«Η λογική θα σε πάει από το Α στο Β. Η φαντασία θα σε πάει παντού» είχε πει ο Αλβέρτος Αϊνστάιν. Τη ρήση αυτή ακολουθούν στην Ελλάδα ολοένα και περισσότεροι επαγγελματίες και καταστηματάρχες των οποίων η φαντασία στη φοροδιαφυγή φαίνεται πως δεν γνωρίζει όρια. Εχουν βρει τους πλέον ευφάνταστους τρόπους για να ξεγλιστρούν από την Εφορία, να κρύβουν τα πραγματικά τους εισοδήματα, να κλέβουν τον ΦΠΑ ακόμη και τώρα που οι ηλεκτρονικές συναλλαγές και οι πληρωμές με πλαστικό χρήμα έχουν μπει για τα καλά στην καθημερινότητα των πολιτών.
«Πειραγμένα» POS που στέλνουν τις εισπράξεις κατευθείαν στο εξωτερικό, αδήλωτες ταμειακές μηχανές, παπούτσια μόνο για το ένα πόδι, αποδείξεις από διπλανά καταστήματα, αποδείξεις μικρότερης αξίας από την πραγματική συναλλαγή, εκπτώσεις για πληρωμή με μετρητά και χωρίς απόδειξη, αλλά και επαγγελματίες που έχουν κλείσει τα βιβλία τους και συνεχίζουν να προσφέρουν την εργασία τους στην αγορά είναι ορισμένα μόνο από τα κόλπα που σκαρφίζονται όσοι θέλουν να ξεφύγουν από τις δαγκάνες της Εφορίας.
Στο γαϊτανάκι της φοροδιαφυγής που έχει στηθεί σε όλη τη χώρα συμμετέχουν σχεδόν όλοι. Από καταστηματάρχες, ξενοδόχους, γιατρούς, δικηγόρους, υδραυλικούς και ηλεκτρολόγους μέχρι ιερείς και νοικοκυρές…
Οι περισσότεροι αποδεικνύονται επαγγελματίες στη φοροδιαφυγή και σε πολλές περιπτώσεις βρίσκονται ένα βήμα πιο μπροστά από τους φοροελεγκτικούς μηχανισμούς. Μάλιστα, όπως δείχνουν οι φορολογικοί έλεγχοι, η φοροδιαφυγή καλά κρατεί καθώς η παραβατικότητα υπερβαίνει το 50%. Μία στις δύο επιχειρήσεις, δηλαδή, που ελέγχεται εντοπίζεται με φορολογικές παραβάσεις, ενώ ακόμη και οι ελεγκτές εντυπωσιάζονται από τα κόλπα που χρησιμοποιούν ορισμένοι για να φοροδιαφεύγουν.
Πριν λίγες ημέρες συνεργείο ελεγκτών από τη Ρόδο βρέθηκε στην Κω. Εκεί εντόπισαν έναν ιερέα ο οποίος διοργάνωνε θρησκευτικές εκδρομές-προσκύνημα σε μοναστήρι. Η μεταφορά των πιστών γινόταν με ιδιωτικό πουλμανάκι ενώ η εκδρομή περιλάμβανε και γεύμα.
Ετσι, μετά το προσκύνημα στη μονή, ο ιερέας μετέφερε τους πιστούς σε ταβέρνα της περιοχής. Μόνο που η ταβέρνα ανήκει στη γυναίκα του την παπαδιά. Και όπως διαπίστωσαν οι εφοριακοί, δεν έκοβε ούτε μία απόδειξη. Τα στελέχη της Υπηρεσίας Ελέγχου και Διασφάλισης Δημοσίων Εσόδων (ΥΕΔΔΕ) που εντόπισαν τις παραβάσεις εφάρμοσαν τον νόμο και έβαλαν 48ωρο «λουκέτο» στη ταβέρνα της παπαδιάς, προκαλώντας την οργή του ιερέα ο οποίος έφθασε στο σημείο να διαμαρτυρηθεί στον μητροπολίτη. Του ζήτησε να παρέμβει για να ξανανοίξει το κατάστημα της συζύγου του, χωρίς όμως να έχει κανένα αποτέλεσμα.
Σχολή χορού-ΜΚΟ
Η φαντασία στη φοροδιαφυγή δεν γνωρίζει όρια. Σχολή χορού στον Πύργο της Ηλείας λειτουργούσε –άγνωστο με ποιο τρόπο– με καθεστώς ΜΚΟ. Τι έκανε; Οπως όλες οι σχολές, παρέδιδε μαθήματα χορού και εισέπραττε δίδακτρα 25 ευρώ την ώρα. Φυσικά δεν έκοβε ούτε μία απόδειξη και οι ελεγκτές έσπευσαν να την κλείσουν για δύο ημέρες.
Προ ημερών, οι ελεγκτές εντόπισαν έναν ελεύθερο επαγγελματία ο οποίος έκοβε και έδινε αποδείξεις στους πελάτες του. Οι δουλειές του πήγαιναν τόσο καλά που έκανε τζίρο 8 εκατ. ευρώ από τις αρχές του 2015 μέχρι το τέλος Φεβρουαρίου που πιάστηκε στα πράσα από τους εφοριακούς. Ο συγκεκριμένος επαγγελματίας εξέδιδε τις αποδείξεις από υπολογιστή-ηλεκτρονικό φορολογικό μηχανισμό ο οποίος δεν είχε δηλωθεί στην Εφορία. Οι αποδείξεις που έκοβε ήταν «μαϊμού» και τα έσοδα που εισέπραττε δεν φαίνονταν πουθενά αφού ήταν «μαύρα» και αφορολόγητα.
Οι ελεγκτές στα θρανία
«Το φαινόμενο των αδήλωτων ταμειακών μηχανών έχει περιοριστεί το τελευταίο διάστημα» αναφέρει αρμόδιο στέλεχος του υπουργείου Οικονομικών, για να προσθέσει ότι οι έρευνες επικεντρώνονται κυρίως στα συστήματα POS λόγω της κατακόρυφης αύξηση των συναλλαγών που γίνονται με πλαστικό χρήμα (πιστωτικές και χρεωστικές κάρτες). Το περασμένο καλοκαίρι ελεγκτές της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων και της Οικονομικής Αστυνομίας είχαν εντοπίσει επιχειρήσεις που χρησιμοποιούσαν ειδικά τερματικά μηχανήματα POS τα οποία ήταν συνδεδεμένα με το εξωτερικό (Βουλγαρία, Μάλτα) με αποτέλεσμα οι εισπράξεις να μεταφέρονται απευθείας εκτός Ελλάδας και να χάνονται τα ίχνη τους από την Εφορία.
Εμπειρα στελέχη της Οικονομικής Αστυνομίας παραδίδουν σεμινάρια στους ελεγκτές της ΑΑΔΕ, οι οποίοι εκπαιδεύονται στο να αναγνωρίζουν τα «πειραγμένα» POS και να διενεργούν τους ελέγχους στα ηλεκτρονικά συστήματα των επιχειρήσεων.
Χαρακτηριστικά είναι τα παραδείγματα που παρουσίασε πρόσφατα ο ΣΕΒ σε οικονομικό δελτίο:
Σε καφετέρια ο πελάτης επιμένει για απόδειξη όταν του έχουν πει ότι το μηχάνημα (POS) είναι χαλασμένο και προσπαθούν να το φτιάξουν. Οταν ο πελάτης γίνεται λίγο πιο φορτικός, του φέρνουν μία απόδειξη από διπλανό μαγαζί, που, σύμφωνα με την ένδειξη, δραστηριοποιείται σε «βιβλία-χαρτικά»!
Σε παραγγελία μαρμάρων για τοποθέτηση σε σπίτι, ο μαρμαράς προτείνει να δώσει στον πελάτη μια εικονική απόδειξη με μικρό ποσό και την ένδειξη «ρετάλια»!
Κάποιος παραγγέλνει ζευγάρια παπούτσια από την Κίνα. Παραλαμβάνει παπούτσια για το δεξί πόδι. Στο δελτίο αποστολής γράφει «για δειγματισμό». Λίγες μέρες μετά, παραλαμβάνει και τα αριστερά κομμάτια με την ένδειξη «για δειγματισμό»!
Εστιατόριο ταχυφαγίας προσφέρει έκπτωση 10% σε όποιον πληρώνει μετρητοίς και χωρίς απόδειξη!
ΕΡΕΥΝΑ ΤΟΥ ΔΙΑΝΕΟΣΙΣ
Εως και 16 δισ. ευρώ τον χρόνο «χάνονται» από τα δημόσια ταμεία
Για το μέγεθος της φοροδιαφυγής στη χώρα μας, μόνο εκτιμήσεις μπορούν να γίνουν. Σύμφωνα με τις έρευνες:
Τα διαφυγόντα έσοδα από τη φοροδιαφυγή των φυσικών προσώπων κυμαίνονται από 1,9% ως 4,7% του ΑΕΠ ετησίως.
Από τη φοροδιαφυγή στον ΦΠΑ εκτιμάται ότι χάνουμε το 3,5% του ΑΕΠ.
Απώλειες από το λαθρεμπόριο ποτών, τσιγάρων και καυσίμων αντιστοιχούν σε περίπου 0,5% του ΑΕΠ.
Για τα νομικά πρόσωπα, τα διαφυγόντα κέρδη για τη χώρα από τη φοροδιαφυγή και φοροαποφυγή των επιχειρήσεων υπολογίζονται γύρω στο 0,15% του ΑΕΠ.
Κατά συνέπεια, το μέγεθος της φοροδιαφυγής στην Ελλάδα μπορεί να προσδιοριστεί σε ένα ποσοστό από 6% ως 9% του ΑΕΠ, δηλαδή ανάμεσα σε 11 και 16 δισ. ευρώ τον χρόνο.
Αιτίες
Σε έρευνα που πραγματοποίησε ο Οργανισμός Ερευνας και Ανάλυσης διαΝΕΟσις, σε συνεργασία με την Ernst & Young, για τη φοροδιαφυγή στην Ελλάδα, αναλύοντας τα διαθέσιμα στοιχεία για το ύψος και τη φύση του προβλήματος καταλήγει ότι οι αιτίες της φοροδιαφυγής είναι κυρίως οκτώ:
• Η πολυνομία και η πολυπλοκότητα του φορολογικού συστήματος. Από το 1975 στην Ελλάδα ψηφίστηκαν 250 φορολογικά νομοσχέδια και υπήρξαν 115.000 υπουργικές αποφάσεις. Μόνο τους τελευταίους 30 μήνες έχουν ψηφιστεί 10 φορολογικά νομοσχέδια με 117 άρθρα και 17 άλλοι νόμοι με 71 εμβόλιμες φορολογικές διατάξεις. Για τις διατάξεις αυτές εκδόθηκαν 111 υπουργικές αποφάσεις και 138 διευκρινιστικές εγκύκλιοι.
• Η ανασφάλεια δικαίου φορολογουμένων και υπαλλήλων της φορολογικής διοίκησης.
• Η συνεχιζόμενη αύξηση των φόρων. Στα χρόνια της κρίσης έχει αυξηθεί η φορολογία εισοδήματος των φυσικών προσώπων, έχει αυξηθεί η φορολογία εισοδήματος των νομικών προσώπων, έχουν αυξηθεί ραγδαία οι συντελεστές υπολογισμού της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης, έχει εισαχθεί ο ΕΝΦΙΑ, έχουν αυξηθεί οι συντελεστές ΦΠΑ σε προϊόντα και υπηρεσίες καθώς και οι φόροι κατανάλωσης σε οινοπνευματώδη, καπνό και καύσιμα.
• Η ανυπαρξία πολιτικής βούλησης για την αντιμετώπιση του φαινομένου.
• Τεχνολογική ανεπάρκεια
• Γραφειοκρατία
Διαρθρωτικές στρεβλώσεις της ελληνικής οικονομίας
• Φορολογική κουλτούρα.
ΕΚΠΤΩΣΕΙΣ ΣΕ ΠΛΗΡΩΜΕΣ ΜΕ ΜΕΤΡΗΤΑ
Στην αγορά ολοένα και περισσότεροι επαγγελματίες ζητούν από τους πελάτες τους να πληρώσουν με μετρητά και για να τους πείσουν κάνουν μεγάλες εκπτώσεις στα αγαθά ή τις υπηρεσίες τους. Σε ορισμένες περιπτώσεις κόβουν μικρότερες αποδείξεις, ενώ τις περισσότερες φορές δεν κόβουν καθόλου.
ΜΑΡΙΑ ΒΟΥΡΓΑΝΑ-ΕΘΝΟΣ
