2009-2016: H καταστροφή της μεσαίας τάξης με αριθμούς

Όπως και να διαβάσει κανείς τα στατιστικά στοιχεία της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων, τα οποία προέκυψαν από την επεξεργασία των φορολογικών δηλώσεων της τελευταίας πενταετίας, σε πιάνει η ψυχή σου. Τα εισοδήματα εξαφανίζονται, οι φόροι αυξάνονται και το αφορολόγητο οδεύει προς μια ακόμα μείωση.

Θα επιχειρήσουμε να δούμε τι έχει συμβεί σε δύο εισοδηματικές τάξεις στα χρόνια των Μνημονίων. Στα χαμηλότερα κλιμάκια και στη λεγόμενη μεσαία τάξη, οριοθετώντας την ανάμεσα στις 20.000 και τις 50.000 ευρώ ετήσιου δηλωθέντος εισοδήματος. Η σύγκριση μπορεί να είναι πλασματική λόγω της συστηματικής απόκρυψης εισοδημάτων και της παραοικονομίας, έχει όμως αξία γιατί τα φαινόμενα αυτά δεν εμφανίστηκαν στην κρίση αλλά προϋπήρχαν.

Το 2009, όταν η συντριπτική πλειοψηφία των Ελλήνων δεν είχε την παραμικρή ιδέα αναφορικά με το τι πρόκειται να συμβεί στα χρόνια που θα έρχονταν, ένας στους τέσσερις φορολογούμενους δήλωνε εισόδημα από 20.000 έως και 50.000 ευρώ. Συνολικά ανέρχονταν σε 1.339.122, με το δηλωθέν εισόδημά τους στα 40,890 δισ. ευρώ και τους φόρους εισοδήματος που τους αναλογούσαν στα 4,019 δισ. ευρώ.

Τρία χρόνια αργότερα, το 2012 αυτή η μεσαία τάξη άντεχε ακόμα. Το πλήθος τους είχε μειωθεί κατά περίπου 100.000 (συνολικά δήλωσαν από 20.000 έως 50.000 ευρώ 1.253.476 φορολογούμενοι), τα εισοδήματά τους -τα δηλωθέντα- περιορίστηκαν ελαφρά στα 40,112 δισ. ευρώ, αλλά οι φόροι τους οποίους εκλήθησαν να πληρώσουν εκτοξεύτηκαν κατά περίπου 700 εκατ., στα 4,7 δισ. ευρώ. Η μεσαία τάξη κράταγε όμως ακόμα.

Μετά από τρία χρόνια, η μεσαία τάξη λύγισε. Τα εισοδήματα του 2015, τα οποία αποτυπώθηκαν στις περυσινές φορολογικές δηλώσεις, δείχνουν κάθετη πτώση. Το πλήθος των φορολογούμενων με εισοδήματα από 20.000 έως και 50.000 ευρώ είναι μειωμένο κατά περίπου 30% σε σχέση με το 2009. Περιορίστηκε σε 958.228 φορολογούμενους. Τα εισοδήματα αυτής της κατηγορίας των φορολογούμενων συρρικνώθηκαν από τα 40,890 δισ. ευρώ το 2009 σε 28,2 δισ. ευρώ το 2015 ή κατά περίπου 30%. Οι φόροι που επιβλήθηκαν όμως επί των συγκεκριμένων εισοδημάτων δεν μειώθηκαν ανάλογα παρά μόνο κατά 10%. Από τα 4,019 δισ. ευρώ το 2009 στα 3,6 δισ. ευρώ το 2015. Αυτή είναι η εικόνα ισοπέδωσης της μεσαίας τάξης στην Ελλάδα, με αριθμούς.

Οι φόροι έπνιξαν τους φτωχούς

Ακόμα πιο τραγική είναι μάλλον η εικόνα για τα χαμηλότερα εισοδηματικά κλιμάκια. Στους εργαζόμενους του χιλιάρικου -κάποτε-, που σήμερα έγιναν του πεντακοσάρικου και αν…

Το 2009 τέσσερις στους δέκα φορολογούμενους δήλωναν ετήσιο εισόδημα έως 10.000 ευρώ. Αθροιστικά έφταναν τα 2,3 εκατομμύρια φορολογούμενων, με το δηλωθέν εισόδημά τους στα 10,8 δισ. ευρώ και τον φόρο εισοδήματος που τους αναλογούσε σε μόλις 19,269 εκατομμύρια ευρώ! Το αφορολόγητο για μισθωτούς και συνταξιούχους ήταν τότε 12.000 ευρώ.

Τρία χρόνια αργότερα, το 2012, η αύξηση στο πλήθος των φορολογούμενων αυτής της κατηγορίας από τα 2,2 εκατομμύρια σε περίπου 2,6 εκατομμύρια κρύβει τη συρρίκνωση των δηλωθέντων εισοδημάτων τους. Από 10,877 δισ. ευρώ σε 10,759 δισ. ευρώ, η διαφορά δεν είναι τεράστια. Στο μέτωπο της φορολογικής επιβάρυνσης όμως έχουμε ήδη το πρώτο μεγάλο σοκ. Σχεδόν δεκαπέντε φορές πάνω, οι φόροι εισοδήματος.

Για να είμαστε ακριβείς, από τα 19,269 εκατομμύρια ευρώ του 2009, το 2012 φτάσαμε στα 251,5 εκατομμύρια. Ακόμα όμως η κατάσταση θα μπορούσε να θεωρηθεί διαχειρίσιμη…

Από το 2012 στο 2016 (εισοδήματα 2015), στα χαμηλότερα εισοδηματικά κλιμάκια ήρθε το μεγάλο σοκ. Στα 6,2 εκατομμύρια φορολογούμενων, οι 3.575.990 ή ένα ποσοστό της τάξεως του 60% δήλωσαν εισοδήματα έως 10.000 ευρώ. Τα 10,8 δισ. ευρώ των εισοδημάτων αυτής της κατηγορίας του 2009 αυξήθηκαν στα 12,370 δισ. ευρώ, αλλά οι φόροι αυξήθηκαν είκοσι φορές. Από τα 19,269 εκατομμύρια στα 399,3 εκατομμύρια.

Σε αυτό το σκηνικό, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο απαίτησε και πέτυχε ένα προσύμφωνο για τη «διεύρυνση της φορολογικής βάσης» μέσω της νέας μείωσης του αφορολόγητου ορίου έως και τις 5.600 ευρώ το 2020 (στο καλό σενάριο).

Τότε, δεν αποκλείεται μεσαία τάξη να θεωρείται η εισοδηματική ζώνη ανάμεσα στις 8.000 και τις 15.000 ευρώ…