέτος. Οι καινούργιοι τουρίστες δεν αγοράζουν βαριά κομμάτια».
Εκείνο που επίσης θα μπορούσε να έχει σημαντικές προοπτικές ανάπτυξης είναι οτιδήποτε επώνυμο. Οι επισκέπτες θα το αναζητήσουν γιατί προσδοκούν να το βρουν πιο φθηνό απ’ ό,τι στη χώρα τους. Το πρόβλημα είναι πως με την αύξηση του ΦΠΑ στο 24%, με την ανυπαρξία νησιωτικής πολιτικής, με τους λοιπούς φόρους να λειτουργούν ως βαρίδια για τους καταστηματάρχες, είναι αδύνατον το επώνυμο να πουληθεί κάπως πιο φθηνά. Μια τσάντα από γνωστό οίκο μόδας, πωλείται σε κατάστημα της Ρόδου, όσο και στο ράφι των Harrods στο Λονδίνο.
Επιπρόσθετα, η έλλειψη αστυνόμευσης, έχει γιγαντώσει τα φαινόμενα πώλησης «μαϊμού» εμπορευμάτων, γεγονός που οδηγεί την αγορά στο να χάνει την αξιοπιστία της έναντι των καταναλωτών.
Ο κ. Μελετίου, έχοντας καθημερινή επαφή με την τουριστική αγορά διαπίστωσε ότι «οι επισκέπτες διαθέτουν μεγάλο μέρος των χρημάτων τους σε φαγητό. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να έχει δημιουργηθεί αρκετά μεγάλος αριθμός fast food και ψησταριών. Αυτό δεν είναι φυσιολογικό για την καρδιά της τουριστικής αγοράς, αλλά πιστεύω ότι κι αυτό εντάσσεται στις αλλαγές που γίνονται μέχρι η αγορά να βρει την ισορροπία της».
Ο Ελληνας φτώχυνε,
όχι και οι τουρίστες
Υπό το πρίσμα όλων των ανωτέρω στοιχείων φαίνεται ξεκάθαρα ότι η έννοια «φτωχοτουρίστας» θα πρέπει να αφαιρεθεί από το λεξιλόγιο της αγοράς. Ο προσβλητικός αυτός τίτλος αποτελεί τη δικαιολογία που χρησιμοποιούν οι έμποροι για να αποφύγουν τις αλλαγές. Ενας τουρίστας που ξεκίνησε από την Αμερική, άλλαξε δυο αεροπλάνα για να φτάσει στη Βενετία και από κει πήρε το κρουαζιερόπλοιο, έφτασε στη Ρόδο, δεν μπορεί να χαρακτηριστεί ως «άφραγκος» επειδή δεν αγόρασε το βραχιόλι των 5 ευρώ. Ο έμπορος εσκεμμένα παραβλέπει το γεγονός ότι το ίδιο βραχιόλι ο «Αμερικανός» το είδε σε όλα τα λιμάνια που προσέγγισε και είναι πιθανό να το βλέπει και στη χώρα του, στα κινεζικά παζάρια. Ο ίδιος Αμερικανός είναι πιο πολύ πιθανό να δώσει 50 ευρώ για να αγοράσει ένα όμορφο, πραγματικά χειροποίητο κολιέ, κι ας είναι φτιαγμένο από ξύλο. Την ίδια οδό θα ακολουθήσει και το νεαρό ζευγάρι από την Αγγλία που στα 25 τους χρόνια έχουν ταξιδέψει σε όλο τον κόσμο, εκμεταλλευόμενοι τις προσφορές των τουριστικών οργανισμών.
Ο κ. Γιάννης Πάππου ξεκαθάρισε πως «έχουν περάσει οι εποχές της παράγκας, που παίρναμε το τσιμεντόλιθο και τα ελενίτ για να φτιάξουμε εστιατόριο. Ο τουρίστας έχει συγκεκριμένο ποσό και αυτό θα το χρησιμοποιήσει για το καλύτερο δυνατόν».
Το πρόβλημα, δυστυχώς, βρίσκεται στον Έλληνα επισκέπτη. Ο τελευταίος όχι μόνο έχει δει τα εισοδήματά του να συρρικνώνονται, αλλά επιπρόσθετα δεν έχει πρόσβαση στις μεγάλες προσφορές των τουριστικών οργανισμών. Ετσι, οι δικοί μας άνθρωποι, οι πατριώτες από την υπόλοιπη χώρα δείχνουν ξεκάθαρα την αδυναμία τους να πληρώσουν κάτι που το παιδί τους βλέπει στην προθήκη ενός καταστήματος και είναι σε τιμή πραγματικά χαμηλή.
Ωστόσο, ακόμα και για τον Ελληνα υπάρχουν λύσεις και αυτές βρίσκονται στην καταναλωτική του εκπαίδευση. Ο κ. Γιάννης Πάππου υποστήριξε ότι «είμαστε ένα έθνος όπου ακόμα έχουμε εν ζωή πρόσωπα που έζησαν τον πόλεμο κι αυτό επηρεάζει τις καταναλωτικές μας επιλογές. Αν ο Ελληνας μπορέσει και αναγνωρίσει πού βρίσκεται η πραγματική προσφορά και που η παραπλανητική διαφήμιση, τότε θα εξοικονομήσει αρκετά χρήματα στην καθημερινότητά του»
Θα ήταν πιο εύκολο
αν υπήρχαν στοιχεία
Εκείνο που δεν έχει η αγορά της Ρόδου είναι στοιχεία για την τοπική οικονομία. Κάποτε, με μέριμνα της Δωδεκανησιακής Εταιρείας Ανάπτυξης και Προόδου (ΔΕΤΑΠ) είχαν γίνει σειρά ερευνών που έδειχναν το βαθμό ικανοποίησης των τουριστών, τις καταναλωτικές τους συνήθειες κι ένα σωρό άλλα σημαντικά στοιχεία.
Ο κ. Μελετίου έχει πολλές φορές επισημάνει την ανάγκη να ξεκινήσουν ξανά οι μελέτες αυτές: «Αν δείτε, στην Κρήτη ήδη έχει ολοκληρωθεί η έρευνα για το 2016 και αυτή δείχνει αρκετά στοιχεία για την πορεία του τουρισμού και του εμπορίου. Αυτό χρειάζεται να θεσμοθετηθεί στη Ρόδο και να επαλαμβάνεται κάθε χρόνο. Μόνο με στοιχεία θα μπορούμε να μιλήσουμε με ακρίβεια για το τι πρέπει να γίνει. Όλα τα υπόλοιπα δυστυχώς είναι εικασίες».
Ο σημερινος τουρίστας δεν είναι σαν εκεινον του 1960. Ο σημερινος τουρίστας εχει τοσα μεσα στην διαθεσι του που πριν επισκεφθη τον τοπο προορισμου του εχει απολυτα ενημερωθεί για ότι τον απασχολει. Τα καλα και τα κακα νεα κάθε τοπου τρεχουν πολυ γρηγορα σε ολο τον κοσμο. Για αυτους που ασχολουντε με την Ροδο και τον τουρισμο της γιατι δεν βλεπουν διαφημιστικα του νησιου μας το 1960, 70. Βλεπουν καμια ομοιοτητα στην φιλοξενια , στην εκτιμησι, στην περιποιησι του Τουριστα με αυτή σημερα ; Καμια. Τοτε στη Ροδο εμεναν Ροδιτες που αγαπουσαν τον τοπο τους και η συμπεριφορά τους ηταν αυτή που ειχαν αυθεντικα οι ντοποιοι, φιλοξενοι, τιμιοι, ειλικρινείς, φιλοτιμοι . Σημερα στην Ροδο εχουν ελθη κάθε καρυδιας καρυδια οι οποιοι βλεπουν την Ροδο μονο σαν τοπο εργασιας και τοπο εκμεταλευσις. Ποιος τολμουσε να κλεψη πορτοφολια, σημερα οι τσιγγανοι εχουν ρημαξη τους τουρίστες, Ποιος τολμουσε να κλεψη , σημερα εχουμε βαλει ειδικες κλειδαριες στα σπιτια μας και παλι φοβομαστε. Την εποχη του 60, 70 ερχοντουσαν στην Ροδο τουρίστες πλούσιοι από τις Σκανδυναβικιες χωρες, Δανια, Γερμανια, Ολλανδια που ξοδευαν πολλα χρηματα και το σπουδαιοτερο ελεγαν , χαλαλι σας το αξίζετε, περασαμε υπεροχα, θα ελθουμε και του χρονου. Το κοστος ζωης τοτε ηταν μικρο και τα χρηματα τους ειχαν αξια. Τωρα πρωτον ότι ξοδευει τα ιδια χρηματα που θα ξοδευε αν εμενε στον τοπο του και δεν το ευχαριστιετε όπως πριν . Ερχετε σε ένα τοπο που από το αεροδρομιο τον βλεπουν σαν ευρω και τιποτα παραπανω , σε ένα τοπο που όχι μονο δεν ευχαριστιετε τα χρηματα που ξοδευει αλλα πιστευει ότι ισως και τον γελασαν. Όταν ο τουρίστας φευγη ανικανοποίητος από τον χρονο που εχασε στο νησι μας , δεν θα ξαναελθη. Και ο ενας το λεει στον άλλο και ο άλλος στον άλλο. Γι αυτό σημερα οι ποιοτικοι πελατες δεν ερχονατι πια αλλα μονο πελατες που εχουν πληρωσει ένα ορισμενο ποσο στον τοπο τους για να περασουν τοσες ημερες στην Ροδο. Αυτου του είδους ο τουρισμος δεν οφελει κανεναν , ουτε τα ξενοδοχεια που μενουν γιατι οι τιμες που χρεωνουν είναι ισα ισα να βγαλουν τα εξοδα τους.