Του Ιωάννου Γ. Χαρίτου
Το ηρωικό ΟΧΙ του Κυβερνήτου της Ελλάδος Ιωάννου Μεταξά την 28η Οκτωβρίου 1940 και το Έπος του 1940 στα βουνά της Πατρίδος μας, δεν σηματοδότησε μόνο την είσοδο της Ελλάδος εις τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο, σηματοδότησε συγχρόνως και τη λύτρωση της Δωδεκανήσου από δεσμά δουλείας 630 χρόνων και σήμανε την αφετηρία της πορείας της προς την Ενσωμάτωση με τη Μητέρα Ελλάδα.
Η μαρτυρική Δωδεκάνησος διαδοχικά κατελήφθη το 1306 από τους Σταυροφόρους Ιωαννίτες Ιππότες, το 1523 από τις ορδές των Οθωμανών, την 5η Μαΐου 1912 από τους Ιταλούς και τελικώς το 1943 από τους Γερμανούς.
Την 8η Μαΐου 1945 ο Γερμανός Στρατηγός και Διοικητής των δυνάμεων κατοχής Otto Wagener υπογράφει στη νήσο Σύμη την παράδοση των Γερμανικών δυνάμεων εις τον Άγγλο Ταξίαρχο Moffat, τον Συνταγματάρχη Acland και τον Διοικητή του Ιερού Λόχου Συνταγματάρχη Χρήστο Τσιγάντε.
Μετά την παράδοση των Γερμανών άρχισε η «συμμαχική κατοχή» με κατοχικό στρατιωτικό σώμα από την Μεγάλη Βρετανία, υπό την αρχηγία του Άγγλου Ταξιάρχου Parker.
Ενώ διαρκούσε η «βρετανική στρατιωτική κατοχή» της Δωδεκανήσου, η τύχη των νησιών εκρίνετο στας συνδιασκέψεις ειρήνης που ακολούθησαν μετά το τέλος του πολέμου στην Ευρώπη.
Μεταξύ 17 Ιουλίου και 2 Αυγούστου 1945 πραγματοποιήθηκε η Διάσκεψη του Πότσδαμ. Στη διάσκεψη αυτή συνεζητήθησαν και οι όροι ειρήνης με την Ιταλία. Απεφασίσθη η σύστασις συμβουλίου από τους Υπουργούς Εξωτερικών των πέντε μεγάλων δυνάμεων, Η.Π.Α., Μ. Βρετανίας, Σοβιετικής Ενώσεως, Γαλλίας, και Κίνας και μεταξύ άλλων θεμάτων, το Συμβούλιο θα καθόριζε και την τύχη των ιταλικών κτήσεων.
Η πρώτη διάσκεψη του Συμβουλίου Υπουργών των εξωτερικών, επραγματοποιήθη εις το Λονδίνο μεταξύ 11 Σεπτεμβρίου και 2 Οκτωβρίου 1945 χωρίς τη συμμετοχή της Κίνας. Σε αυτήν συνεζητήθη το ζήτημα της Δωδεκανήσου και ανεγνωρίσθη κατ’ αρχήν ότι η Δωδεκάνησος θα έπρεπε να εκχωρηθεί στην Ελλάδα, πλην όμως δεν ελήφθη απόφαση επ’ αυτού του θέματος λόγω επιφυλάξεων τας οποίας διετύπωσε ο σοβιετικός υπουργός Μολότωφ.
Το συμβούλιο των υπουργών Εξωτερικών συνήλθε σε δεύτερη διάσκεψη στο Παρίσι μεταξύ 25 Απριλίου και 16 Μαΐου 1946 και μεταξύ 16 Ιουνίου και 12 Ιουλίου 1946. Κατά τη διάσκεψη, η Σοβιετική Ένωση διεκδικούσε να της παραχωρηθεί ναυτική βάση σε ένα από τα νησιά της Δωδεκανήσου, προκειμένου να συναινέσει στην παραχώρησή τους στην Ελλάδα.
Τελικώς, στη συνεδρίαση της 27ης Ιουνίου 1946 το Δωδεκανησιακό Ζήτημα ανελπίστως βρήκε τη λύση του, αν και δεν περιελαμβάνετο στα θέματα της ημερησίας διατάξεως και τούτο διότι ο Σοβιετικός Υπουργός Εξωτερικών Μολότωφ ήρε τις σοβιετικές αξιώσεις και συνήνεσε στην λήψη αποφάσεως με την οποία η Δωδεκάνησος θα παρεχωρείτο στην Ελλάδα.
Πάντως η όλη στάση της Σοβιετικής Ενώσεως, αν και αποσκοπούσε στην κάθοδό της στη Μεσόγειο, τελικώς απέβη εις όφελος της Ελλάδος διότι η Μ. Βρετανία εν όψει του κινδύνου να αποκτήσει βάσεις η Σοβιετική Ένωση στην νοτιοανατολική Μεσόγειο, εγκατέλειψε οποιεσδήποτε τυχόν είχε δικές της βλέψεις να εγκατασταθεί στη Δωδεκάνησο και ετάχθη υπέρ της επισπεύσεως της παραχωρήσεως των νήσων στην Ελλάδα.
Η συνδιάσκεψις
Την 29ην Ιουλίου 1946 συνήλθε στο Παρίσι η συνδιάσκεψη ειρήνης με την συμμετοχή 19 συμμάχων χωρών, οι οποίες πολέμησαν τις δυνάμεις του Άξονος. Τις αξιώσεις της Ελλάδας επί της Δωδεκανήσου και επί των άλλων εθνικών ελληνικών ζητημάτων προέβαλε και υπερασπίσθηκε πολυμελής αντιπροσωπία με επικεφαλής τον τότε Πρωθυπουργό και Υπουργό των Εξωτερικών, Κωνσταντίνο Τσαλδάρη.
Μεταξύ της 4ης Νοεμβρίου και 12ης Δεκεμβρίου 1946 εγένετο τρίτη διάσκεψις του Συμβουλίου των Υπουργών Εξωτερικών στην Ν. Υόρκη. Στη διάσκεψη αυτή επεκυρώθησαν αι αποφάσεις της συνδιασκέψεως των 21 εθνών επί του σχεδίου της συνθήκης ειρήνης μετά της Ιταλίας το οποίο προέβλεπε και την εκχώρηση της Δωδεκανήσου στην Ελλάδα.
Αξίζει στο σημείο αυτό να αναφερθεί ότι την 24ην Ιουνίου 1946 η Ιταλική Κυβέρνησις προέβη στην κατάθεση εγγράφου δηλώσεως προς τον Ελληνα πρέσβη στη Ρώμη Γεώργιο Εξηντάρη με την οποία αναγνωρίζει ότι η απόδοσις της Δωδεκανήσου στην Ελλάδα είναι σύμφωνος προς τις αρχές της Δικαιοσύνης.
Την 10η Φεβρουαρίου 1947 υπεγράφησαν στο Παρίσι πέντε συνθήκες ειρήνης μεταξύ των συμμάχων αφ’ ενός και αφ’ ετέρου μίας εκάστης των πέντε χωρών που συμμάχησαν στον πόλεμο με τη Γερμανία, ήτοι της Ιταλίας, της Ουγγαρίας, της Βουλγαρίας, της Ρουμανίας και της Φινλανδίας. Πρωθυπουργός τότε της Ελλάδος ήτο ο Δημήτριος Μάξιμος και Υπουργός Εξωτερικών ο Κωνσταντίνος Τσαλδάρης.
Το άρθρο 14 της συνθήκης αναφέρεται στην Ελλάδα και η πρώτη παράγραφος έχει ως εξής : «Η Ιταλία εκχωρεί εις την Ελλάδα εν πλήρη κυριαρχία τας νήσους της Δωδεκανήσου …» τις οποίες και απαριθμεί.
Κατά συνέπεια, η κυριαρχία της Ιταλίας επί της Δωδεκανήσου δεν σταματά το 1943 αλλά το 1947 για να αρχίσει η ελληνική κυριαρχία.
Σύμφωνα με την παράγραφο 3 του ιδίου άρθρου, τα ευρισκόμενα στην Δωδεκάνησο ξένα στρατεύματα θα αποχωρήσουν το βραδύτερο 90 ημέρες μετά την έναρξιν της ισχύος της συνθήκης. Οι διατυπώσεις της αποχωρήσεως θα καθορισθούν με συμφωνία μεταξύ του Ηνωμένου Βασιλείου και της Ελλάδος.
Μετά από 630 έτη
Προτού ακόμη τεθεί εν ισχύϊ η συνθήκη, η Βρετανική Κυβέρνηση δια του εν Αθήναις πρέσβεώς της , σερ Νόρτον, και η Ελληνική Κυβέρνηση δια του αντιπροέδρου και υπουργού εξωτερικών Κωνσταντίνου Τσαλδάρη, συνεφώνησαν την παράδοση της Στρατιωτικής Διοικήσεως της Δωδεκανήσου από την Μ. Βρετανία στην Ελλάδα, πολύ νωρίτερα από ό,τι προέβλεπε η συνθήκη ειρήνης. Το Πρωτόκολλο υπέγραψαν ο απερχόμενος βρετανός διοικητής A.S.Parker και ο αναλαβών την στρατιωτική διοίκηση Ελλην αντιναύαρχος Περικλής Ιωαννίδης.
Η παράδοσις έλαβε χώρα την 31η Μαρτίου 1947 σε μία υπέρλαμπρη τελετή έξω από το Διοικητήριο της Δωδεκανήσου στην πόλη της Ρόδου. Το μεσημέρι της 31ης Μαρτίου 1947 υπεστάλη η Βρετανική Σημαία από τον ιστό του Διοικητηρίου και υπό τους ήχους του Εθνικού μας Ύμνου ανυψώθηκε μετά από 630 έτη σκλαβιάς η Ελληνική. Την έπαρση της Ελληνικής Σημαίας παρακολούθησε γονατιστός και με δάκρυα στα μάτια ο λαός της Δωδεκανήσου, που είχε κατακλείσει όχι μόνο την πλατεία αλλά και όλα τα κτήρια της περιοχής, με επί κεφαλής τον πρώτον αιρετό Έλληνα Δήμαρχο της Ρόδου Γαβριήλ Χαρίτο, ο οποίος μετά την τελετή ακολουθούμενος από το πλήθος μετέβη εις το νεκροταφείο της Ρόδου δια να αναγγείλει και εις τους νεκρούς το υπέροχο γεγονός της επάρσεως της Ελληνικής Σημαίας, ώστε να γνωρίζουν ότι οι από αιώνες προσπάθειές τους βρήκαν επί τέλους την ιστορική τους δικαίωση !
Η συνθήκη ειρήνης με την Ιταλία ετέθη σε ισχύ την 15η Σεπτεμβρίου 1947. Η Ελλάδα κύρωσε την συνθήκη την 22η Οκτωβρίου 1947. Η ισχύς όμως της συνθήκης θα άρχιζε για την Ελλάδα από τη στιγμή που θα κατετίθεντο τα έγγραφα επικυρώσεως στο αρχείο της Γαλλικής Κυβερνήσεως. Αμέσως μετά την επικύρωση ο γραμματέας του υπουργείου Εξωτερικών Τσαμίσης μετέβη στο Παρίσι και παρέδωσε τα έγγραφα στον Έλληνα Πρέσβυ. Ο Έλλην Πρέσβης περίμενε την 28η Οκτωβρίου, επέτειο της ιταλικής επιθέσεως κατά της Ελλάδος και κατέθεσε τα κυρωτικά έγγραφα στη Γαλλική Κυβέρνηση. Από την ημερομηνία αυτή η Δωδεκάνησος αναγνωρίζεται πλέον διεθνώς ως ανήκουσα στην Ελλάδα.
Την 9η Ιανουαρίου 1948 η Ελληνική Κυβέρνησις δημοσίευσε τον Ν. 518 (ΦΕΚ Α’ 7/9-1-48 «περί προσαρτήσεως της Δωδεκανήσου εις την Ελλάδα»). Δια του νόμου αυτού περιγράφονται επακριβώς τα ανατολικά θαλάσσια σύνορα της Δωδεκανήσου.
Τα γεγονότα αυτά προηγήθησαν της 7ης Μαρτίου 1948, όπου εγένετο η πανηγυρική διακήρυξις της Ενώσεως της Δωδεκανήσου με την Μητέρα Ελλάδα.
