Της Στεφανίας Σούκη
Προβλήματα αλλά και ευκαιρίες για τους Ελληνες ξενοδόχους θέτουν οι νομοθετικές, πολεοδομικές και φορολογικές αλλαγές που έχουν συντελεστεί το τελευταίο διάστημα, την ίδια στιγμή που ο ανταγωνισμός από δραστηριότητες που εντάσσονται στο πλαίσιο της λεγόμενης οικονομίας διαμοιρασμού (sharing economy) στον τουρισμο ολοένα και εντείνεται.
Αυτό επισημαίνει σε σχετική ανάλυσή της η NAI Hellas, η γνωστή εταιρεία συμβούλων, εκτιμητών & διαχειριστών επαγγελματικών ακινήτων, μέλος της NAI Global.
Οι φόροι
Οπως επισημαίνεται, οι σημαντικές φορολογικές επιβαρύνσεις που έχει υποστεί η αγορά των ξενοδοχείων επηρεάζουν σημαντικά τον κλάδο και επιβαρύνουν το ελληνικό τουριστικό προϊόν, πλήττοντας την ανταγωνιστικότητά του. Πέρα από την αύξηση του Φ.Π.Α. στις υπηρεσίες φιλοξενίας αλλά και στις υπηρεσίες εστίασης που επίσης επηρεάζουν και τον ξενοδοχειακό κλάδο, ακόμα και σε νησιά του Αιγαίου που απολάμβαναν μέχρι πρότινος ευνοϊκό καθεστώς, ο κλάδος έχει να αντιμετωπίσει την επιβολή του ημερήσιου τέλους διαμονής που προβλέπεται για όλες τις κατηγορίες ξενοδοχείων από τις αρχές του 2018 αλλά και την κατάργηση της εξαίρεσης των ιδιοχρησιμοποιούμενων ακινήτων των ξενοδοχείων από τον συμπληρωματικό ΕΝΦΙΑ που θα ανέρχεται στο 0,1% της φορολογητέας αξίας του ακινήτου.
«H φορολογική επιβάρυνση αποτελεί πάντα αντικίνητρο όχι μόνο για την Ελλάδα αλλά παγκοσμίως και οδηγεί σε χαμηλή ανταγωνιστικότητα και αδιαφάνεια», αναφέρουν οι αναλυτές της εταιρείας. Αντίθετα, κίνητρα για φοροαπαλλαγές θα πρόσφεραν και μεγαλύτερη διαφάνεια αλλά και περισσότερα έσοδα στα ταμεία του κράτους.
Στα πλαίσια της αδυναμίας μιας χώρας να προσφέρει κίνητρα αλλά και να ορίσει ένα δομημένο περιβάλλον για την υγιή ανταγωνιστικότητα αναπτύσσονται ραγδαία εναλλακτικές επιχειρηματικές δράσεις όπως αυτής της οικονομίας του διαμοιρασμού (sharing economy), η πλειοψηφία της οποίας μέχρι στιγμής είναι μη ελεγχόμενη και εκτός νομοθετικού πλαισίου. Σύμφωνα με την NAI Hellas, η ανεξέλεγκτη δράση των υπηρεσιών αυτών που ανταγωνίζονται κάθετα τον ξενοδοχειακό κλάδο επηρέασε σημαντικά το 2015 τις πληρότητες των ξενοδοχείων. Επιπλέον, η οικονομία του διαμοιρασμού δεν προκαλεί μόνο αθέμιτο ανταγωνισμό ως προς τα ξενοδοχεία αλλά επηρεάζει και τις τοπικές κατοικίες όπως για παράδειγμα στην περίπτωση του Βερολίνου όπου οδήγησε σε ραγδαία αύξηση των ενοικίων κατοικιών, κατά 50%.
«Δεδομένων και των θετικών επιπτώσεων των υπηρεσιών αυτών στις αφίξεις και στην τοπική οικονομία απομένει να δούμε το νέο ρυθμιστικό πλαίσιο που έχει ήδη εξαγγείλει το κυβερνητικό επιτελείο και θα οδηγήσει στην ομαλή λειτουργία της οικονομίας του διαμοιρασμού στη χώρα μας», αναφέρεται χαρακτηριστικά.
Η διαπίστωση της NAI Hellas συμβαδίζει και με τις απόψεις ανθρώπων της αγοράς όπως εκφράστηκαν στο πλαίσιο της έκθεσης Expo Hotel την περασμένη εβδομάδα. Οπως χαρακτηριστικά ανέφερε ο κ. Ανδρέας Γεννηματάς, αντιπρόεδρος της Εταιρείας Ανάπτυξης και Τουριστικής Προβολής Αθηνών (ΕΑΤΑ) το ζήτημα των μισθώσεων ιδιωτικών χώρων, π.χ. σπιτιών και διαμερισμάτων, σε επισκέπτες και τουρίστες ξεκίνησε από τα μεγάλα αστικά κέντρα της χώρας μας, την Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη, αλλά σήμερα πλέον, έχει επεκταθεί σε σχεδόν όλες τις περιοχές της επικράτειας, ακόμα και στα αστικά κέντρα των μεγάλων τουριστικών προορισμών.
«Πρόκειται φυσικά για μία διεθνή τάση και μάλιστα ολοένα και πιο δημοφιλή, σε βαθμό τέτοιο που να έχει προκαλέσει μεγάλες συζητήσεις και να αποτελεί πηγή προβληματισμού ή και τριβών και νομικών αντιπαραθέσεων, σε πολλές πόλεις και περιοχές της Ευρώπης και της Β. Αμερικής.
Στην ουσία της, η φιλοσοφία της οικονομίας διαμοιρασμού (sharing economy) ή τη συνεργατικής οικονομίας (collaborative economy), όπως την προσδιόρισε πρόσφατα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, είναι θετική. Αφορά στην πιο ενεργή συμμετοχή του ιδιώτη, του κατοίκου, του «ντόπιου», στην τουριστική οικονομία και στη δυνατότητα να αποκομίσει ορισμένα οφέλη, π.χ. ένα συμπληρωματικό εισόδημα, προσφέροντας χώρους ή άλλα στοιχεία ιδιοκτησίας του, π.χ.π.χ. το αυτοκίνητό του, προς βραχυχρόνια χρήση σε επισκέπτες. Και να συνεισφέρει, παράλληλα, στην συνολική εμπειρία του επισκέπτη που ταξιδεύει σε έναν προορισμό.
Ωστόσο, έτσι όπως έχει εξελιχθεί η κατάσταση στην Ελλάδα και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, μιλάμε για μία δραστηριότητα που ξεφεύγει πολύ από το αρχικό πλαίσιο του sharing ή collaborative economy. Ουσιαστικά, αυτό που βλέπουμε είναι μία ως επί το πλείστον ανεξέλεγκτη επιχειρηματική δραστηριότητα, με πολύ μεγάλο ποσοστό φοροδιαφυγής, χωρίς προδιαγραφές στοιχειώδους ασφάλειας και υγιεινής. Μία δραστηριότητα που, συν τοις άλλοις, προκαλεί αθέμιτο ανταγωνισμό στις αδειοδοτημένες επιχειρήσεις τουριστικών καταλυμάτων και που εύλογα εγείρει σοβαρές καταγγελίες και διαμαρτυρίες από την πλευρά τους. Από την πλευρά μας, είναι ξεκάθαρο πως η απελευθέρωση των μισθώσεων, τον Νοέμβριο του 2015, έγινε χωρίς τον απαραίτητο σχεδιασμό για την «επόμενη μέρα» και για τη διαχείριση των επιπτώσεων.
Είναι χαρακτηριστικό ότι σύμφωνα με πλέον πρόσφατα στοιχεία της μεγαλύτερης ηλεκτρονικής πλατφόρμας της αγοράς αυτής (airbnb), τον Οκτώβριο του 2016 ενοικιάζονταν 4.900 σπίτια και διαμερίσματα στην ευρύτερη περιοχή του κέντρου της Αθήνας, καταγράφοντας, μάλιστα, αύξηση 120% το τελευταίο 12μηνο.
Ο Δήμος Αθηναίων και η ΕΑΤΑ, μελετούν με μεγάλη προσοχή αυτήν την τάση. Αυτό που μας απασχολεί περισσότερο είναι να εντοπιστούν και να διερευνηθούν οι πιθανές σοβαρές επιπτώσεις στον αστικό ιστό, όπως η εκτίναξη τιμών ενοικίων σε ορισμένες περιοχές της πόλης, η διακίνηση μεγάλων αριθμών τουριστών σε περιοχές κατοικίας αλλά και οι απώλειες σε έσοδα για την πόλη, αφού όλοι αυτοί οι χώροι είναι εκτός κανονιστικού πλαισίου και εκτός των θεσμοθετημένων υποχρεώσεων που δεσμεύουν όλες τις άλλες αδειοδοτημένες επιχειρήσεις του τομέα διαμονής, όπως για παράδειγμα το Τέλος Παρεπιδημούντων.
Είναι γνωστό, όμως, πως οι δήμοι της Ελλάδας, στερούνται, θεσμικά, των αρμοδιοτήτων να προχωρήσουν σε ενδεικνυόμενες παρεμβάσεις και μέτρα για τη ρύθμιση και διαχείριση αυτής της παραοικονομίας. Αυτές οι αρμοδιότητες ανήκουν στην κεντρική κυβέρνηση και αναμένουμε και εμείς το θεσμικό πλαίσιο που έχει εξαγγελθεί εδώ και καιρό.
Σε κάθε περίπτωση, πιστεύουμε ότι αυτό το πλαίσιο πρέπει να διέπεται από δύο βασικές παραμέτρους: Πρώτον, την ανάγκη διαχωρισμού κάθε επιχειρηματικής δραστηριότητας από τη δυνατότητα ιδιοκτητών για ένα συμπληρωματικό εισόδημα, βάσει θεσμοθετημένων κανόνων και προδιαγραφών. Δεύτερον, την πρόβλεψη για πιο ενεργή εμπλοκή της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στο κανονιστικό πλαίσιο.
Έτσι, θα μπορέσουμε να αξιοποιήσουμε τις θετικές πλευρές αυτής της δραστηριότητας,προς όφελος των τοπικών οικονομιών και κοινωνιών»
Το θεσμικό πλαίσιο
Με βάση την έρευνα της NAI Hellas και αναφορικά με το θεσμικό πλαίσιο, από τις αρχές του περασμένου έτους όλα τα υπάρχοντα και νέα τουριστικά καταλύματα υποχρεούνται σε νέο πιστοποιητικό κατάταξης, αστέρια για τα ξενοδοχεία και κλειδιά για τα ενοικιαζόμενα δωμάτια/διαμερίσματα. Σύμφωνα με την NAI Hellas, ο διαχωρισμός των διαδικασιών για την κατάταξη και την αδειοδότηση των τουριστικών μονάδων – που πριν πήγαιναν μαζί – θα επιφέρει γενικευμένη ανακατανομή του υπάρχοντος τουριστικού αποθέματος σε κατηγορίες αστεριών. Το νέο πιστοποιητικό κατάταξης σε αστέρια περιλαμβάνει 13 κατηγορίες με συνολικά 161 κριτήρια βαθμολόγησης, όπως τεχνικές προδιαγραφές, ελάχιστο μέγεθος χώρων και δωματίων, προσφερόμενες υπηρεσίες κ.α., ενώ οι βαθμοί που πρέπει να συγκεντρώσει η επιχείρηση ξεκινούν από 1.500 για πιστοποίηση ενός αστέρα και φθάνουν τους 5.500 για πιστοποίηση 5 αστέρων. “Τα νέα κριτήρια που θεσπίζονται είναι ιδιαίτερα αυστηρά με αποτέλεσμα μεγάλος αριθμός τουριστικών μονάδων να αλλάξει σύντομα κατηγορία. Η κίνηση αυτή θα επιφέρει παράλληλα «ισορροπία» στην τουριστική αγορά, αφού θεσπίζει μια κοινή διαδικασία κατάταξης για το σύνολο της χώρας. Επιπλέον, αναμένεται να εξισορροπήσει το τουριστικό προϊόν στα πλαίσια του παγκόσμιου ανταγωνισμού και να οδηγήσει στην αναβάθμιση του εγχώριου τουριστικού προϊόντος”, αναφέρει η ανάλυση της εταιρείας.
Το χωροταξικό
Από πολεοδομικής άποψης, τον Αύγουστο του 2016, νέα υπουργική απόφαση κατάργησε τα «Μέτρα για ελεγχόμενη τουριστική ανάπτυξη. Περιοχές ελέγχου τουριστικής ανάπτυξης» που έθεταν περιορισμούς τόσο στην ανέγερση νέων καταλυμάτων όσο και στην αναβάθμιση υφιστάμενων μονάδων. Σύμφωνα με την παλαιά απόφαση, υπήρχαν δύο κατηγορίες περιοχών, οι κορεσμένες περιοχές και οι περιοχές ελεγχόμενης τουριστικής ανάπτυξης, οι τελευταίες εκ των οποίων αφορούσαν 76 περιοχές σε όλη την Ελλάδα. Στις κορεσμένες περιοχές απαγορευόταν η ανέγερση νεών καταλυμάτων ενώ επιτρεπόταν η προσθήκη επιπλέον εγκαταστάσεων με σκοπό την αναβάθμιση των προσφερόμενων υπηρεσιών για ξενοδοχεία 4 αστέρων και άνω. Στις περιοχές ελεγχόμενης τουριστικής ανάπτυξης, η παλαιά απόφαση επέτρεπε την ανέγερση ξενοδοχείων της κατηγορίας 4 αστέρων και άνω καθώς και την αναβάθμιση υφιστάμενων μονάδων σε κατ’ ελάχιστον όμως κατηγορία 4 αστέρων.
Σύμφωνα με την NAI Hellas, η κατάργηση μετά από 30 χρόνια του καθεστώτος των περιοχών ελέγχου τουριστικής ανάπτυξης αποτελεί σημαντική ευκαιρία ανάπτυξης καθώς επιτρέπει σε ξενοδοχεία χαμηλής κατηγορίας να αναβαθμίσουν και να εκσυγχρονίσουν τις εγκαταστάσεις τους, και αποτελεί σημαντικό επενδυτικό κίνητρο για την επαναλειτουργία κλειστών ξενοδοχειακών μονάδων. Επιπλέον, δείχνει την ανάγκη του κλάδου να λειτουργεί στα πλαίσια της ελεύθερης αγοράς.
newmoney.gr
