Ζητούν μείωση του αριθμού των συντελεστών και κατάργηση των εξαιρέσεων για να βρεθεί 1 δισ. ευρώ
Σύμφωνα με καλά πληροφορημένες πηγές, το ζήτημα έβαλαν στην ατζέντα των συζητήσεων με την κυβέρνηση τα κλιμάκια των ελεγκτών της Ε.Ε. βάσει μελέτης της Κομισιόν που δείχνει ότι το Ελληνικό Δημόσιο εισπράττει μεν περί τα 15 δισ. τον χρόνο από ΦΠΑ, αλλά λόγω μιας πλειάδας εξαιρέσεων και μειωμένων συντελεστών που ισχύουν στην εφαρμογή του (για κάποια αγαθά ή για ορισμένες περιοχές της χώρας), «χάνει» 10 δισ. τον χρόνο!
Αυτό το «κενό» εφαρμογής του ΦΠΑ (VAT gap) προκύπτει από τις πάσης φύσεως εξαιρέσεις. Θεωρείται το μεγαλύτερο στην Ευρώπη και πηγή φοροδιαφυγής. Η τρόικα ζητά από την κυβέρνηση να προχωρήσει σε παρεμβάσεις και αλλαγές στον ΦΠΑ, ώστε να εξοικονομήσει ένα μικρό μέρος τουλάχιστον (μισό ή 1 δισ.) από τα 10 δισ. που έχει ανάγκη η χώρα.
Εκτιμά δε ότι θα μπορούσαν όχι μόνο να εξασφαλιστούν πρόσθετα έσοδα, αλλά να καταργηθούν και μια σειρά από σκληρά μέτρα που έχουν επιβληθεί ή ακόμα και να μειωθεί ο πολύ υψηλός συντελεστής ΦΠΑ, ο οποίος φτάνει σήμερα στη χώρα μας το 23%.
«Ισοδύναμα» για τα πάντα
Στην κυβέρνηση η πρόταση για αλλαγές στο καθεστώς ΦΠΑ προκαλεί αμηχανία και εκνευρισμό επειδή αυτές θα οδηγούσαν αναπόφευκτα σε ανατιμήσεις σε βασικά είδη πρώτης ανάγκης, τρόφιμα, ύδρευση κ.λπ., που φορολογούνται με μειωμένο συντελεστή ΦΠΑ – και ειδικά στα νησιά όπου ισχύουν 30% χαμηλότεροι συντελεστές από τους κανονικούς. Προβληματίζονται κυρίως γιατί έχουν δεσμευτεί ότι δεν θα επιβληθούν άλλοι νέοι φόροι.
Στην αγωνία τους όμως να βρουν δημοσιονομικά ισοδύναμα χωρίς να πειράξουν ξανά μισθούς, συντάξεις ή να επιβάλουν νέους φόρους, στο οικονομικό επιτελείο είναι υποχρεωμένοι να εξετάσουν την πρόταση των ξένων ειδικών, εφόσον θα μπορούσαν να εξοικονομήσουν από τα 10 δισ. ευρώ ένα κομμάτι από αυτά που χρειάζονται προκειμένου να αποφευχθούν άλλες επώδυνες θυσίες.
Μόνο και μόνο για να καλύψουν το δημοσιονομικό κενό που η τρόικα το ανεβάζει αισίως στο 1,5 δισ. ευρώ, αλλά και επειδή βγαίνουν διαρκώς νέα «φασούλια» (όπως η απόφαση του ΣτΕ για τους ένστολους), η κυβέρνηση πρέπει να αναζητήσει μέτρα ύψους τουλάχιστον 3 δισ. ευρώ. Για τους ένστολους το πρόσθετο δημοσιονομικό κόστος που ανακύπτει εκτιμάται σε 500 εκατ. ευρώ ετησίως (ή έως 1 δισ. αν ανοίξει κάνα παράθυρο και για άλλες κατηγορίες κρατικών λειτουργών), σε 250 εκατ. ευρώ για τις μειώσεις συντάξεων αποστράτων, σε 150 εκατ., όπως εκτιμά η τρόικα, για την υστέρηση εσόδων από την παράταση της μείωσης ΦΠΑ στην εστίαση, σε άλλα 250 εκατ. ευρώ επειδή καταργήθηκε το χαράτσι στα ακίνητα (έσοδα 2,65 δισ. από τον Ενιαίο Φόρο Ιδιοκτησίας Ακινήτων αντί 2,9 δισ.) κ.ά. Επιπλέον η κυβέρνηση αναζητεί και ισοδύναμα μέτρα 800 εκατ. ευρώ για τα έσοδα που θα χάσουν τα ασφαλιστικά ταμεία αν μειωθούν οι εργοδοτικές εισφορές όπως ζητά η τρόικα, με στόχο να αυξηθούν οι προσλήψεις και να μειωθεί η ανεργία. Η τρόικα δεν ζητά πάντως να επιβληθεί μια κατακόρυφη αύξηση, αλλά να υπάρξουν μόνο επιμέρους αλλαγές στο σύστημα επιβολής. Πιέζουν την κυβέρνηση να βρει εκείνη το «μίγμα» των αυξομειώσεων που θα πρέπει να επιλέξει. Αν π.χ. αυξάνονταν κατά μία ποσοστιαία μονάδα οι συντελεστές ΦΠΑ (από 23% σε 24% ο υψηλός), το όφελος θεωρητικά θα ήταν 1-1,2 δισ. ευρώ. Στην πράξη όμως δεν υπάρχουν περιθώρια για κατακόρυφη αύξηση, αφού μόνο οι σκανδιναβικές χώρες και η Πορτογαλία έχουν τόσο υψηλό συντελεστή ΦΠΑ, με αποτέλεσμα το Δημόσιο να χάσει έσοδα.
«Πείραμα» για την Ευρώπη
Σύμφωνα με την Κομισιόν, το κανονικό ποσοστό ΦΠΑ θα μπορούσε ακόμη και να μειωθεί στην Ελλάδα χωρίς επιπτώσεις στα έσοδα, εφόσον καταργηθούν οι εξαιρέσεις και οι μειώσεις. Για τη χώρα μας, όπου οι συντελεστές ΦΠΑ έχουν αλλάξει έντεκα φορές από το 2000 έως σήμερα (σχεδόν μία φορά τον χρόνο δηλαδή), ενώ στη Δανία ούτε μία, υπολογίζεται ότι αν ίσχυε ένας και μόνο συντελεστής ΦΠΑ 15%, το Δημόσιο δεν θα είχε καν απώλειες εσόδων. Αρα, θεωρούν ότι υπάρχει μεγάλο περιθώριο για επιμέρους αλλαγές, αναλόγως του εισπρακτικού στόχου που θα επιλέξουμε να καλύψουμε.
Η πρόταση αποτελεί ουσιαστικά μέρος του σχεδίου για ένα νέο μοντέλο για τον ΦΠΑ σε ολόκληρη την Ε.Ε., το οποίο θέλει να προωθήσει ο αρμόδιος για τη φορολογία επίτροπος κ. Αλγκίρντας Σεμέτα. Η Ελλάδα θα μπορούσε έτσι να αποτελέσει προπομπό μιας τέτοιας αλλαγής, καθώς κοινοτικές πηγές ανέφεραν πως έχουν ζητήσει από την ελληνική κυβέρνηση να έχει συνεχώς διαθέσιμα και νέα εναλλακτικά μέτρα για να τα εφαρμόζει στην περίπτωση που δεν αποδώσουν άλλα που επιλέγει ως προτιμότερα. Κοινοτικοί παράγοντες υποστηρίζουν ότι «έχουν παρέλθει 40 έτη από τότε που συγκροτήθηκε για πρώτη φορά το σύστημα ΦΠΑ της Ε.Ε., οπότε το καθεστώς δεν συμβαδίζει πλέον με την κινούμενη από τις επιχειρήσεις οικονομία μας και ήρθε η ώρα να αλλάξει». Η «Πράσινη Βίβλος» που εξέδωσε το 2010 η Ε.Ε. για τον ΦΠΑ προβλέπει ένα «απλό και διαφανές σύστημα, πρακτικότερο για τις επιχειρήσεις και πιο αποδοτικό όταν στηρίζει τις προσπάθειες δημοσιονομικής εξυγίανσης των κρατών μελών. Ο περιορισμός της χρήσης μειωμένων ποσοστών θα μπορούσε να δημιουργήσει νέα έσοδα για τα κράτη-μέλη χωρίς την ανάγκη αυξήσεως των ποσοστών ΦΠΑ».
