Μεγάλο δώρο έκανε στο Καστελόριζο το Ελληνικό Ιδρυμα Ιστορικών Μελετών, ιδρύοντας πέρυσι το Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ «Πέρα από τα Σύνορα». Αυτό σκεφτόμασταν φεύγοντας από την Αθήνα για το μακρινό νησάκι των Δωδεκανήσων, δεύτερη χρονιά που η «Εφ.Συν.» δέχτηκε πρόσκληση από την καλλιτεχνική του διευθύντρια Ειρήνη Σαρίογλου, γενική γραμματέα του ΙΔΙΣΜΕ, να καλύψει τον φρέσκο θεσμό.
Ενα πυκνό δημοσιογραφικό τριήμερο ήταν αρκετό για να επιβεβαιώσουμε την «αίσθηση» του δώρου, αλλά δυστυχώς και να διαπιστώσουμε ότι η ντόπια κοινωνία το αγκαλιάζει με ρυθμούς χελώνας (σαν την καρέτα καρέτα, που συχνά κάνει νωχελικά την εμφάνισή της στο πανέμορφο λιμανάκι, ανάμεσα στους ατάραχους λουόμενους).
Οχι μόνο γιατί ο δήμαρχος Μεγίστης, που υποτίθεται ότι έχει θέσει υπό την αιγίδα του το φεστιβάλ, απουσίαζε από την τελετή λήξης και την απονομή των βραβείων. Αλλά γιατί, δεύτερη χρονιά και με πραγματικά σημαντικό πρόγραμμα, ελληνικό και ξένο (σύμβουλος ο έμπειρος ντοκιμενταρίστας Αγγελος Κοβότσος), το φεστιβάλ δεν έχει καταφέρει να αποσπάσει αρκετά τους Καστελοριζίτες από τον θερινό, τουριστικό τους πυρετό.
Το ακριτικό νησί κατακλύζεται -δικαίως, είναι πανέμορφο- από επισκέπτες. Τίγκα ο μόλος του στα ιστιοπλοϊκά και τα ταχύπλοα, κυρίως από το απέναντι τουρκικό Κας, που έχει και τακτικό δρομολόγιο με καραβάκια για τους μη έχοντες δικό τους σκάφος. Πρέπει να ζήσουν οι ντόπιοι τον χειμώνα χάρη σε πέντε μήνες σκληρής δουλειάς το καλοκαίρι και το γλυκό φθινόπωρο. Πού να βρεθεί ώρα για ταινίες, θα πει κανείς.
Ετσι, η μικρή πλατεία με την υπαίθρια οθόνη (άψογες οι συνθήκες προβολής) και τις άνετες πολυθρόνες για τους θεατές ποτέ δεν γέμισε ασφυκτικά -ίσως μόνο στην πανηγυρική έναρξη με τη «Ρόζα της Σμύρνης» του Γιώργου Κορδέλλα και στο γλέντι της λήξης με τον Γεράσιμο Ανδρεάτο, που τράβηξε και πολλούς ενθουσιασμένους τουρίστες.
Είναι σίγουρο πως το φεστιβάλ, χάρη στην ολοένα και μεγαλύτερη προβολή που παίρνει (αν και ελληνικές εφημερίδες δεν φτάνουν εδώ ποτέ!) αλλά και τις άριστες εντυπώσεις με τις οποίες φεύγουν Ελληνες και ξένοι κινηματογραφιστές, θα βρει τον δρόμο του. Κάθε χρόνο θα έχει και μεγαλύτερη απήχηση. Εχει, όμως, ήδη ανακαλύψει ένα κλειδί, που θα ανοίξει τις πόρτες της ντόπιας κοινωνίας, όσο κι αν με μια πρώτη ματιά φαίνεται παράξενη επιλογή για φεστιβάλ.
Στο πραγματικά πυκνό πρόγραμμα εκδηλώσεων είχαν ενταχθεί και τουλάχιστον δύο γεγονότα που συσπείρωσαν τα παιδιά του νησιού, τους μελλοντικούς θεατές του φεστιβάλ. Ο καθηγητής Πανταζής Χούλης παρουσίασε απολαυστικά ένα δημιούργημά του -είναι μανιώδης (και επαγγελματικά) κατασκευαστής γρίφων-, το «Οστομάχιον», που βασίζεται στο Παλίμψηστο του Αρχιμήδη, ενώ τη Δημοτική Αίθουσα Μεγίστης είχε καταλάβει το Μουσείο Κοτσανά με ένα αξιοθαύμαστο, ακόμα και για τους πιο καχύποπτους και σνομπ, δείγμα των τεχνολογικών επιτευγμάτων των αρχαίων Ελλήνων (ρέπλικες από πυροσβεστικές αντλίες, ξυπνητήρια, αυτόματα θέατρα κ.ά.).
Τα παιδιά τίμησαν δεόντως τα εκθέματα. Την ίδια στιγμή σαράντα μαθητές Δημοτικού και Γυμνασίου διασκέδασαν με την καρδιά τους (και γοήτευσαν τους πάντες) δίνοντας δύο θεατρικές παραστάσεις, βασισμένες σε τοπικά παραμύθια. Τις είχαν δουλέψει παρέα με την καθηγήτρια-σκηνοθέτρια Σουσάνα Καρδούλια, που ερχόταν γι’ αυτόν τον σκοπό από τη Ρόδο. Τα παιδιά ζήτησαν να επαναληφθεί η θεατρική τους προσφορά και του χρόνου.
Μακάρι, πάντως, να βλέπουν και καμιά ταινία, να αγαπήσουν το σινεμά και το φεστιβάλ του νησιού τους και πέρα από το δικό τους, προσωπικό κέφι. Αλλωστε, οι δεκατέσσερις ταινίες του διαγωνιστικού τμήματος, με ιστορικά κυρίως, αλλά και ευρύτερα κοινωνικά θέματα, ήταν από αυτές που σου κάνουν την καλύτερη παρέα τα βράδια του καλοκαιριού, ακόμα κι αν βρίσκεσαι σε έναν παράδεισο σαν το Καστελόριζο.
Τα βραβεία
■ Ιστορικό Ντοκιμαντέρ
● Α’ Βραβείο (1.000 ευρώ): «Ο δικός μου πόλεμος» της Λίντζα Ζέλοβιτς
● Β’ Βραβείο (500 ευρώ): «Portolago – Φαντάσματα στο Αιγαίο» της Ιωάννας Ασμενιάδου-Φωκά
■ Κοινωνικό-Πολιτικό Ντοκιμαντέρ
● Α’ βραβείο (1.000 ευρώ): «Οι άλλοι» της Αϊσέ Πολάτ
● Β’ Βραβείο (500 ευρώ): «Μικρές ιστορίες Ρομά» του Σταύρου Ψυλλάκη
* Τα χρηματικά έπαθλα είναι προσφορά της Βουλής
