Ένα μεγαλεπίβολο έργο, στο οποίο συμβάλλει η συμπατριώτισσά μας, καθηγήτρια του Ε.Μ.Π. κ. Τώνια Μωροπούλου, είναι η αναστήλωση του Ιερού Κουβουκλίου του Παναγίου Τάφου στον Πανίερο Ναό της Αναστάσεως στα Ιεροσόλυμα.
Η πρώτη φάση της μελέτης από διεπιστημονική ομάδα τεσσάρων σχολών του Πολυτεχνείου με υπεύθυνη του προγράμματος την καθηγήτρια της Σχολής Χημικών Μηχανικών Τώνια Μοροπούλου, παρουσιάστηκε πρόσφατα στην Αθήνα σε ειδική εκδήλωση παρουσία της Α.Θ.Μ. του Πατριάρχη Ιεροσολύμων, κ.κ. Θεόφιλου και του πρωθυπουργού κ. Αλέξη Τσίπρα.
Η έρευνα, που εκπονήθηκε από τη διεπιστημονική ομάδα του ΕΜΠ, αποτελούμενη από την κ. Μοροπούλου, τον καθηγητή της Σχολής Αρχιτεκτονικών Μηχανικών κ. Μ. Κορρέ, τον καθηγητή της Σχολής Αγρονόμων και Τοπογράφων Μηχανικών κ. Α. Γεωργόπουλο και τον καθηγητή της Σχολής Πολιτικών Μηχανικών κ. Κ. Σπυράκο αποτελείται από τέσσερα σημεία: την αρχιτεκτονική τεκμηρίωση, τη γεωμετρική τεκμηρίωση, τον χαρακτηρισμό υλικών και την αποκάλυψη οικοδομικών φάσεων και διάγνωση της φθοράς και της παθολογίας.
Κατά τη διάρκεια της μελέτης επιχειρήθηκε επιτόπιος μη καταστρεπτικός έλεγχος και έγινε δειγματοληψία με τις μεθόδους μικροσκοπίας οπτικών ινών, θερμογραφία υπερύθρου, γεωραντάρ, με ανάλυση ορυκτολογικών, πετρογραφικών, χημικών, φυσικών, μηχανικών ιδιοτήτων και μικροδομής, ενώ έγιναν και πιλοτικές τοιχοποιίες παραδοσιακού τύπου με δοκιμή στη σεισμική τράπεζα, ώστε να παρουσιαστεί μια ολοκληρωμένη πρόταση αποκατάστασης με πληροφορίες για υλικά αλλά και μεθοδολογία για τις διορθωτικές παρεμβάσεις.
Τα αποτελέσματα της μελέτης αφορούν τη χρήση υλικών που θα συμβαδίσουν με την ιδιαιτερότητα του χτίσματος και θα ενισχύσουν τη διατήρησή του. Μάλιστα, μέσα στις επόμενες εβδομάδες θα εγκατασταθεί ένα διεπιστημονικό εργαστήριο στο Πανάγιο Τάφο, για να γίνει τεκμηρίωση της διάγνωσης, αφού πρώτα απομακρυνθούν οι ορθομαρμαρώσεις από το σημείο. «Αυτός ο χώρος θα είναι ένα ανοιχτό σχολείο για τους ανθρώπους που θα βρεθούν σε αυτό το εργαστήριο», δήλωσε σχετικά η υπεύθυνη του προγράμματος καθηγήτρια της Σχολής Χημικών Μηχανικών κ. Τώνια Μοροπούλου.
Σύμφωνα με την Α.Θ.Μ. τον Πατριάρχη Ιεροσολύμων κ.κ. Θεόφιλο:
«Η διεπιστημονική μελέτη συνετέλεσε, ως γνωστό, τα μέγιστα στη μη παρεμπόδιση της ελεύθερης πρόσβασης των προσκυνητών, των προσερχομένων από τα πέρατα της γης επί καθημερινής βάσης, στον Πανάγιο Τάφο. Το παλαίφατο Πατριαρχείο Ιεροσολύμων, ευρισκόμενο σε πλήρη συνεργασία με τις δύο συνέταιρες Χριστιανικές κοινότητες, ήτοι των Φραγκισκανών και των Αρμενίων, ανέλαβε την πρωτοβουλία προγραμματικής συμφωνίας με το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο».
Η Τώνια Μοροπούλου και η σύνδεση με την Ρόδο
«Αυτή την στιγμή, βάσει της μελέτης του ΕΜΠ έχει υπογραφεί πρώτη φορά μετά από 200 χρόνια κοινή συμφωνία μεταξύ των τριών Χριστιανικών Κοινοτήτων για την εκτέλεση του έργου και βέβαια, η εντολή προς το ΕΜΠ για την επιστημονική ευθύνη της διεξαγωγής του έργου, του οποίου επικεφαλής είμαι εγώ. Η διοίκηση του έργου εκτελείται από τους τρεις ηγέτες των Χριστιανικών Κοινοτήτων με επικεφαλής τον Πατριαρχη Ιεροσολύμων κ.κ. Θεόφιλο Γ’ ο οποίος και επισκέφθηκε πρόσφατα την Ρόδο. Η εκτέλεση του έργου βρίσκεται σε προχωρημένο στάδιο. Δηλαδή, αυτή την στιγμή έχουν ανοίξει τα περισσότερα φατνώματα του Ιερού Κουβουκλίου, αποκαλύπτονται οι ιστορικές φάσεις της τοιχοποιίας από τις συνεχείς αναστηλωτικές προσπάθειες, μετά από συνεχείς καταστροφές και επιθέσεις. Βλέπουμε δηλαδή τις τοιχοποιίες Βυζαντινών Αυτοκρατόρων και Πατριαρχών, με επεμβάσεις των Σταυροφόρων, βλέπουμε τον Ιερό Βράχο που περιτριγυρίζει τον Πανάγιο Τάφο, βλέπουμε τις φάσεις της τελευταίας αναστήλωσης από τον αρχιτέκτονα Κομνηνό το 1810 –οι οποίες έχουν καταρρεύσει- ενώ ταυτόχρονα τεκμηριώνουμε και παρακολουθούμε όλα τα ευρήματα.
Οι αναστηλωτικές επεμβάσεις και οι επεμβάσεις συντήρησης, βρίσκονται σε εξέλιξη. Στόχος είναι το έργο να τελειώσει μέχρι το τέλος Μαρτίου του 2017 και η πρόσφατη επίσκεψη του Πατριάρχη στη Ρόδο μαζί με την συνεργασία, που ξεκίνησε σε πολλά επίπεδα με τις τοπικές αρχές, δημιουργεί μεγάλες προοπτικές για την επικοινωνία και περαιτέρω συνεργασία ανάμεσα στην Ρόδο και στην Ιερουσαλήμ με επίκεντρο το εμβληματικό έργο του Παναγίου Τάφου».
Όπως αποκάλυψε στην «δημοκρατική» η κα Μοροπούλου, θα πραγματοποιηθεί μια μεγάλη εκδήλωση στην Ρόδο πριν από την ολοκλήρωση του έργου, όπου θα παραστούν κορυφαίες προσωπικότητες –θρησκευτικοί ηγέτες και υψηλοί προσκεκλημένοι.
«Πιστεύω ότι η εκδήλωση που προγραμματίζεται στην Ρόδο για την παρουσίαση του έργου, θα είναι πολύ σημαντική. Αυτό θα γίνει με την συνεργασία του Υπουργείου Πολιτισμού, της Ιεράς Μητρόπολης Ρόδου, της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου, του Δήμου Ρόδου, της Κοινότητας των Φραγκισκανών στην Ρόδο και βεβαίως με την συνδρομή της Ένωσης Ξενοδόχων Ρόδου. Αυτή η εκδήλωση θα προσδιοριστεί εν ευθέτω χρόνω, καθώς ο Πατριάρχης Ιεροσολύμων Θεόφιλος ο Γ’ θα πρέπει να έρθει σε συνεννόηση με τον Κουστωδό του Τάγματος των Φραγκισκανών στην Ιερουσαλήμ καθώς και με τον Αρμένιο Πατριάρχη, αφού θα παραστούν όλοι μαζί στην Ρόδο», δήλωσε στη «δ», η κ. Μοροπούλου.
Η τελική έκθεση
Η τελική έκθεση του προγράμματος, περιλαμβάνει τα οριστικά αποτελέσματα και συγκεκριμένα:
Α. Τεκμηρίωση και Διάγνωση
– Τη Γεωμετρική Τεκμηρίωση του Ιερού Κουβουκλίου του Πανάγιου Τάφου (Επιστημονικά Υπεύθυνος: Καθ. Α. Γεωργόπουλος)
– Την παραγωγή τρισδιάστατου μοντέλου υψηλής ανάλυσης, από το οποίο είναι δυνατόν να προκύψουν τα ενδεχομένως απαραίτητα συμβατικά δισδιάστατα τεκμηριωτικά προϊόντα, όπως οριζόντιες και κατακόρυφες τομές, όψεις κ.τ.λ.
– Την πραγματοποίηση συγκεκριμένων γεωδαιτικών μετρήσεων ακριβείας με στόχο (α) την ένταξη του τρισδιάστατου μοντέλου στο κοινό σύστημα αναφοράς και (β) την διαπίστωση ύπαρξης παραμορφώσεων και μικρομετακινήσεων στο Ιερό Κουβούκλιο.
– Την Αρχιτεκτονική τεκμηρίωση μορφής, δομής, δομικών βλαβών (Επιστημονικά Υπεύθυνος: Καθ. Ε. Κορρές)
– Την Τεκμηρίωση και χαρακτηρισμό δομικών υλικών και διάγνωση της φθοράς και της παθολογίας (Επιστημονικά Υπεύθυνη Καθ. Α. Μοροπούλου).
– Μη καταστροφικός Έλεγχος Διερεύνησης / Απεικόνισης Εσωτερικής Δομής του Ιερού Κουβουκλίου του Παναγίου Τάφου στον Πανίερο Ναό της Αναστάσεως στα Ιεροσόλυμα με χρήση Γεωραντάρ.
– Τεκμηρίωση και Χαρακτηρισμός Δομικών Υλικών – Διάγνωση Φθοράς
Δειγματοληψία
Επί τόπου μη καταστρεπτικός έλεγχος (Μικροσκοπία οπτικών ινών, θερμογραφία υπερύθρου, γεωραντάρ, κρουσιμέτρηση ),
Ενόργανες μέθοδοι χαρακτηρισμού υλικών στο Εργαστήριο (ποιοτική και ποσοτική ανάλυση ορυκτολογικών, πετρογραφικών, χημικών, φυσικών, μηχανικών ιδιοτήτων και μικροδομής).
Ταυτοποίηση και έρευνα προέλευσης δομικών λίθων (Συνδρομή γεωλογικών χαρτών Ισραήλ)
– Τα Δυναμικά Χαρακτηριστικά του Ιερού Κουβουκλίου του Πανάγιου Τάφου (Επιστημονικός Υπεύθυνος Επικ. Καθ. ΕΜΠ Χαράλαμπος Μουζάκης)
– Αποτίμηση Υφιστάμενης Κατάστασης Έναντι Στατικών και Σεισμικών Φορτίων του Ιερού Κουβούκλιου του Παναγίου Τάφου στον Πανίερο Ναό της Αναστάσεως στα Ιεροσόλυμα (Επιστημονικός Υπεύθυνος Καθ. ΕΜΠ Κωνσταντίνος Σπυράκος)
Β. Πρόταση για τις Επεμβάσεις Συντήρησης, Αποκατάστασης και Ενίσχυσης του Ιερού Κουβουκλίου του Πανάγιου Τάφου
– Υλικά Επεμβάσεων Συντήρησης, Ενίσχυσης και Αποκατάστασης (Επιστημονικός Υπεύθυνος Καθ. ΕΜΠ Αντωνία Μοροπούλου)
– Κονιάματα – Σκυροδέματα Αποκατάστασης
– Ένεμα Αποκατάστασης
– Βλήτρα – Αγκύρια Τιτανίου
– Σχεδιασμός και Εφαρμογή Επεμβάσεων Καθαρισμού – Προστασίας στις Ορθομαρμαρώσεις των Αρχιτεκτονικών Επιφανειών του Ιερού Κουβουκλίου
– Αποτίμηση Δομητικής Επάρκειας Προτεινομένων Υλικών και Επεμβάσεων Συντήρησης (Επιστημονικός Υπεύθυνος Καθ. ΕΜΠ Κωνσταντίνος Σπυράκος)
– Σχεδιασμός Επεμβάσεων Συντήρησης Ενίσχυσης και Αποκατάστασης (Επιστημονικός Υπεύθυνος Καθ. ΕΜΠ Μανόλης Κορρές)
Γ. Προοπτικές
Συνεχής ενημέρωση των τριών θρησκευτικών κοινοτήτων του Πανάγιου Ναού της Αναστάσεως στα Ιεροσόλυμα και οργάνωση επιστημονικού και θεσμικού διαλόγου για την λήψη αποφάσεων σχετικά με την καταλληλότερη λύση κατά τη διάρκεια των έργων συντήρησης, ενίσχυσης και αποκατάστασης του Ιερού Κουβουκλίου του Πανάγιου Τάφου, στο πλαίσιο της υψηλής επιστασίας του έργου από την διεπιστημονική ομάδα του ΕΜΠ.
Αναστηλώνεται το Ιερό Κουβούκλιο του Παναγίου Τάφου στον Πανίερο Ναό της Αναστάσεως στα Ιεροσόλυμα
