Για τους περισσότερους τα ταξίδια στις διακοπές είναι πλέον αυτονόητα. Με αφορμή τη σημερινή παγκόσμια ημέρα τουρισμού κάνουμε μια αναδρομή στο ξεκίνημα του τουρισμού πριν από 200 χρόνια.
«Όλος ο κόσμος ταξιδεύει», σημείωνε ο γερμανός συγγραφέας Τέοντορ Φοντάνε πριν από περίπου 150 χρόνια στο έργο του «Το σύγχρονο ταξίδι». Το 2014 σχεδόν 55 εκατομμύρια Γερμανία έκαναν τουλάχιστον ένα ταξίδι στις διακοπές, ενώ σε παγκόσμιο επίπεδο 1,1 δις άνθρωποι ταξίδεψαν στο εξωτερικό. Τα πρώτα ταξίδια κατά τη διάρκεια διακοπών καταγράφηκαν πριν από δύο περίπου αιώνες. Ο καθηγητής Χάσο Σπόντε από το Ιστορικό Αρχείο Βίλι Ζαχάροφ για τον Τουρισμό στο Τεχνικό Πανεπιστήμιο του Βερολίνου λέει ότι «τα ταξίδια χωρίς συγκεκριμένο σκοπό, εκτός φυσικά από το ίδιο το ταξίδι, ξεκίνησαν την ρομαντική περίοδο τέλη του 18ου αιώνα» όταν ποιητές και ζωγράφοι ανακάλυπταν την φύση. Λίγα χρόνια νωρίτερα ο ερευνητής της αρχαιότητας Γιόχαν Γιόαχιμ Βίνκελμαν ζητούσε να καλυφθούν τα παράθυρα της αμαξάς του για να μην αντικρύσει τις «ανατριχιαστικές» Άλπεις, λέει ο γερμανός καθηγητής.
Η αρχή έγινε με μορφωτικά ταξίδια
Όταν ο διάσημος ποιητής Γιόχαν Βόλφγκανγκ φον Γκαίτε ξεκινούσε την πρώτη του περιήγηση στην Ιταλία, μόλις το 1% του γερμανικού πληθυσμού ήταν σε θέση να πληρώσει ένα τέτοιο ταξίδι. «Την καλύτερη μόρφωση σε συνετούς ανθρώπους προσφέρει ένα ταξίδι», έγραφε ο γερμανός ποιητής. Ήταν η εποχή που νεαροί αριστοκράτες πραγματοποιούσαν για ένα χρόνο ή και περισσότερο ένα “Grand Tour” για τη διεύρυνση των γνώσεων και τον εκλεπτυσμό των τρόπων συμπεριφοράς τους.
Τα ταξιδιωτικά κείμενα και οι περιγραφές του Γκαίτε, αλλά και άλλων περιηγητών αφύπνισαν το ενδιαφέρον των αστών. Όλο και περισσότεροι ήθελαν να τους μιμηθούν κάνοντας ένα “Petit Grand Tour” για να επισκεφθούν τόπους που παλαιότερα ούτε ήθελαν να ακούν, όπως οι Άλπεις ή οι θαλάσσιες ακτές.
Η γέννηση του ταξιδιωτικού οδηγού
Το 1928 ο νεαρός εκδότης Καρλ Μπέντεκερ αγόρασε τα δικαιώματα του βιβλίου «Ταξίδι στο Ρήνο από το Μάιντς μέχρι την Κολωνία» και εξέδωσε μια νέα έκδοση με πανόραμα του Ρήνο που διπλώνονταν. Ήταν ο πρώτος ταξιδιωτικός οδηγός. Ακολούθησαν και άλλοι τίτλοι.
Πολλοί από τους πρώτους ταξιδιωτικούς οδηγούς βρίσκονται σήμερα στο Ιστορικό Αρχείο του Πανεπιστημίου του Βερολίνο. Εκτός από τα 70.000 συγγράμματα ταξιδιωτικής λογοτεχνίας, στο αρχείο μπορεί ο ενδιαφερόμενος να βρει χάρτες, αφίσες ακόμα και ιδιωτικές φωτογραφίες.
Με τα νέα μέσα συγκοινωνίας μειώθηκε και το κόστος των ταξιδιών. Γύρω στα μέσα του 18ου αιώνα το 10% είχε πλέον τα οικονομικά μέσα για ταξίδια. Ένα από τα πρώτα ταξίδια, στα οποία «όλα ήταν εξ αρχής πληρωμένα» οργανώθηκαν από τον Βρετανό Τόμας Κουκ. Το 1841 περίπου 500 οπαδοί των λεγόμενων συλλόγων «εγκράτειας» μεταφέρθηκαν από το τραίνο από το Λέστερ στο Λαφμπόροου για να ανταλλάξουν εκεί απόψεις για τα ήθη της εποχής. Το «πακέτο» περιλάμβανε μουσική από μπάντα πνευστών, σάντουιτς, τσάι και διαλέξεις για τους κινδύνους της κατανάλωσης αλκοόλ.
Από το 1850 τα εισιτήρια του τραίνου γίνονταν ολοένα και πιο προσιτά ακόμα και για την μεσαία τάξη. Γύρω στο 1870 ο Ρήνος εξελίχθηκε σε τουριστικό μαγνήτη με μεγάλο αριθμό επισκεπτών. Ήδη τότε όμως έκαναν δειλά δειλά την εμφάνισή τους οι επικριτές του μαζικού τουρισμού. Όπως λέει ο καθηγητής Χάσο Σπόντε «πριν από 150 χρόνια ξεκινούσαν οι πρώτες διαμαρτυρίες για επισκέπτες που με τη βοήθεια του ατμόπλοιου και του τραίνου συγκεντρώνονταν σαν ακρίδες γύρω από τα αξιοθέατα της περιοχής».
DW / DPA / Μαρία Ρηγούτσου 
