Πρέσβειρα του ελληνικού τουρισμού, η Σαντορίνη είναι πασίγνωστη στα πέρατα του κόσμου. Πλήθη τουριστών συρρέουν κάθε χρόνο στο εμβληματικό νησί για να θαυμάσουν την Καλντέρα και το ηφαίστειο, αλλά και για να τραβήξουν μία σέλφι με φόντο το ξακουστό ηλιοβασίλεμα. Οι εικόνες άλλωστε από τα Φηρά και την Οία με τις χαρακτηριστικές αποχρώσεις γαλάζιου και άσπρου είναι στο νου των ξένων συνυφασμένες με την Ελλάδα – ενδεχομένως εξίσου με τη φωτογραφία της Ακρόπολη.
Σαντορίνη, αποστολή: Ματθαίος Παπαοικονόμου-Σιδέρης
Φωτογραφίες-βίντεο: Γιάννης Κέμμος
Αν κανείς παρατηρήσει προσεκτικά τις εικόνες αυτές από τη λουσμένη στο φως Σαντορίνη, ίσως προσέξει σε καμιά γωνία του κάδρου, το πλήθος κόσμου που πασχίζει να διασχίσει τους στενούς δρόμους. Και βέβαια τα σπίτια που θα διακρίνονται στη φωτογραφία θα είναι όλα άψογα, κάτασπρα, θαρρείς φρεσκοβαμμένα.
Όλα αυτά βέβαια τους θερινούς μήνες ή έστω όσο διαρκεί η τουριστική σεζόν. Γιατί το χειμώνα, τα πράγματα είναι αρκετά διαφορετικά, όσον αφορά τουλάχιστον τα πλέον τουριστικά σημεία του νησιού, δηλαδή όλα τα χώρια πάνω στην Καλντέρα, προεξαρχόντων των Φηρών και της Οία.
Κλειστά ξενοδοχεία και εστιατόρια, μαγαζιά στη σειρά με ρολά κατεβασμένα και σφραγισμένα, λιγοστοί τουρίστες και ντόπιοι να περπατούν και να σταματούν -καιρού επιτρέποντος- για καμία φωτογραφία, κοιτώντας μήπως μπορούν να πηδήξουν τις κλειδωμένες ξύλινες πορτούλες που οδηγούν σε «αυλές» με προνομιακή θέα και το καλοκαίρι πλημμυρίζουν τραπέζια εστιατορίων και καφετεριών.
«Η διαφορά τζίρου χειμώνα – καλοκαιριού είναι της τάξης του 99% – 1%»
Παρόλα αυτά, ορισμένα μαγαζιά και λίγα ξενοδοχεία στα τουριστικά μέρη, παραμένουν ανοιχτά προσδοκώντας στους λίγους ξένους, αλλά και ντόπιους. Ξεχωρίζουν από μακριά μέσα στους στενούς δρόμους με τα κατεβασμένα παντζούρια.
Ένα από αυτά ήταν κι ένα κατάστημα πώλησης υαλουργημάτων στα Φηρά που καταφανώς απευθύνεται σε τουρίστες. Ο κ. Δημήτρης λέει ότι αν και δεν έχει δουλειά, το κρατά ανοιχτό για τις λίγες πωλήσεις που ίσως γίνουν. «Η διαφορά τζίρου μεταξύ χειμώνα και καλοκαιριού είναι τεράστια, μπορεί να είναι και της τάξης του 99% – 1%. Ουσιαστικά, το χειμώνα υπολειτουργούμε. Όσα καταστήματα είναι ανοιχτά τώρα μάλλον έχουν κάποιο οικονομικό πρόβλημα», εξηγεί.
Για τη Σαντορίνη, ωστόσο, η τουριστική σεζόν δεν περιορίζεται αυστηρά τους θερινούς μήνες. «Η κρουαζιέρα είναι μέχρι τον Δεκέμβριο κι όλα τα καταστήματα μένουν ανοιχτά σίγουρα μέχρι τις 15 Νοεμβρίου. Ουσιαστικά η χειμερινή περίοδος είναι Δεκέμβρης – Γενάρης – Φλεβάρης», διευκρινίζει ο ίδιος. Όπως φαίνεται, μάλιστα, γίνεται τα τελευταία χρόνια μια και για προσέλκυση τουρισμού ακόμη και τον χειμώνα, αν και «φέτος δεν πήγε τόσο καλά όσο πέρυσι», όπως λέει.
«Η ζωή το χειμώνα στη Σαντορίνη, είναι ζωή χωριού»
Πού «ζει», λοιπόν, το χειμώνα η Σαντορίνη; Απ’ ό,τι φαίνεται η ζωή μεταφέρεται σε χωριά στα ενδότερα του νησιού. «Στη Μεσαριά είναι ανοιχτά όλα. Εκεί ζουν άλλωστε όσοι εργάζονται στο νησί, αλλά και ντόπιοι, κι αυτοί είναι που δημιουργούν μια τοπική αγορά. Εκεί θα δεις καφενεία με ηλικιωμένους που παίζουν χαρτιά… Η ζωή το χειμώνα εδώ είναι πιο πολύ ζωή χωριού. Στα Φηρά μετά τις 11 το βράδυ δεν βρίσκεις ούτε τσιγάρα. Ούτε σουπέρ-μάρκετ δεν έχει καλά-καλά», μας εξηγεί ο κ. Δημήτρης.
Οι εθνικότητες των τουριστών του χειμώνα
Ξεφεύγοντας από τη συζήτηση για τους χειμερινούς μήνες στη Σαντορίνη, τον ρωτήσαμε αν ο ίδιος βλέπει έλληνες πελάτες στο κατάστημα. Ήταν κατηγορηματικός: «Το 98% του τζίρου προέρχεται από τουρίστες. Οι Έλληνες (σ.σ. τουρίστες) έχουν εξαφανιστεί». Όσο για τις εθνικότητες που αφήνουν τα περισσότερα χρήματα; «Μακράν των άλλων, πρώτοι έρχονται οι Αμερικανοί. Έρχονται και αφήνουν λεφτά! Ανεβασμένοι είναι επίσης οι Ρώσοι οι οποίοι πληρώνουν μετρητά. Καλοί πελάτες είναι ακόμη οι Αυστραλοί, οι Άγγλοι, αλλά και οι Ινδοί». Στην πόρτα του καταστήματος βέβαια υπάρχει μια ταμπέλα… στα Κινέζικα. Ρωτώντας γι’ αυτήν, η κουβέντα επιστρέφει στην τρέχουσα περίοδο: «Οι Κινέζοι είναι πολλοί το χειμώνα. Αυστραλοί επίσης έρχονται πολλοί αυτήν την εποχή».
Βόλτα στη Σαντορίνη υπό τον ήχο… των κομπρεσέρ
Περπατώντας στους δρόμους των Φηρών και της Οίας, αντί για φωνές σε όλες τις γλώσσες της οικουμένης, κάτι εξαιρετικά συνηθισμένο το καλοκαίρι, ακούγονται ήχοι από… κομπρεσέρ, τροχούς και γενικά από όλα τα μηχανήματα που χρησιμοποιούνται σε οικοδομικές εργασίες.
Η οικοδομική δραστηριότητα τον Ιανουάριο στη Σαντορίνη θυμίζει -με μια δόση υπερβολής- αυτή της Αθήνας λίγους μήνες πριν τους Ολυμπιακούς του 2004. Ακόμη και τα πασίγνωστα γαϊδουράκια της Σαντορίνης που κανονικά κουβαλάνε τουρίστες, χρησιμοποιούνται τώρα για να μεταφέρουν μπάζα από δυσπρόσιτα σημεία, όπου τα φορτηγά δεν μπορούν να φτάσουν.
«Μέχρι το Πάσχα πρέπει να είναι όλα έτοιμα»
Πετύχαμε τον Ίβο την ώρα που δούλευε στην ανακαίνιση μιας ταράτσας. Είναι από τη Βουλγαρία και ζει στη Σαντορίνη εδώ και 20 χρόνια. «Τον χειμώνα εργαζόμαστε στις οικοδομές, κυρίως από το Νοέμβριο μέχρι τον Μάρτιο. Το Πάσχα πρέπει να είναι όλα έτοιμα», μας λέει. «Όταν τελείωσε η περίοδος με τις οικοδομές, δουλεύουμε λάντζα, κουβαλάμε βαλίτσες και τέτοια», προσθέτει.
Ρωτώντας αν υπάρχει δουλειά στο νησί, ο Ίβο ήταν ξεκάθαρος: «Όποιος θέλει να δουλέψει, βρίσκει δουλειά». Όπως λέει βέβαια, οι τιμές στο νησί είναι υψηλές, τόσο στα νοίκια, όσο και στα προϊόντα λόγω και της αύξησης του ΦΠΑ. Επιπλέον, όπως λέει «είναι πολύ δύσκολο να βρεις σπίτι εδώ». Δεν ήταν ο πρώτος που αναφέρθηκε στη δυσκολία ανεύρεσης στέγης. Για την ακρίβεια, δεν υπήρξε κανείς από όσους μιλήσαμε που να μην παραπονέθηκε για τον ίδιο λόγο, πράγμα μάλλον εντυπωσιακό σε ένα νησί με τέτοιον οικοδομικό «οργασμό».
«Της είπαν να βρει τον… παπά του χωρίου για να της βρει σπίτι»
«Για μένα ο χειμώνας στη Σαντορίνη είναι απελπισία. Η Σαντορίνη του χειμώνα, δεν έχει καμία σχέση με τη Σαντορίνη του καλοκαιριού», λέει η Μαργαρίτα Βλαβιανού, εργαζόμενη σε ξενοδοχείο των Φηρών. «Δεν υπάρχει τίποτα ανοιχτό το χειμώνα, τα μαγαζιά είναι κλειστά. Πελάτες του ξενοδοχείου δεν έβρισκαν την Πρωτοχρονιά εστιατόριο να κάτσουν να φάνε και να κάνουν την αλλαγή του χρόνου. Στο μοναδικό που έμενε ανοιχτό μετά τις 12.00 τα μεσάνυχτα δεν υπήρχαν διαθέσιμα τραπέζια και σε άλλα που αναζήτησα, έκλειναν μέχρι τις 11.30».
Ρωτώντας για το ποσοστό των τουριστών που επισκέπτονται το νησί το χειμώνα, η κα Μαργαρίτα το υπολογίζει γύρω στο 10 με 20% του συνόλου, καθώς ο τουρισμός την εποχή αυτή «δεν είναι ιδιαίτερα αναπτυγμένος».
Μιλώντας για το θέμα με τα σπίτια, η ίδια αν και ντόπια, τονίζει ότι υπάρχει «φοβερό πρόβλημα». «Ο λόγος είναι ότι τα νοικιάζουν πλέον σε τουρίστες» μέσα από πλατφόρμες όπως το Airbnb. «Μια φίλη μου έψαχνε σπίτι και της είπαν να πάει να βρει τον… παπά του χωρίου να την βοηθήσει, ενώ και τα ενοίκια είναι υψηλά», προσθέτει.
Παράπονα εκφράζει και για το καινούριο νοσοκομείο του νησιού που έγινε γνωστό φέτος σε όλη τη χώρα κι όπου ο αναπληρωτής υπουργός Υγείας, Παύλος Πολάκης, πραγματοποίησε χειρουργική αιμορροϊδεκτομή, δημοσιεύοντας και τις σχετικές φωτογραφίες στο Facebook. «Δεν υπάρχουν τώρα γιατροί. Με το άνοιγμα του νέου νοσοκομείου το καλοκαίρι είχαν φέρει γιατρούς και με το κλείσιμο της σεζόν έφυγαν. Να έρθει τώρα ο κ. Πολάκης να κάνει τον μάγκα!» λέει αγανακτισμένη η κα Μαργαρίτα.
«Ο χειμώνας είναι ξεκούραση και ηρεμία μετά από 7 μήνες εργασίας χωρίς ρεπό»
Σε διαφορετικό μήκος κύματος κινείται ο Νίκος, ο οποίος ζει στη Σαντορίνη εδώ και 25 χρόνια και εργάζεται σήμερα σε φούρνο του νησιού. «Ο χειμώνας στη Σαντορίνη είναι ξεκούραση και ηρεμία, είναι πιο ήσυχα τα πράγματα τώρα. Δουλεύουμε 7 μήνες χωρίς ρεπό, όποτε τώρα είναι η ώρα να χαλαρώσουμε κάπως κι εμείς», λέει.
«Το νησί προσπαθεί να υλοποιήσει τη χειμωνιάτικη σεζόν. Βοηθούν σε αυτό και οι μαγαζάτορες και ξενοδόχοι που μένουν ανοιχτά το χειμώνα, ενώ στηρίζουν την προσπάθεια και αρκετοί καταστηματάρχες», προσθέτει.
«Θα έρθουν τουρίστες το Μάρτιο και οι εργαζόμενοι δεν θα έχουν σπίτια επειδή τα βάζουν στο Airbnb»
Την παραπάνω άποψη δεν συμμερίζεται βέβαια, ένας ξένος που ζει στη Σαντορίνη και εργάζεται στον τουρισμό. Ο Jerd είναι Γερμανός και δουλεύει σαν ξεναγός στο νησί. «Δεν υπάρχουν υποδομές. Τα μαγαζιά δεν ανοίγουν. Λένε ότι χρειάζονται τον χειμερινό τουρισμό, αλλά δεν ανοίγουν. Είχαν έρθει καταμεσής του χειμώνα δύο γκρουπ τουριστών και δεν έβρισκαν ούτε μία τουαλέτα. Ήταν τα πάντα κλειστά», δηλώνει εμφανώς δυσαρεστημένος και επαναφέρει το θέμα με τα σπίτια:
«Το 2015 δεν υπήρχαν αρκετά δωμάτια να μείνουν οι σερβιτόροι. Δεν έχουν σπίτια να μείνουν! Δεν υπάρχει δυνατότητα για επιπλέον επισκέπτες. Οι εργαζόμενοι λένε “θα δουλέψουν 7-8 μήνες και θα φύγουμε” γιατί δεν βρίσκουν σπίτια, ενώ και οι ιδιοκτήτες ζητούν υπερβολικά λεφτά. Θα έρθουν (σ.σ. οι τουρίστες) το Μάρτιο και οι εργαζόμενοι δεν θα έχουν σπίτια επειδή τα κάνουν Airbnb».
«Σαν σερβιτόρος παίρνεις το λιγότερο 1.000 ευρώ το καλοκαίρι»
Στη Σαντορίνη έρχονται κάθε χρόνο -εκτός από τους τουρίστες- και άνθρωποι από διάφορες περιοχές της χώρας προκειμένου να εργαστούν. Ορισμένοι μάλιστα, δελεάζονται από τις αμοιβές και επιλέγουν να μετακομίσουν μόνιμα. Ένας από αυτούς είναι και ο 28χρονος Κυριάκος ο οποίος εργάζεται στον επισιτισμό.
«Ήρθα με την αρραβωνιαστικιά μου στη Σαντορίνη για μια καλύτερη ζωή. Είχα τελείωσε τουριστικά επαγγέλματα κι εδώ δουλεύουμε χειμώνα-καλοκαίρι. Όχι πως το χειμώνα παίρνουμε καλά λεφτά, αλλά το καλοκαίρι είναι τα σχεδόν τα διπλά. Σαν σερβιτόρος παίρνεις το λιγότερο 1.000 ευρώ τότε. Κάτω από 800-900 ευρώ δεν δίνει κανένας», εξηγεί. Βέβαια, δεν παραλείπει να επισημάνει κι αυτός το πρόβλημα με τα σπίτια, καθώς και τα ακριβά ενοίκια…
«Έχω αλλάξει 8 σπίτια σε 6 χρόνια, έλεγαν “θέλω να φύγεις και να το νοικιάσω σε τουρίστες”».
Στο ίδιο θέμα αναφέρεται και η συνομήλική του, η Έλενα, η οποία επίσης εργάζεται σε κατάστημα εστίασης. «Μένω και δουλεύω χειμώνα-καλοκαίρι στη Σαντορίνη εδώ και 6 χρόνια. Είναι πιο δύσκολα το χειμώνα. Πρέπει να έχεις αποταμιεύσει κάποια χρήματα από τη θερινή σεζόν ώστε να ζήσεις. Ωστόσο, βρίσκεις δουλειά και το χειμώνα. Κάτι υπάρχει», λέει η Έλενα πριν περάσει στο θέμα της στέγης.
«Έχω αλλάξει 8 σπίτια μέσα σε 6 χρόνια. Είτε έληγε το συμβόλαιο και σου έλεγαν “δεν στο ανανεώνω, θέλω να φύγεις και να το νοικιάσω σε τουρίστες”, είτε υπήρχαν πρόβλημα όπως με υγρασία. Πολλά σπίτια είναι υπόσκαφα, χωρίς παράθυρα. Έτσι αναγκαζόμουν να φύγω, να ψάξω αλλού. Πέρσι, υπήρχαν εργαζόμενοι που αναγκάστηκαν να μείνουν ακόμη και… στα αυτοκίνητά τους! Βρίσκεις δηλαδή δουλειά και δεν βρίσκεις σπίτι».
«Τα ενοίκια είναι πανάκριβα. Σου λένε 800 ευρώ για ένα δυάρι και 500 ευρώ για ένα δωμάτιο», παραπονιέται η Έλενα.
«Η Σαντορίνη είναι ένας “γυάλινος κόσμος”»
Μιλώντας γενικότερα για τη ζωή στη Σαντορίνη, εξηγεί ότι σε αντίθεση με άλλα νησιά, όπως η Μύκονος που η τουριστική σεζόν τελειώνει το Σεπτέμβριο, «εδώ τελειώνει το Νοέμβριο», ενώ έχει αρχίσει να υπάρχει και χειμερινός τουρισμός.
Για την ίδια βέβαια, αυτό καθιστά την Σαντορίνη έναν «γυάλινο κόσμο», όπως χαρακτηρίζει το νησί. «Ζουν προστατευμένοι εδώ, δεν ξέρουν τι σημαίνει κρίση, δεν τους έχει αγγίξει».
Παρατηρώντας τις πολλές οικοδομές και βλέποντας πόσοι άνθρωποι φτάνουν εδώ αναζητώντας εργασία, δύσκολα θα μπορούσε κάποιος να αμφισβητήσει την Έλενα. Αυτό βέβαια δεν αναιρεί στο ελάχιστο τα προβλήματα και τις δυσκολίες για τους μόνιμους κατοίκους, ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια του χειμώνα, που είναι μάλιστα και η μοναδική περίοδος ανάπαυλας για τους κατοίκους, μετά την απαιτητική τουριστική σεζόν.
Από την άλλη, όμως, σε πόσα μέρη στην σημερινή Ελλάδα της κρίσης θα δει κανείς μια τέτοια οικοδομική δραστηριότητα και ταυτόχρονα τους κατοίκους να παραπονιούνται για… έλλειψη σπιτιών;
Δείτε φωτογραφίες από τη Σαντορίνη όπως είναι το καλοκαίρι κι όπως είναι το χειμώνα…
newsbeast.gr
