Οι σύγχρονοι jet setters είναι πρόθυμοι να πληρώσουν μια περιουσία για να ζήσουν συναρπαστικές ταξιδιωτικές εμπειρίες, συχνά σε ακραίες συνθήκες.
Δεν είναι δύσκολο να φανταστείς πώς ταξιδεύουν οι πολύ πλούσιοι άνθρωποι. Τα περιοδικά και, κυρίως, ο κινηματογράφος έχουν φροντίσει γι’ αυτό: πτήσεις με learjets, μετακινήσεις με λιμουζίνες, διαμονή σε σουίτες και στιγμές χαλάρωσης σε προορισμούς πολυτελείας, όπως η νήσος St. Barts στην Καραϊβική. Ολα καλά μέχρι εδώ. Τι δουλειά έχουν, όμως, στο ταξιδιωτικό portfolio τους μέρη όπως η Μαδαγασκάρη, η Σιέρα Λεόνε, η Ανταρκτική, το Κιργιστάν, το Ιράκ και η Ανταρκτική; Γιατί επιλέγουν αυτά για τις διακοπές τους αντί των εντυπωσιακών θαλαμηγών τους;
Γιατί αγοράζουν εμπειρίες. Σήμερα, το 20% των ανθρώπων που έχουμε συνηθίσει να αποκαλούμε jet setters είναι πρόθυμοι να ζήσουν μια οργανωμένη περιπέτεια, ξοδεύοντας χιλιάδες ευρώ ανά άτομο προκειμένου να κολυμπήσουν δίπλα σε λευκούς καρχαρίες, να κυνηγήσουν ανεμοστρόβιλους ή να κάνουν trekking στο Β. Αφγανιστάν, συμβάλλοντας έτσι στην ανάπτυξη μιας νέας εξειδικευμένης ταξιδιωτικής αγοράς με ετήσιο τζίρο 4 δισεκατομμύρια δολάρια. Η οικονομική κρίση του 2008 σηματοδότησε για το κλειστό κλαμπ των πολυεκατομμυριούχων του πλανήτη μια ανάγκη απόκτησης νέων ταξιδιωτικών εμπειριών, που δεν τις προσφέρουν οι διακοπές στα resorts του Μπαλί και του Ακαπούλκο. Αναζητώντας την περιπέτεια, μακριά από την ασφάλεια της κατοικίας τους, δοκιμάζουν ακόμα και τα σωματικά τους όρια απέναντι στην άγρια φύση, επιθυμώντας ίσως να νιώσουν τρωτοί, να χάσουν τον έλεγχο αλλά και –γιατί όχι;– να γίνουν σύγχρονοι Μάρκο Πόλο.
Εξάλλου, όπου υπάρχει ζήτηση υπάρχει και προσφορά, στην οποία προσαρμόζονται αντίστοιχα οι travel operators, σχεδιάζοντας εκδρομές περιπέτειας που δύσκολα μπορεί κανείς να οργανώσει μόνος του, όπως ο γύρος της Καππαδοκίας με αερόστατο, το κυνήγι τυφώνα στις μεσοδυτικές αμερικανικές πολιτείες, το skydiving στο Νεπάλ, ακόμα και μια… βόλτα στο Διάστημα. Οι πελάτες στους οποίους απευθύνονται εκπροσωπούν λιγότερο από το 1% του παγκόσμιου πληθυσμού ταξιδιωτών. Τους αναλογεί όμως το 5% του τζίρου της τουριστικής βιομηχανίας, ενώ παράλληλα ενισχύουν ασθενείς οικονομίες, όπως η Ρουάντα, που ούτε σύμφωνα με το πιο αισιόδοξο σενάριο δεν θα έβλεπε έσοδα από τον τουρισμό. Σύμφωνα με στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Τουρισμού, στις περισσότερες all-inclusive διακοπές, που προσελκύουν μαζικό τουρισμό, περίπου το 80% των δαπανών καταλήγουν στις αεροπορικές εταιρείες, στα ξενοδοχεία και στις πολυεθνικές (που σπάνια έχουν την έδρα τους στη χώρα προορισμού) και όχι στις τοπικές επιχειρήσεις και στους εργαζομένους. Για κάθε 100 δολάρια που ξοδεύει ένας τουρίστας σε μια ανεπτυγμένη χώρα, μόλις τα 5 παραμένουν στην οικονομία της. Αντίθετα, οι περιπετειώδεις διακοπές συνεισφέρουν στην πραγματική οικονομία, αφού τα πεντάστερα ξενοδοχεία αντικαθίστανται από motels και τα επτά πιάτων γεύματα από παραδοσιακά εστιατόρια. Σύμφωνα με αντίστοιχη έρευνα, το 65,6% του συνολικού κόστους ενός τέτοιου ταξιδιού παραμένει στη χώρα προορισμού.
ΤΑΞΙΔΙΩΤΙΚΑ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΑ ΓΙΑ ΛΙΓΟΥΣ
Ωστόσο, κάποια από τα πρακτορεία που προτείνουν αυτού του είδους τις premium ταξιδιωτικές εμπειρίες διατηρούν τις διευθύνσεις τους «μυστικές» για το ευρύ κοινό, επιτείνοντας έτσι την αίσθηση της μοναδικότητας του τουριστικού προϊόντος που προσφέρουν. Από τα επτά ταξιδιωτικά γραφεία με τα οποία επικοινωνήσαμε μόνο δύο απάντησαν στις ερωτήσεις μας. Ο μύθος του κλειστού κλαμπ πρέπει να διατηρηθεί, μόνο που αυτή τη φορά δεν αφορά ιδιωτικές λέσχες ή γήπεδα γκολφ αυστηρά για μέλη, αλλά προκλήσεις στα πέρατα της Γης. Ή, όπως μας λέει ο Paul Gardiner, γιος του ιδρυτή του πρακτορείου Mantis Extreme: «Υπάρχουν τόσο λίγα ανεξερεύνητα, πλέον, πράγματα. Ολα σχεδόν έχουν κατακτηθεί. Ωστόσο, πρωτοπόροι εξερευνητές άνοιξαν μια πόρτα για τον μέσο άνθρωπο, ώστε και εκείνος να μπορέσει να ζήσει μια περιπέτεια». Εν προκειμένω, ο μέσος άνθρωπος είναι αυτός που μπορεί να διαθέσει 4.500-5.000 ευρώ για ένα ταξίδι αναψυχής, όσο δηλαδή κοστίζουν τα πακέτα του Mantis Extreme.
Για τον Σκωτσέζο Calum Morrison, πρώην πεζοναύτη του βασιλικού ναυτικού της Μεγάλης Βρετανίας και εμπνευστή του Extraordinary Adventure Club, «κάθε πελάτης είναι μοναδικός και η μοναδικότητά του αντανακλάται στην περιπέτεια που δημιουργούμε αποκλειστικά για εκείνον. Δεν πουλάμε διακοπές, αλλά ταξίδια μέσα από τα οποία οι συμμετέχοντες θα οδηγηθούν σε ένα ταξίδι ανακάλυψης του ίδιου τους του εαυτού, ενδυνάμωσης και διαφώτισης». Ομως, πώς μπορεί μια σχεδιασμένη από τον άνθρωπο περιπέτεια να σε οδηγεί σε μονοπάτια αυτογνωσίας; Ο κ. Gardiner είναι πιο ρεαλιστής. «Οι περισσότεροι πελάτες μας έχουν βαρεθεί να κάθονται απλώς σε μια σεζλόνγκ και να απολαμβάνουν όσα έχει να προσφέρει ένα πολυτελές ξενοδοχείο ή ένας, αντίστοιχα, πολυτελής προορισμός. Θέλουν να κάνουν κάτι διαφορετικό. Κάτι για να καυχηθούν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης». Σε μια κοινωνία όπου η διαδικτυακή μας εικόνα μοιάζει να καθορίζει και την ταυτότητά μας, οι αποδείξεις είναι απαραίτητες. «Εμείς τους το προσφέρουμε αυτό», επιβεβαιώνει ο κύριος Gardiner. «Αντί, λοιπόν, για ένα σαφάρι στην Αφρική δημιουργούμε ένα “behind the scenes” σαφάρι, που επιτρέπει στον πελάτη να γίνει μέλος μιας αποστολής επιστημόνων που προσπαθεί να πάρει δείγμα DNA από έναν ρινόκερο ή να παρακολουθήσει τη μετακίνηση των κοπαδιών σαρδέλας στη Ν. Αφρική. Το Mantis Extreme σύντομα θα είναι έτοιμο να προσφέρει και ταξίδια στο Διάστημα. Ολα αυτά είναι πράγματα που σε βγάζουν από την καθημερινότητα».
ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΟ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑ
Είναι, λοιπόν, η ρουτίνα που οδηγεί τα ανώτερα οικονομικά στρώματα εκτός (ταξιδιωτικών) ορίων; Ολα εκεί συντείνουν. Οπως επίσης και στο γεγονός ότι η εντατική ανθρώπινη παρουσία σε θαλάσσια και χερσαία πάρκα έχει αρνητικές επιδράσεις στον κύκλο της άγριας ζωής. Ολο και περισσότεροι διεθνείς οργανισμοί προειδοποιούν για τον κίνδυνο διατάραξης της βιοποικιλότητας σε ευαίσθητα οικοσυστήματα, στα οποία μέχρι πρότινος δεν πατούσε ανθρώπινο πόδι. Ο κύριος Gardiner δεν συμφωνεί. «Δεν οργανώνουμε σαφάρι όπου άγρια ζώα καταλήγουν νεκρά. Εχω μάθει από νεαρή ηλικία να σέβομαι την άγρια ζωή, να κρατάω τις αποστάσεις μου. Τα αφήνουμε να έρθουν εκείνα (σ.σ.: τα ζώα) σε εμάς αντί να τους επιβληθούμε με τη βία». Ωστόσο, δεν σέβονται όλοι τους κανόνες του αειφόρου τουρισμού. Και δεν είναι εύκολο να διασφαλιστεί η εφαρμογή πρακτικών για την ελαχιστοποίηση των αρνητικών επιπτώσεων του τουρισμού στη βιοποικιλότητα. Στο Εβερεστ τα περιττώματα των ορειβατών αποτελούν πλέον σοβαρό πρόβλημα, προκαλώντας ρύπανση και απειλώντας με διάδοση ασθενειών, καθώς στα κατασκηνωτικά κέντρα, όπου οι μελλοντικοί ορειβάτες περνούν εβδομάδες μέχρι να εγκλιματιστούν πριν ξεκινήσουν για την κορυφή, δεν υπάρχουν τουαλέτες. Και αν αυτό συμβαίνει σε έναν από τους πιο «πολυσύχναστους» extreme προορισμούς του πλανήτη, τι γίνεται, για παράδειγμα, στα τροπικά δάση της Μιανμάρ, μιας χώρας όπου οι περιβαλλοντικοί έλεγχοι και μηχανισμοί είναι ασθενείς και ανεπαρκείς; Αρκεί κανείς να διαβάσει τις οδηγίες του Παγκόσμιου Συμβουλίου Αειφόρου Τουρισμού (GSTC), όπου αντικατοπτρίζονται οι κατευθυντήριες γραμμές και ο κώδικας Δεοντολογίας για τον Τουρισμό, για να βεβαιωθεί πως σε χώρες όπου ακόμα και τα παιδικά εμβόλια είναι δυσεύρετα δύσκολα θα εφαρμοστούν κανόνες προστασίας του οικοσυστήματος. Στην πραγματικότητα, όλα έγκεινται στις καλές προθέσεις των επιχειρηματιών.
Βέβαια, για να επιτευχθούν οι συγκινήσεις, ο κίνδυνος πρέπει να ελλοχεύει. Εστω και αν είναι τεχνητός. «Πράγματι, οι δραστηριότητές μας ενέχουν ρίσκα, αν και νομίζω πως έχουμε τα περισσότερα υπό έλεγχο. Oμως, μια ζωή χωρίς ρίσκο είναι μια άδεια ζωή», λέει ο κύριος Morrison. «Eχουν συμβεί διάφορα στα ταξίδια μας, όπως να μας κυνηγήσουν ελέφαντες ή να κάνουμε ποδήλατο 100 χιλιόμετρα μακριά από κατοικημένη περιοχή, να ψάχνουμε καταφύγιο σε παγωμένες σπηλιές για να ξεφύγουμε από κάποια αρκτική καταιγίδα, ακόμα και να συλληφθούμε. Εχουμε αφήσει αρκετούς πελάτες μας επαρκώς εξοπλισμένους, αλλά ολομόναχους, σε τροπική ζούγκλα. Το ζητούμενο είναι να γυρίσεις για λίγο την πλάτη στις ανέσεις της ζωής σου. Ψευδαίσθηση είναι έτσι κι αλλιώς η ασφάλεια, όχι ο φόβος. Δημιουργούμε λοιπόν τέτοιες ακραίες καταστάσεις για τους πελάτες μας, για να μπορέσουν να τον νιώσουν…»
Καθημερινή
