Σε μια σεμνή και λιτή τελετή, στον Μονόλιθο, την Κυριακή 23 Απριλίου τιμήθηκαν και φέτος οι ήρωες του Λημεριού που έδρασαν ενάντια στα γερμανικά στρατεύματα, συμβάλλοντας στην διαμόρφωση της νεότερης ιστορία του τόπου και προσφέροντας τα μέγιστα στην απελευθέρωση από τους κατακτητές.
Αμέσως μετά την ολοκλήρωση της Θείας Λειτουργίας, τελέστηκε επιμνημόσυνη δέηση στην μνήμη των ηρώων, στο ηρώο που βρίσκεται στην πλατεία του σχολείου, το οποίο εγκαινιάστηκε πέρυσι.
Στην εκδήλωση, που πραγματοποιείται κάθε χρόνο στην εορτή του πολιούχου της τοπικής κοινότητας, Αποστόλου Θωμά, παρέστησαν μεταξύ άλλων, ο δήμαρχος Ρόδου κ. Φώτης Χατζηδιάκος, εκ μέρους του περιφερειάρχη Ν. Αιγαίου ο αντιπεριφερειάρχης κ. Φ. Ζαννετίδης, ο αντιδήμαρχος Πολιτισμού κ. Τέρης Χατζηωιάννου, οι περιφερειακοί σύμβουλοι κ. Μιχάλης Μπαριανάκης, Αγγελος Ανανίας, Ελευθερία Φτακλάκη, ο πρώην υπουργός κ. Αριστοτέλης Παυλίδης, ο πρώην βουλευτής κ. Βασίλης Υψηλάντης, ο πρόεδρος του Συνδέσμου Εφέδρων Αξιωματικών Δωδεκανήσου, ο πρόεδρος του Παρροδιακού Συλλόγου Αμερικής “Απόλλων¨, ο πρόεδρος του Συλλόγου Θρακομακεδόνων κ.ά.
Κεντρικής ομιλητής ήταν ο γενικός γραμματέας του Επιμελητηρίου Δωδεκανήσου κ. Νίκος Παπασταματίου, ο οποίος έχει καταγωγή από τον Μονόλιθο και έχει μελετήσει ενδελεχώς όλες τις πτυχές της δράσης του κατασκοπευτικού κλιμακίου μέχρι και τον Μάιο του 1945. Στην ομιλία του κ. Ν. Παπασταματίου, εμπεριέχονται όλες οι λεπτομέρειες της δράσης του κλιμακίου και της τεράστιας συμβολής των κατοίκων του ηρωικού χωριού.
Η ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ κ. Ν. ΠΑΠΑΣΤΑΜΑΤΙΟΥ
Θα ήταν κάπου στο 1964.
Βράδυ στο καφενείο του Στρατή , θαρρώ, όπου τα λουξ (οι λάμπες βολφραμίου της εποχής) σκορπούν άπλετα το φως τους στο χωρίς ηλεκτροδότηση ακόμα κατασκότεινο χωριό.
Στη συζήτηση που έχει «ανάψει» μεταξύ των παρευρισκομένων , ακούγονται λέξεις και ονόματα, ξένα προς το αυτί των 7 παιδικών μου χρόνων.
ΝΕΣΓΟΣ – ΠΑΠΑΚΛΗΜΗΣ – ΛΗΜΕΡΙ – ΚΑΤΕΧΗΣ – ΝΤΡΗΣ – ΜΑΡΙΑ και τόσα άλλα που το μυαλό μου δεν συγκρατεί μετά από 50 τόσα χρόνια.
Και μετά το ξετύλιγμα της ιστορίας, πράξεις ηρωικές, πράξεις παράτολμες. Γεγονότα συνταρακτικά δοσμένα σε μένα σαν παραμύθι. Και όμως η ιστορία αυτή είναι αληθινή. Τα πρόσωπα είναι οι άνθρωποι του διπλανού σπιτιού. Είναι οι άνθρωποι που στη δύσκολη οικονομική συγκυρία των αρχών δεκαετίας του 60 παλεύουν στην καθημερινή τους ζωή με αξιοπρέπεια για τον επιούσιο αφού δεν θέλησαν σε καμιά περίπτωση να εξαργυρώσουν τις πράξεις αυτές που έκαναν για την πατρίδα. ΠΑΤΡΙΔΑ!!!Μεγάλη Λέξη!!
Πάμε λοιπόν και εμείς να ξετυλίξουμε το κουβάρι της ιστορίας και να ανατρέξουμε στα γεγονότα αυτά μια και που αυτή είναι η παρακαταθήκη για τις επόμενες γενιές.
Βρισκόμαστε στο 1943, κατά τους ιστορικούς, το πιο κρίσιμο έτος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Από τις αρχές του έτους αυτού, έχει εκπονηθεί από το Βρετανικό Αρχηγείο, σχέδιο επιχειρήσεων με το όνομα ACCOLADE. Το σχέδιο αυτό έχει ως κύριο στόχο τον έλεγχο του Αιγαίου από τους συμμάχους με ταυτόχρονη κατάληψη των νησιών της Ρόδου και της Καρπάθου. Σχετικά με την ετυμολογία της λέξης ACCOLADE, αυτή προέρχεται από την εποχή των Ιπποτών. Πρόκειται για τα τρία χτυπήματα με το πλατύ του ξίφους που δίνονται ελαφρώς στον ώμο του ιππότη κατά την τελετή της χειροτονίας του.
Σχεδόν ταυτόχρονα λοιπόν με το σχεδιασμό της επιχείρησης αυτής, βρίσκεται σε εξέλιξη η επιχείρηση απόβασης στη Σικελία με το κωδικό όνομα HUSKY που απορροφά το σύνολο σχεδόν των αποβατικών μέσων και δυνάμεων, γεγονός που αναβάλλει την πιθανότητα εφαρμογής του σχεδίου ACCOLADE. Αλλά και στη συνέχεια η κατά προτεραιότητα και σχεδόν καθολική απορρόφηση μέσων και δυνάμεων από την άλλη μεγάλη αποβατική επιχείρηση , με τον κωδικό OVERLORD στη Νορμανδία, αποτρέπουν την εφαρμογή του σχεδίου, πράγμα που οδηγεί το στρατηγείο Βρετανικών Δυνάμεων Μέσης Ανατολής , να επανεξετάσει αν θα ήταν δυνατό να εφαρμοστεί στο σχέδιο ACCOLADE με δικά του μέσα.
Η εκτίμηση είναι αρνητική , παρά τις αντίθετες εισηγήσεις του ιδίου του Βρετανού Πρωθυπουργού Ουίνστον Τσώρτσιλ. Έτσι, ο σχεδιασμός της Επιχείρησης ACCOLADE περιορίζεται σημαντικά, κινούμενος πλέον σε 3 άξονες:
- Άξονας Πρώτος: επιδρομές μικρής κλίμακας
- Άξονας Δεύτερος: δολιοφθορές και ανταρτοπόλεμος από κλιμάκια τοπικών οργανώσεων
- Άξονας Τρίτος: κατάληψη περιοχών που θα εγκαταλείπονταν από τις Δυνάμεις του Άξονα.
Στο μεταξύ, η Ιταλία έρχεται σε μυστικές επαφές με τους Συμμάχους, για την ΑΝΕΥ ΟΡΩΝ παράδοσή της , και συνεπώς ως στόχος προέχει η απόσπαση των 2 νησιών από το στρατόπεδο του Άξονα, με κάθε μέσο. Η άφιξη λοιπόν, ενός προκεχωρημένου κλιμακίου που θα αναλάμβανε το «κομμάτι» της επιθετικής αναγνώρισης αλλά και της αποκατάστασης επαφής και στρατολόγησης ντόπιου πληθυσμού, αποτελεί τμήμα του ευρύτερου στρατηγικού σχεδιασμού.
Η νύχτα της 14ης προς την 15η Αυγούστου , αποβιβάζεται στις ΝΔ ακτές της Ρόδου , το πρώτο συμμαχικό κλιμάκιο. Η απόβαση, σύμφωνα με το confidential report, δηλαδή την εμπιστευτική έκθεση του HQ, της FORCE 133, έγινε με υποβρύχιο.
Επικεφαλής είναι ο Καλύμνιος ΚΩΣΤΑΣ ΚΟΥΜΙΑΝΟΣ ή ΝΤΡΥΣ και μέλη του, ο λοχίας διαβιβαστής /αλεξιπτωτιστής ΓΙΑΝΝΗΣ ΘΩΜΑΪΔΗΣ, Ρόδιος την καταγωγή και ο Χαλκίτης ΒΑΣΙΛΗΣ ΚΛΗΜΕΝΤΟΣ ή ΚΟΥΡΚΟΥΤΗΣ, που χρησιμοποιείται ως οδηγός. Η επιλογή του ΚΟΥΜΙΑΝΟΥ και των συνεργατών του δεν είναι τυχαία. Ο ΚΟΥΜΙΑΝΟΣ είναι ριψοκίνδυνο άτομο, ο ΘΩΜΑΪΔΗΣ γνωρίζει τα λημέρια της ΝΔ Ρόδου και ο ΚΛΗΜΕΝΤΟΣ την θαλάσσια περιοχή της Χάλκης , λόγω καταγωγής.
Στο κλιμάκιο δίδεται η κωδική ονομασία SYMPTOM, μεταφραζόμενο ως ΣΥΜΠΤΩΜΑ (σχετικό δηλαδή με την πιθανή επιτυχία της αποστολής) και ανήκει στην MO4 , οργανικό τμήμα της SOE (Special Operation Executive) , που συστάθηκε το 1940 με άκρα μυστικότητα και που σκοπό είχε να αναλάβει τις παρακάτω επιχειρήσεις:
- ΠΡΩΤΟΝ: Οργάνωση Δικτύου Πληροφοριών με συμμετοχή και στρατολόγηση τοπικού πληθυσμού
- ΔΕΥΤΕΡΟΝ: Δολιοφθορές σε εγκαταστάσεις και οχυρές θέσεις των Δυνάμεων Κατοχής.
Μετά την άφιξή του, δίνονται στο Κλιμάκιο νεότερες οδηγίες που επικεντρώνουν τις επιχειρήσεις του Κλιμακίου στο πρώτο μέρος, δηλαδή μόνο στην οργάνωση του Δικτύου Πληροφοριών , για την αποφυγή αντίποινων σε βάρος του άμαχου πληθυσμού.
Το σημείο απόβασης δεν είναι άλλο από τον Όρμο ΚΕΡΑΜΕΝΗΣ , κάτω από την απόκρημνη πλευρά του ‘Ορους ΑΚΡΑΜΙΤΗ.
Η επιλογή της ΜΟΝΟΛΙΘΟΥ οφείλεται στον πατριώτη, Έλληνα Καθηγητή στην Αίγυπτο ΕΥΣΤΑΘΙΟ ΛΑΓΚΑΝΗ. Ο ΛΑΓΚΑΝΗΣ είχε παρουσιασθεί από τους πρώτους στον αναδιοργανωμένο Ελληνικό Στρατό ΒΕΣΜΑ , όπου και υπηρετεί με το βαθμό του Έφεδρου Λοχαγού. Ερωτηθείς δε , για πιθανή θέση απόβασης και εγκατάστασης του κλιμακίου , προτείνει τη γνώριμη σε αυτόν, λόγω καταγωγής, περιοχή του χωριού ΜΟΝΟΛΙΘΟΣ, μη έχοντας τον παραμικρό ενδοιασμό για τον πατριωτισμό των κατοίκων του.
Κοντά στην ακτή απόβασης , τα μέλη του Κλιμακίου συναντούν καταρχήν 3 άτομα: τους ΒΑΣΙΛΗ ΜΑΛΑΝΔΡΗ, ΣΑΒΒΑ ΠΕΛΕΛΑ & ΒΑΣΙΛΗ ΜΕΤΑΞΑ.
Ο ΜΑΛΑΝΔΡΗΣ κατευθύνεται στο χωριό και επιστρέφει με τον αδερφό του ΚΛΕΑΝΘΗ, προκειμένου να οδηγήσουν το Κλιμάκιο στη ΜΟΝΟΛΙΘΟ. Τα μέλη συστήνονται στα δύο αδέρφια, ως έμποροι ξυλείας και αναζητούν επαφή με τον ΜΑΝΩΛΗ ΗΡΩΝΙΑ, μη γνωρίζοντας ότι ο ΗΡΩΝΙΑΣ έχει πεθάνει από το 1942. Στην εξέλιξη της συζήτησης, τους αποκαλύπτουν ότι ενεργούν για λογαριασμό του Βρετανικού Στρατηγείου Μέσης Ανατολής , γεγονός που γίνεται δεκτό με μεγάλο ενθουσιασμό από τους ΜΑΛΑΝΔΡΗΔΕΣ. Έτσι, τους φέρνουν σε επαφή με τον ΠΑΠΑΚΛΗΜΗ ΔΙΑΚΟΜΑΝΩΛΗ ενώ φροντίζουν για τη μεταφορά του ασυρμάτου και του υλικού σε ασφαλές μέρος. Από το σπίτι του ΘΟΔΩΡΗ ΗΡΩΝΙΑ, όπου το Κλιμάκιο εγκαθίσταται, γίνεται αρχικά άμεση αποκατάσταση επαφής ασυρμάτου με την αντίστοιχη υπηρεσία του Βρετανικού Στρατηγείου Μέσης Ανατολής.
Λόγω όμως των ραγδαίων εξελίξεων της 8ης Σεπτεμβρίου, της Ανακωχής (ARMISTIZIO) των Ιταλικών με τις Γερμανικές δυνάμεις, και την ανάληψη της διοίκησης δυνάμεων κατοχής από μέρους των δεύτερων, κρίνεται σκόπιμη η μετεγκατάσταση του ασυρμάτου επικοινωνίας σε ασφαλέστερο και δυσκολότερα εντοπίσιμο σημείο, εκτός του οικισμού.
Η 28χρονη τότε παρευρισκόμενη στη συζήτηση ΜΑΡΙΑ ΜΑΛΑΝΔΡΗ, αδερφή του ΒΑΣΙΛΗ και του ΚΛΕΑΝΘΗ, παρόντος του ΣΤΑΘΗ ΜΠΑΛΛΗ, προτείνει μια κρυφή σπηλιά που έχει από καιρό εντοπίσει , ψάχνοντας για μια εγκυμονούσα κατσίκα της.
Έτσι, την 11η Σεπτεμβρίου αποφασίζεται η μετεγκατάσταση του ασυρμάτου. Τη μεταφορά των αναγκαίων για τη συντήρηση του Κλιμακίου καθώς και τη μεταφορά των μηνυμάτων, αναλαμβάνει η ίδια η ΜΑΡΙΑ ΜΑΛΑΝΔΡΗ, χωρίς να υπολογίζει κόπους και κινδύνους, κινούμενη από αγνά πατριωτικά κίνητρα και μόνο.
Η κρυφή αυτή σπηλιά που θα φιλοξενήσει διαδοχικά 4 Κλιμάκια κατασκόπων, γίνεται γνωστή και μένει στην Ιστορία σαν το ΛΗΜΕΡΙ ΤΩΝ ΚΑΤΑΣΚΟΠΩΝ. Βρίσκεται σε υψόμετρο 606 μέτρων, στη βραχώδη κορυφή του βουνού και μπορεί να χαρακτηριστεί το ιδεώδες κρησφύγετο. Η είσοδός της έχει διαστάσεις 40*60 εκατοστά περίπου, απ΄ όπου, για να μπει κανείς πρέπει να συρθεί με την κοιλιά για ένα περίπου μέτρο. Κατόπιν, το ύψος αυξάνεται στα 2 μέτρα , έχοντας σχήμα κεφαλαίου Γ , με το κάθετο σκέλος περίπου 5 μέτρα και το οριζόντιο σχεδόν 7 μέτρα.
Εκεί λοιπόν εγκαθίσταται η συσκευή ασυρμάτου καθώς και η ποδοκίνητη γεννήτρια επαναφόρτισης των ηλεκτρικών στοιχείων της, ενώ η κεραία απλώνεται κατά την διάρκεια εκπομπών εξωτερικά της σπηλιάς από τον χειριστή και επανασυλλέγεται μετά το πέρας της λειτουργίας.
Πληροφοριακά αναφέρουμε ότι και σήμερα όπως άλλωστε πολλοί από εσάς γνωρίζετε, η σπηλιά είναι επισκέψιμη. Στη δεξιά πλευρά της τρύπας εισόδου έχει τοποθετηθεί μαρμάρινη πλάκα όπου επιγραμματικά αναφέρεται:
«Στη σπηλιά αυτή που πήρε το όνομα ΤΟ ΛΗΜΕΡΙ ΤΩΝ ΚΑΤΑΣΚΟΠΩΝ στεγάστηκε από το Σεπτέμβριο του 1943 μέχρι το Μάιο του 1945 το Ελληνικό Κατασκοπευτικό Κλιμάκιο που έδρασε στη Ρόδο ενάντια στους Γερμανούς Κατακτητές κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου και βοήθησε αποτελεσματικά και ολόψυχα από κατοίκους του χωριού Μονόλιθος» .
Στο διάστημα αυτό, οργανώνεται ένα ευρύ δίκτυο πληροφοριών που συμπεριλαμβάνει κατοίκους της ΜΟΝΟΛΙΘΟΥ, όπως τον ΚΛΕΑΝΘΗ και τον ΒΑΣΙΛΗ ΜΑΛΑΝΔΡΗ, τον ΠΑΠΑ ΚΛΗΜΗ ΔΙΑΚΟΜΑΝΩΛΗ, τον ΓΙΑΝΝΗ- ΚΛΕΑΝΘΗ και ΓΙΑΝΝΗ ΠΑΠΑΣΤΑΜΑΤΗ, τον ΣΤΑΘΗ & ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΜΠΑΛΛΗ , τον ΝΙΚΟ ΗΡΩΝΙΑ και πολλούς άλλους ανώνυμους πατριώτες που η ιστορία έχει κατατάξει στο Πάνθεο των Ηρώων. Ας μου συγχωρεθεί τυχόν παράληψη. Από τα ΣΙΑΝΝΑ έρχονται να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους ο ΣΤΑΥΡΟΣ ΣΤΑΜΠΟΥΛΗΣ & ΑΝΑΣΤΑΣΗΣ ΓΙΑΡΕΝΑΚΗΣ και από το ΓΕΝΝΑΔΙ ο ΚΩΣΤΑΣ ΜΙΝΕΤΤΟΣ. Στη συνέχεια επεκτείνεται το δίκτυο και στην πόλη της Ρόδου , με τη στρατολόγηση των ΦΙΛΗΜΩΝΑ ΓΙΑΜΑΛΗ, ΑΡΓΥΡΗ ΘΕΟΧΑΡΗ, ΓΙΩΡΓΟΥ ΚΩΣΤΑΡΙΔΗ , ΜΙΧΑΛΗ ΒΡΟΥΧΟΥ και άλλων.
Όμως, είτε λόγω παρατεταμένης διακοπής επικοινωνίας με την αντίστοιχη υπηρεσία του Αρχηγείου Μέσης Ανατολής που οφειλόταν σε σοβαρή βλάβη του ασυρμάτου , είτε σύμφωνα με άλλη πηγή, λόγω του τραυματισμού του ΚΩΣΤΑ ΚΟΥΜΙΑΝΟΥ, κατά την απόπειρας διαφυγής του από ενέδρα των δυνάμεων ασφαλείας του εχθρού μέσα στο χωριό, αποφασίζεται η αποστολή στις 3 Οκτωβρίου του 1943, δεύτερου κατασκοπευτικού Κλιμακίου, με την κωδική ονομασία ERRATIC.
Η λέξη αυτή μεταφράζεται ως ακατάστατος, σφαλερός, οκνός, ασταθής. Το Κλιμάκιο , οργανικά ανήκει πάντα στη ΜΟ4 της SOE. Αποτελείται από τον ΠΑΝΟΡΜΙΤΗ ΚΟΥΜΙΑΝΟ ή ΝΤΡΗ, μεγαλύτερο αδερφό του ΚΩΣΤΑ ΚΟΥΜΙΑΝΟΥ και τον ασυρματιστή ΑΝΤΩΝΗ ΝΕΣΓΟ από το χωριό ΜΑΣΣΑΡΗ.
Η δράση και του δεύτερου Κλιμακίου (του Κλιμακίου με την ονομασία ERRATIC) σύμφωνα με επίσημες πηγές είναι εξίσου έντονη. Συνεχής ροή πληροφοριών , εντοπισμός οχυρών θέσεων, ναρκοπεδίων και αντιαποβατικών κωλυμάτων, πληροφορίες σχετικά με τις αεροπορικές βάσεις της ΚΑΛΑΘΟΥ και των ΜΑΡΙΤΣΩΝ αξιολογούνται κατάλληλα από τις υπηρεσίες του HQ της FORCE 133. Υπάρχει όμως δυσφορία για τις δραστηριότητες των μελών του Κλιμακίου , γεγονός που εξαναγκάζει τις Ελληνικές Υπηρεσίες να ζητήσουν την αποστολή τρίτου Κλιμακίου.
Έτσι, 6 μήνες αργότερα, στις 25 Απριλίου 1944 , Τρίτη του Πάσχα, αποβιβάζεται από το ταχύπλοο σκάφος ARMADILLIO , στον Όρμο ΑΡΜΕΝΙΣΤΗ της περιοχής ΜΟΝΟΛΙΘΟΥ, η Τρίτη αποστολή, η ERRATIC II , επικεφαλής της οποίας είναι ο αποσπασμένος από την ΔΕΥΠ του ΒΕΣΜΑ στη ΔΥΝΑΜΗ 133 του Γενικού Βρετανικού Στρατηγείου Μέσης Ανατολής , στρατιώτης ΚΑΤΕΧΗΣ ΣΠΥΡΙΔΩΝ του Κωνσταντίνου , με ταυτόχρονη αναχώρηση του ΠΑΝΟΡΜΙΤΗ ΚΟΥΜΙΑΝΟΥ.
Συνεργάτες του ΚΑΤΕΧΗ στο Κλιμάκιο αυτό είναι ο ΒΑΣΙΛΗΣ ΚΛΗΜΕΝΤΟΣ, που αποβιβάζεται για δεύτερη φορά στη Ρόδο ως οδηγός και ο ΑΝΤΩΝΗΣ ΝΕΣΓΟΣ ως ασυρματιστής.
Στις 20 Μαΐου του 1944 ο ΚΑΤΕΧΗΣ μεταφέρει τη δραστηριότητά του στην πόλη της Ρόδου, εγκαθιστάμενος αρχικά στο σπίτι της οικογένειας ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ. Από την πόλη της Ρόδου διευθύνει προσωπικά το δίκτυο που έχει απλώσει στην πόλη για τη συλλογή πληροφοριών. Τις πληροφορίες αυτές συνεχίζει να διαβιβάζει στο HQ της FORCE 133 από τον ασύρματο που εξακολουθεί να λειτουργεί στη ΜΟΝΟΛΙΘΟ. Περιοδικά ακόμη συνεχίζει να χρησιμοποιεί τη σπηλιά του ΛΗΜΕΡΙΟΥ σαν εναλλακτικό κρησφύγετο , έχοντας πλέον διευρύνει κατά πολύ το δίκτυο κατασκοπείας στην πόλη της Ρόδου , με τη συμμετοχή πολλών αξιόλογων Ρόδιων πολιτών.
Το επόμενο και τελευταίο κλιμάκιο αποβιβάζεται στην ΚΕΡΑΜΕΝΗ στις 11 Αυγούστου του 1944. Με αυτό το τμήμα, εγκαθίσταται στη Ρόδο ο υπολοχαγός του Ελληνικού Στρατού ΓΙΩΡΓΟΣ ΔΙΑΜΑΝΤΙΔΗΣ, απόφοιτος της περίφημης σχολής ανορθόδοξου πολέμου Αρ. 102 της ΧΑΪΦΑ, όπου στις 26 Σεπτεμβρίου αναλαμβάνει τη διοίκηση του Κλιμακίου ERRATIC II , με την αναχώρηση του ΣΠΥΡΟΥ ΚΑΤΕΧΗ, μετά τη σύλληψη και εκτέλεση του ΓΙΩΡΓΟΥ ΚΩΣΤΑΡΙΔΗ και των συνεργατών του.
Με την ανάληψη της διοίκησης από τον ΔΙΑΜΑΝΤΙΔΗ, μεταφέρεται πλέον και η βάση του κατασκοπευτικού κλιμακίου στην περιοχή ΜΑΣΣΑΡΙ για λόγους ευκολότερης πρόσβασης στην πόλη της Ρόδου αλλά και επιτήρησης επιλεγμένων στόχων όπως η Αεροπορική Βάση του Α/Δ ΚΑΛΑΘΟΥ.
Αυτή είναι συνοπτικότατα και σχεδόν επιγραμματικά η δράση των κατασκοπευτικών Κλιμακίων που σαν βάση είχαν το ΛΗΜΕΡΙ ΤΗΣ ΜΟΝΟΛΙΘΟΥ. Δεκάδες τα περιστατικά , συνεχείς οι πράξεις ηρωισμού και αυταπάρνησης των κατοίκων του μικρού χωριού. Μάταια οι κατακτητές , επανειλημμένα ζώνουν το χωριού με αποσπάσματα που προσπαθούν να εντοπίσουν το σημείο εκπομπής του ασυρμάτου. Προσαγωγές υπόπτων, εκβιασμοί, συλλήψεις, ξυλοδαρμοί, φυλακίσεις είναι σε ημερήσια διάταξη, χωρίς όμως κανένα αποτέλεσμα. Το ηθικό των κατοίκων είναι ακμαίο . ο Σκοπός είναι ΕΝΑΣ και ΙΕΡΟΣ.
Όλο το χωριό γνωρίζει. όλο το χωριό γίνεται κοινωνός του Θείου Μυστικού. Μικρά παιδιά μεταφέρουν εφόδια, νέοι μεταφέρουν πληροφορίες και υλικά, γυναίκες αναλαμβάνουν υπηρεσίες υποστήριξης. Απλοί άνθρωποι βοηθούν ο καθένας από την πλευρά του , παίζοντας διπλό παιχνίδι. Ωστόσο , το μυστικό κρατιέται επτασφράγιστο.
Θα πρέπει να διευκρινιστεί σε αυτό το σημείο , ότι η σύλληψη και καταδίκη σε θάνατο των ΒΡΟΥΧΟΥ, ΚΩΣΤΑΡΙΔΗ, REMOTTI, LEVITZ & CELLINI δεν έχει σχέση με διαρροή από την περιοχή ΜΟΝΟΛΙΘΟΥ. Θεωρείται πιθανότερη η διαρροή από πηγή σχετική με το Κλιμάκιο ΠΡΟΕΣΤΟΥ ΛΕΥΤΕΡΗ.
Η συμμετοχή των κατοίκων της ΜΟΝΟΛΙΘΟΥ δεν περιορίζεται μόνο στην παραπάνω δράση αλλά ως επιστέγασμα φέρει και τη συμμετοχή και προσφορά στην τελευταία επιχείρηση του ΙΕΡΟΥ ΛΟΧΟΥ στον Ελλαδικό χώρο, με την κωδική ονομασία ΤΕΝΤ, και ίσως σε μία από τις τελευταίες σε όλα τα θέατρα επιχειρήσεων του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Βρισκόμαστε στον Μάιο του 1945. Τη Νύκτα της 1ης προς 2ας Μαΐου του 1945, στην περιοχή της ΜΟΝΟΛΙΘΟΥ εξελίσσεται η επιχείρηση που κατά τη γενική ομολογία στην ιστοριογραφία των Ελληνικών Ειδικών Δυνάμεων αποτελεί την κορωνίδα των καταδρομικών επιχειρήσεων.
Καταδρομικές δυνάμεις του ΙΕΡΟΥ ΛΟΧΟΥ, εφορμούσες από τη ΣΥΜΗ και από την ΤΗΛΟ αποβιβάζονται στους Όρμους της ΜΟΝΟΛΙΘΟΥ, με αντικειμενικό σκοπό την καταστροφή της Επάκτιας Πυροβολαρχίας των 88χλστ στην τοποθεσία ΚΥΜΜΑΡΑΣΙ και την καταστροφή των φυλακίων στις τοποθεσίες ΣΤΕΛΙΕΣ, ΑΓ.ΦΩΚΑ, ΒΟΥΝΑΡΑ και ΝΟΤΙ.
Ιδιαίτερη αναφορά στους 4 ιχνηλάτες οδηγούς των καταδρομικών αποσπασμάτων:
- ΣΕΪΤΗΣ ΜΙΧΑΗΛ (ΜΙΧΑΗΛΟΣ)
- ΜΕΤΑΞΑΣ ΒΑΣΙΛΗΣ
- ΣΤΑΘΗΣ ΜΠΑΛΛΗΣ
- ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΚΥΡΜΙΧΑΛΗΣ
Πλήρης η επιτυχία της επιχείρησης, πάνω από 45 νεκροί Ιταλοί & Γερμανοί, πολλοί πάνω από τους 120 οι αιχμάλωτοι!
Στο χωριό είναι γνωστή η παρουσία των καταδρομέων από την ημέρα της άφιξης της πρώτης περιπόλου. Όχι μόνο οι 4 οδηγοί, αλλά και όλο σχεδόν το χωριό γνωρίζει τι πρόκειται να συμβεί. Η παροχή πληροφοριών, υπηρεσιών, διοικητικής υποστήριξης, τροφοδοσίας και κάλυψης της περιπόλου από τους μεμονωμένους κατοίκους θεωρείται αυτονόητη. Ούτε που περνά η σκέψη άρνησης οποιασδήποτε προσφοράς. Διαρροή πληροφοριών στον εχθρό μηδενική και αδιανόητη.
Και όταν έρχεται το βράδυ της 1ης Μαΐου, όλο το χωριό μαζεύεται στα σπίτια του και προσπαθεί να αφουγκραστεί οποιοδήποτε θόρυβο. Όταν δε, αρχίζουν να ακούγονται οι εκρήξεις από τις καταστροφές των καταδρομέων, η αγαλλίαση και η ικανοποίηση είναι τα συναισθήματα που κυριαρχούν. Τα αντίποινα που προβλέπονται από τον εχθρό που γρήγορα αντιλαμβάνεται το μέγεθος των καταστροφών , προβλέπονται φοβερά. Η πληροφόρηση όμως από διαφυγόντα Γερμανό Λοχία, αλλά και η κατά πάγια τακτική των καταδρομέων, διασπορά διακριτικών των καταδρομικών δυνάμενων κατευνάζουν τα πνεύματα και αποκλείουν την απόφαση για παράδοση ομήρων κατοίκων. Ζητείται μόνο η παράδοση 90 αιγοπροβάτων στις γερμανικές αρχές τα οποία σε ελάχιστο χρόνο παραδίδονται στον εχθρό.
Μετά από ένα διήμερο, δηλαδή τη νύχτα της 4ης Μαΐου , στάλθηκε περίπολος από 3 Ιερολοχίτες για εξακρίβωση των αποτελεσμάτων της επιχείρησης ΤΕΝΤ.
Στο σήμα που έστειλε η περίπολος προς το Απόσπασμα Σύμης (Διοίκηση) ανέφερε: « ΕΙΣ ΧΕΙΜΑΡΑΣΣΙ ΝΕΚΡΟΙ 45. ΕΙΣ ΦΟΚΑ 5. ΕΙΣ ΒΟΥΝΑΡΑ 2. ΝΟΤΙ 0. ΣΤΕΛΙ ΑΓΝΩΣΤΟΝ».
Η περίπολος αυτή που αποτελείται από τον ΚΑΝΤΑ, ΣΑΒΒΑΚΗ, και ΤΣΕΠΑΠΑΔΑΚΗ διανυκτερεύει στο χωριό λαμβάνοντας τις κατάλληλες προφυλάξεις. Εκεί πλέον εκτυλίσσονται σκηνές που δύσκολα μπορούν να περιγραφούν με λόγια. Πολλές οι προφορικές μαρτυρίες των Μονολιθιατών που προσθέτουν άλλη μια σελίδα στο μεγάλο βιβλίο της Ιστορίας, στη λήμμα ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΟΣ.
Και ξαναγυρίζουμε το ρολόι της Ιστορίας , 72 χρόνια μπροστά, στο σήμερα!
Προσπαθούμε σαν άτομα ενταγμένα στη Σύγχρονη Ελληνική Κοινωνία να συνειδητοποιήσουμε ποια είναι η παρακαταθήκη που μας άφησε η προηγούμενη Γενιά.
Σε ένα εξαιρετικά δύσκολο κοινωνικό κα οικονομικό περιβάλλον, καλούμαστε να τραβήξουμε τον δύσκολο δρόμο. Τον Ανηφορικό και Δύσκολο Δρόμο της Αρετής, της Ανιδιοτέλειας, ης Φιλοπατρίας και της Τιμής.
Το παράδειγμα μας το έδωσαν με τις πράξεις τους, οι απλοί καθημερινοί άνθρωποι που έγραψαν την Ιστορία του ΛΗΜΕΡΙΟΥ.
Ας βαδίσουμε λοιπόν και εμείς, στα χνάρια τους και όπου χρειασθεί ας κάνουμε ο,τι και εκείνοι.
Την υπέρβαση στις πράξεις της καθημερινότητας και την αποστροφή σε κάθε τι που συμβιβάζει αυτή καθεαυτή την ύπαρξή μας με αυτό που θα ήταν το πιο βολικό.
Αυτό θα έκαναν και οι άνθρωποι του Λημεριού σήμερα!
