Το απόγευμα εκείνο το κλίμα στο σπίτι βάρυνε απότομα. Η κόρη, μαθήτρια της Α΄ Λυκείου, ήταν απαρηγόρητη και χρειάστηκε πολύ μεγάλη προσπάθεια από τη μεγαλύτερη αδελφή της για να γίνει γνωστή η αιτία. Μια γυμνή φωτογραφία που είχε στείλει στον φίλο της μέσω ενός κοινωνικού δικτύου στο Ιντερνετ, έπεσε σε λάθος χέρια, με αποτέλεσμα να αντιμετωπίσει κοροϊδία και εκφοβισμό στο σχολείο. Ακόμα πιο δύσκολο ήταν το επόμενο βήμα, να ενημερωθούν οι γονείς (και ο πατέρας!), ευτυχώς υπήρχαν γέφυρες επικοινωνίας. Από κει και πέρα υπήρξε γονική παρέμβαση και το θέμα έκλεισε χωρίς μεγάλα τραύματα.
Το περιστατικό συνέβη πρόσφατα σε οικογένεια των βορείων προαστίων, και είναι από τις πρώτες εγχώριες εκφράσεις μιας τάσης που ήδη στη Δυτική Ευρώπη έχει γίνει trendy συμπεριφορά για πολλούς εφήβους: πρόκειται για το sexting. «Εχει καθιερωθεί με το που ξεκινά ένα φλερτ να ανταλλάσσονται ερωτικά μηνύματα μέσω των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, συχνά και γυμνές φωτογραφίες των παιδιών. Εχει ξεκινήσει και στην Ελλάδα αυτή η συνήθεια. Μέσα στο προηγούμενο εξάμηνο διπλασιάστηκαν τα σχετικά τηλεφωνήματα», λέει στην «Κ» ο κ. Γιώργος Κορμάς, υπεύθυνος της Γραμμής Βοήθειας του Ελληνικού Κέντρου Ασφαλούς Διαδικτύου (210-60.07.686). «Το θέμα του sexting παραμένει το δημοφιλέστερο για το οποίο οι νέοι σήμερα αναζητούν πληροφορίες και συμβουλές μέσα από τις γραμμές βοήθειας. Γιατί είναι καταγεγραμμένη η αδυναμία των νέων να εκμυστηρευθούν στους γονείς τους προβλήματα που προκύπτουν από την ανταλλαγή ερωτικών μηνυμάτων, με αποτέλεσμα να αισθάνονται αβοήθητοι», συμπληρώνει ο κ. Κορμάς.
Αρνητικές συνέπειες
Οι πιθανές αρνητικές συνέπειες και οι κίνδυνοι από την αποστολή μέσω Διαδικτύου γυμνών φωτογραφιών είναι μεγάλοι. Κατ’ αρχάς, σε περίπτωση διακοπής της σχέσης, μπορεί οι φωτογραφίες του ενός να κυκλοφορήσουν ως μέσο αντεκδίκησης του άλλου. Εάν πέσουν μάλιστα σε (α)κατάλληλα χέρια, μπορεί να μετατραπούν και σε μέσο εκβιασμού, που μπορεί να φτάσει και σε πολύ οδυνηρές καταστάσεις. Επίσης, έχουν καταγγελθεί παραβιάσεις («χακάρισμα») των προσωπικών λογαριασμών στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης από επιτήδειους, που «ειδικεύονται» στον εκφοβισμό ή στον εκβιασμό. «Η διαρροή των φωτογραφιών είναι πολύ πιθανό να συμβεί με τον πιο απλό τρόπο. Ακόμα κι από ένα χαμένο κινητό, που περιέχει τέτοιες φωτογραφίες. Ή από έναν κοινόχρηστο υπολογιστή, που όταν έφυγε ο χρήστης δεν αποσυνδέθηκε από τον λογαριασμό του, ο οποίος έμεινε ανοικτός για τον επόμενο που θα κάτσει», μας λέει ο κ. Κώστας Παπαγιάννης, καθηγητής πληροφορικής. «Προσπαθούμε να εξηγήσουμε στα παιδιά, πως ό,τι ανεβαίνει στο Διαδίκτυο, με οποιονδήποτε τρόπο, είναι τελικά προσβάσιμο και πρέπει να προσέχουν πολύ», συμπληρώνει.
Ψηφιακός και μη εκφοβισμός (bullying), κοροϊδία και στιγματισμός, παρέες και φιλίες που διαλύονται, εκδικητική πορνογραφία, εκβιασμός. «Κρίσιμο σημείο αποτελούν οι σχέσεις των παιδιών με τους γονείς. Εκτός των περιπτώσεων παιδικής πορνογραφίας, που ο εισαγγελέας παρεμβαίνει αυτόματα και οι ποινές είναι δραστικές, στις περιπτώσεις τύπου sexting απαιτείται η γνωστοποίηση πως ο νέος ή η νέα είναι ανήλικοι. Και γι’ αυτό απαιτείται εμπλοκή των γονιών. Σε αυτό κολλούν πολλά παιδιά, που ενώ μας καταγγέλλουν τη διακίνηση των φωτογραφιών τους, δεν θέλουν να προχωρήσει η υπόθεση, γιατί φοβούνται μην το μάθουν οι γονείς τους»,τονίζει ο κ. Κορμάς. «Γι’ αυτό είναι σημαντικό οι γονείς να έχουν δίαυλο επικοινωνίας με τα παιδιά τους και να ξεκαθαρίζουν πως σε κάθε περίπτωση θα τα στηρίξουν», τονίζει. Από την άλλη βέβαια, το γεγονός πως οι γονείς μέσης ηλικίας και πάνω είναι σε μεγάλο βαθμό άσχετοι με το Ιντερνετ δεν βοηθά.
Σύμφωνα με τους ειδικούς του Κέντρου Ασφαλούς Διαδικτύου, το πιο σημαντικό είναι να αναπτύξουν οι έφηβοι μια αντίληψη που θα σέβεται το σώμα τους, θα το αντιμετωπίζουν ως στοιχείο της συνολικής τους ύπαρξης, δεν θα το εκθέτουν, ούτε θα το τεμαχίζουν ψηφιακά.
«Εχουν κυκλοφορήσει μέχρι και γυμνές φωτογραφίες χωρίς τα κεφάλια, δήθεν για να μη γνωστοποιηθεί η ταυτότητά τους. Φυσικά διέρρευσε…». Τα παιδιά και οι νέοι αποκτούν μια δυναμική σχέση με το Ιντερνετ και τη φωτογραφία χωρίς να γνωρίζουν ακριβώς και σε βάθος τον τρόπο λειτουργίας και τους κινδύνους που υπάρχουν. Χαρακτηριστική είναι η μεγάλη συμμετοχή παιδιών και εφήβων στο δίκτυο φωτογραφιών Instagram, χωρίς να κατανοούν πλήρως τους όρους και τις προϋποθέσεις χρήσης του.
Πειράγματα, ψέματα και φήμες
Ο ψηφιακός κόσμος δημιουργεί νέα δεδομένα και για τον κόσμο του σχολικού εκφοβισμού (bullying). Oχι μόνο μπορεί να δώσει υλικό γι’ αυτό, όπως με μια γυμνή φωτογραφία ή μια ευαίσθητη ανάρτηση σε ένα κοινωνικό δίκτυο, αλλά να αποτελέσει το Διαδίκτυο το μέσο για να εκδηλωθεί ο εκφοβισμός.
Στην τελευταία μεγάλη δημοσιευμένη έρευνα, που πραγματοποίησε το Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο, το ποσοστό των θυμάτων σχολικού bullying που δηλώνει πως δέχθηκε εκφοβισμό μέσω ηλεκτρονικών μηνυμάτων ήταν το 1,1%. Μέσω φωτογραφιών στο Διαδίκτυο είχε γίνει αντικείμενο εκφοβισμού το 0,7% των θυμάτων. Χαμηλά ποσοστά σε σχέση με το 7,8% που δέχθηκε λεκτικά πειράγματα, το 6,6% που δέχθηκε πειράγματα/χειρονομίες σεξουαλικού περιεχομένου και το 4,9% που αντιμετώπισε διάδοση ψεμάτων και φημών.
Χρήση σωματικής βίας ανέφερε το 2%, ενώ χαρακτηρισμούς για την εθνικότητα το 1,9% και για τη θρησκεία του το 1,4%.
Ολα αυτά όμως δύο χρόνια πριν και οι τάσεις σε αυτές τις ηλικίες εξελίσσονται και τροποποιούνται με μεγάλη ταχύτητα.
Στην έρευνα του ΕΠΙΨΥ καταγράφεται μείωση των περιστατικών σχολικού εκφοβισμού. Το 2014 δήλωσε πως έπεσε θύμα το 6,4% των μαθητών που ρωτήθηκε, έναντι 8,5% το 2010. Αντίστοιχα, το 2014 το 7,5% απάντησε πως συμμετείχε σε bullying άλλων στο σχολείο, έναντι 15,8% το 2010. Η ευαισθητοποίηση γονέων και εκπαιδευτικών δείχνει να αποδίδει.
Καθημερινή
