Η τριτοβάθμια εκπαίδευση στηρίζεται σε… ερείπια-Δεύτερη θέση στον κατάλογο των κακών, προβληματικών ή ανεπαρκών υποδομών

Με ενδιαφέρον παρακολουθούμε πάντα τις ανακοινώσεις με τις αξιολογήσεις διεθνών οργανισμών, όταν αυτές μάλιστα συμπεριλαμβάνουν κάποιο ελληνικό ίδρυμα, στις λίστες που δημοσιεύουν κατά καιρούς με τα καλύτερα πανεπιστήμια του κόσμου.

Σε όλες αυτές τις αξιολογήσεις τα στοιχεία που κατά τεκμήριο λαμβάνονται υπόψη είναι: Το ερευνητικό έργο των καθηγητών και των ερευνητών, όπως αυτό αποτυπώνεται στον συνολικό αριθμό των δημοσιεύσεών τους, τα βραβεία και οι διακρίσεις τού προς κρίση ιδρύματος, η διδασκαλία και η ποιότητα εκπαίδευσης που προκύπτουν από την αναλογία προπτυχιακών φοιτητών ως προς τον αριθμό των καθηγητών.

Πίσω όμως από την ταμπέλα του ερευνητικού έργου που «ζυγίζει» εάν ένα πανεπιστήμιο είναι σπουδαίο ή όχι, υπάρχει κάτι με το οποίο δεν ασχολούνται οι διεθνείς αξιολογήσεις. Και αυτό είναι το κεφάλαιο των υποδομών.

Ο λόγος που το «κεφάλαιο υποδομές» δεν περιλαμβάνεται στις διεθνείς αξιολογήσεις είναι γιατί αυτές θεωρούνται και είναι δεδομένες, σε όλα τα ιδρύματα του πολιτισμένου κόσμου.

Η εγχώρια πραγματικότητα

Στην ελληνική πραγματικότητα όμως, που τίποτα δεν είναι δεδομένο, η εικόνα των κτιριακών υποδομών δεν είναι καθόλου καλή.

Αν εξαιρέσουμε την έλλειψη που έχουμε σε αίθουσες προσχολικής αγωγής, καθώς υπολείπονται 2.100 αίθουσες για να στεγάσουν από τον Σεπτέμβριο μαθητές προσχολικής ηλικίας (νήπια, προνήπια), τα ΑΕΙ και ΤΕΙ διεκδικούν τη δεύτερη θέση στον κατάλογο των κακών, προβληματικών ή ανεπαρκών υποδομών. Και το χειρότερο είναι πως η παρούσα οικονομική συγκυρία δεν αφήνει περιθώρια για βελτιώσεις και αλλαγές που απαιτούν μεγάλα κονδύλια.

Στην πλειοψηφία τους τα κτίρια που στεγάζουν πανεπιστημιακά τμήματα είναι παλιά, χωρίς συντήρηση, χωρίς βελτιώσεις, χωρίς εξοπλισμό. Οι αίθουσες είναι μικρές, ακατάλληλες, ανεπαρκείς, ακόμη και σε μεγάλα κεντρικά ΑΕΙ που στοιβάζουν τον έναν φοιτητή πάνω στον άλλον. Η καθαριότητα και η φύλαξη είναι από λίγο έως πολύ προβληματικές, ενώ η προσβασιμότητα για τα ΑΜΕΑ είναι είδος εν ανεπαρκεία.

Μόνο 20 τμήματα από τα 264 της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης που αξιολογήθηκαν ως προς την επάρκεια των κτιριακών υποδομών τους έχουν πιστοποιηθεί ότι ανταποκρίνονται πλήρως στις διεθνείς προδιαγραφές.

Σχεδόν το ένα στα δύο έχουν αξιολογηθεί αρνητικά, ενώ 8 τμήματα σε κεντρικά και περιφερειακά ΑΕΙ και ΤΕΙ έχουν άθλιες κτιριακές υποδομές, τις οποίες οι αξιολογητές καταγράφουν με τα πιο μελανά χρώματα.

Τα στοιχεία που έρχονται για πρώτη φορά στη δημοσιότητα βασίζονται στις Εκθέσεις Εξωτερικής Αξιολόγησης των τμημάτων της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, που έχει επεξεργαστεί το ΚΑΝΕΠ της ΓΣΕΕ στην τελευταία του δημοσιοποιημένη έρευνα.

Να διευκρινιστεί ότι η αξιολόγηση έγινε για 348 τμήματα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, αλλά οι αξιολογητές έχουν καταγράψει μόνον αυτά τα τμήματα στα οποία συνάντησαν θετικά ή αρνητικά στοιχεία. Τα τμήματα που δεν είχαν ούτε θετικά ούτε αρνητικά δεδομένα δεν έχουν συμπεριληφθεί στην καταγραφή.

Τριτοκοσμική εικόνα για κτίρια και αίθουσες

Η έκθεση αξιολόγησης ως προς την υποδομή των κτιρίων και των αιθουσών διδασκαλίας περιγράφει τα ακόλουθα:
Υποδομές των κτιρίων

Ως προς την επάρκεια των κτιριακών υποδομών: Εχουν αξιολογηθεί 264 τμήματα (ποσοστό 75,9% του συνόλου των τμημάτων). Από αυτά:

-137 τμήματα (ποσοστό 39,4%) έχουν αξιολογηθεί θετικά ενώ 127 τμήματα (ποσοστό 36,5%) έχουν αξιολογηθεί αρνητικά. Για τα υπόλοιπα 84 τμήματα (ποσοστό 24,1%) δεν κατατέθηκαν αξιολογήσεις.
-20 τμήματα (ποσοστό 5,7%) έχουν πολύ καλές υποδομές. Οι αξιολογητές χαρακτηρίζουν τις κτιριακές τους εγκαταστάσεις ως εξής: «Διεθνών προδιαγραφών, εξαιρετικές, εντυπωσιακές, ιδανικές, σε άψογη κατάσταση, μοναδικές».

-Στον αντίποδα. Εντελώς αρνητική, κυριολεκτικά άθλια, είναι η εικόνα των κτιριακών υποδομών για 8 τμήματα (ποσοστό 2,3%) της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Οι αξιολογητές χαρακτηρίζουν τις κτιριακές τους εγκαταστάσεις ως εξής: «Αξιοθρήνητες, αξιολύπητες, απελπιστικά ελλιπείς, θλιβερά ανεπαρκείς, δυσμενείς με θέματα υγιεινής, απαρχαιωμένες και αντίστοιχες».

Ως προς τη λειτουργικότητα και καταλληλότητα των κτιριακών υποδομών: Εχουν αξιολογηθεί 100 τμήματα (ποσοστό 28,7% του συνόλου των τμημάτων). Από αυτά:
-68 τμήματα (19,5%) έχουν λάβει αρνητική αναφορά στις εκθέσεις των αξιολογητών έναντι 32 τμημάτων (9,2%) για τα οποία υπάρχει θετική αναφορά. Στο υπόλοιπο 71,3% των τμημάτων (248 τμήματα) δεν καταγράφεται αξιολογική αναφορά για αυτή την κατηγορία.

Ως προς τη συντήρηση, την καθαριότητα, την ασφάλεια, την προστασία της υγείας των κτιριακών υποδομών: Εχουν αξιολογηθεί 45 τμήματα (ποσοστό 12,9% του συνόλου των τμημάτων). Από αυτά:

-30 τμήματα (8,6% των τμημάτων) έχουν λάβει αρνητική αναφορά στις εκθέσεις έναντι 15 τμημάτων (4,3%) για τα οποία υπάρχει θετική αναφορά. Στο 87,1% των τμημάτων (303 τμήματα) δεν καταγράφεται αξιολογική αναφορά.

Ως προς την προσβασιμότητα των κτιριακών υποδομών: Εχουν αξιολογηθεί 63 τμήματα (18,1% του συνόλου των τμημάτων): Από αυτά:

– 56 τμήματα (16,1%) έχουν λάβει αρνητική αναφορά έναντι 7 τμημάτων (2,0%) για τα οποία υπάρχει θετική αναφορά. Στο 81,9% των τμημάτων (285 τμήματα) δεν καταγράφεται αξιολογική αναφορά.
Αίθουσες διδασκαλίας
Ως προς την επάρκεια / καταλληλότητα των αιθουσών διδασκαλίας: Εχουν αξιολογηθεί 236 τμήματα (77,4% του συνόλου των τμημάτων). Από αυτά:

-132 τμήματα (43,3%) έχουν αρνητική αναφορά στις εκθέσεις έναντι 104 τμημάτων (34,1%) για τα οποία υπάρχει θετική αναφορά. Στο υπόλοιπο 22,6% των τμημάτων (69 τμήματα) δεν καταγράφεται αξιολογική αναφορά στη συγκεκριμένη κατηγορία.

-16 τμήματα, που αντιστοιχούν στο 4,6% του συνόλου των τμημάτων, παρουσιάζουν πολύ θετική εικόνα στις αίθουσές τους, την οποία οι αξιολογητές χαρακτηρίζουν ως εξής:
«Υποδειγματικές, εξαιρετικές, εντυπωσιακές, υψηλής ποιότητας, απολύτως κατάλληλες, κατάλληλες από κάθε άποψη, εφοδιασμένες με όλα τα απαραίτητα που πρέπει να διαθέτει ένα καλό πανεπιστήμιο, οι περισσότερες έχουν μετατραπεί σε “έξυπνες” τάξεις και αντίστοιχες».

-6 τμήματα, που αντιστοιχούν στο 1,7% του συνόλου των τμημάτων της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, παρουσιάζουν άθλια εικόνα στις αίθουσες διδασκαλίας, την οποία οι αξιολογητές χαρακτηρίζουν ως εξής: «Απαράδεκτοι χώροι αιθουσών, κάτω από τα στάνταρτ, μικρές και κάτω από τα στάνταρτ, ακατάλληλες, με απαρχαιωμένο εξοπλισμό».

Ως προς τον εξοπλισμό: Εχουν αξιολογηθεί 107 τμήματα (το 35,1% του συνόλου των τμημάτων). Από αυτά:

– 66 τμήματα (21,6%) έχουν λάβει αρνητική αναφορά στις εκθέσεις, έναντι 41 τμημάτων (13,4%) για τα οποία υπάρχει θετική αναφορά. Για τα υπόλοιπα 198 τμήματα (64,9%) δεν καταγράφεται αξιολογική αναφορά.

Ως προς τη συντήρηση, την καθαριότητα, την ασφάλεια των τμημάτων: Εχουν αξιολογηθεί 32 τμήματα (το 10,5% του συνόλου των τμημάτων). Από αυτά: 31 τμήματα (10,2%) έχουν λάβει αρνητική αναφορά στις εκθέσεις έναντι ενός τμήματος (0,3%) για το οποίο υπάρχει θετική αναφορά. Για το υπόλοιπο 89,5% των τμημάτων (273 τμήματα) δεν καταγράφεται αξιολογική αναφορά στη συγκεκριμένη κατηγορία.

Ως προς τον προγραμματισμό χρήσης των αιθουσών διδασκαλίας: Εχουν αξιολογηθεί μόνο 5 τμήματα (1,6% του συνόλου των τμημάτων).

– Και τα 5 τμήματα έχουν λάβει αρνητική αναφορά στις εκθέσεις, ενώ για τα υπόλοιπα 300 τμήματα (98,4%) δεν καταγράφεται αξιολογική αναφορά στη συγκεκριμένη κατηγορία.