Συνέντευξη στη
Μαίρη Φώτη
Ο… γραφιάς Βασίλης Μαντικός «ο Ρόδιος», ανακάλυψε το ταλέντο του στην γραφή πριν από περίπου τρία χρόνια. Μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα, διακρίθηκε σε διεθνή διαγωνισμό διηγημάτων, βραβεύτηκε σε παγκόσμιο ποιητικό διαγωνισμό και εξέδωσε το πρώτο του βιβλίο γράφοντας χαϊκού ή άλλως πως, παραδοσιακή ιαπωνική ποίηση!
Ο πολιτικός μηχανικός από τη Ρόδο, που πλέκει λέξεις και τις μεταμορφώνει σε εικόνες, μιλά σήμερα στη «δημοκρατική» για την απρόσμενη «συνάντησή» του με την τέχνη της γραφής, αναφέρεται στα πρώτα του βήματα ως «γραφιάς», εξομολογείται ότι μέχρι πριν από λίγο καιρό δεν γνώριζε ούτε ο ίδιος πως μπορεί να βάλει λέξεις στη σειρά για να σχηματοποιήσει μια φράση, μιλά για το πρώτο του βιβλίο, μοιράζεται μαζί μας το «Σονέτο της Ανάτασης» –ποίημα από την ακυκλοφόρητη συλλογή του- και μας διηγείται πώς ένα στυλό και δύο κενά τετράδια ήταν η αφορμή για να ξεκινήσει το ταξίδι του στο κόσμο των γραμμάτων «συναντώντας κάθε φορά μια διαφορετική Ιθάκη»…
• Πώς θα προσδιόριζες τον εαυτό σου; Συγγραφέα, ποιητή;
Είναι μια ερώτηση περίεργη… Συνήθως με αποκαλούν συγγραφέα. Ο χαρακτηρισμός «συγγραφέας», πρόκειται για μια ταμπέλα, που περικλείει πολλά. Ο χαρακτηρισμός «ποιητής» είναι μια πολύ βαριά λέξη, συνήθως αποδίδεται – κατά την άποψή μου- σε ανθρώπους μετά θάνατον, όπου πλέον χωρίς κάποιες εγωκεντρικές σκέψεις, γίνεται μια καλύτερη και πιο ενδόμυχη κριτική στο έργο τους… Αυτό που τελικά φέρω, και ξενίζει πολλούς όταν το λέω, είναι πως είμαι γραφιάς. Γράφω. Με χαρακτηρίζει η γραφή.
• Η γραφή πότε μπαίνει στη ζωή σου;
Η γραφή μπήκε στις αρχές του 2015. Δεν είχα καμία σχέση ούτε με λογοτεχνία, ούτε διάβαζα… Το μυαλό ήταν αλλού, το σώμα αλλού. Μέχρι τότε εργαζόμουν στο αντικείμενο το οποίο είχα σπουδάσει. Στην εφηβεία δεν είχα καμία σχέση με βιβλία. Και σε έναν χρόνο πολύ απρόσμενο, στις αρχές περίπου του 2015, πολύ δειλά, ξεκίνησα να γράφω. Επιασα ένα στυλό, άνοιξα δύο-τρία κενά τετράδια που είχα στο σπίτι και είπα… ας τα γεμίσω.
• Ακούγεται πολύ αυθόρμητο αυτό που μας περιγράφεις.
Ναι… Τελικά μόνο έτσι γράφω. Ακόμα και σήμερα, έτσι γράφω. Εντελώς αυθόρμητα. Καταγράφω σκέψεις. Είναι περίπου αυτό που λέει και ο Ελύτης για την αυτόματη γραφή∙ Χωρίς δεύτερη σκέψη καταγράφεις αυτό που έχεις στο μυαλό σου, την εικόνα, που ίσως να μην χρειάζεται καν διόρθωση αργότερα.
• Πρόσφατα κυκλοφόρησε το πρώτο σου βιβλίο, με τίτλο «39+1 χαϊκού».
Κυκλοφόρησε τον Μάιο του 2017. Είναι ποίηση χαϊκού, είναι παραδοσιακή ιαπωνική μορφή ποίησης. Είναι το πρώτο βήμα μου, ένα βήμα πολύ διαφορετικό από τον πεζό λόγο και πολύ διαφορετικό ακόμα και από την ποίηση όπως την γνωρίζουμε γενικότερα.
• Πώς ένας Ρόδιος που μέχρι πρότινος μάλιστα δεν είχε καμία σχέση με την τέχνη των γραμμάτων και τη συγγραφή, γράφει παραδοσιακή ιαπωνική ποίηση; Από πού ήρθε αυτό το ερέθισμα;
Η πρώτη συνάντηση με το χαϊκού ήταν το 2006. Τυχαία, διαβάζοντας σε κάποιο άρθρο, μια σχετική αναφορά, όταν ακόμα-ακόμα η μέρα μου ήταν σε ένα γραφείο μπροστά από έναν υπολογιστή. Μετέπειτα συναντήθηκα ξανά με το χαϊκού, μέσα από τα social media και αρχικά το twitter, όπου εκεί οι χαρακτήρες είναι περιορισμένοι, ακριβώς αυτός ο περιορισμός των χαρακτήρων, αυτή η λακωνικότητα, μου ταίριαξε. Μελετώντας λίγο περισσότερο το χαϊκού, ήταν πολύ μεγάλη πρόκληση για μένα να χρησιμοποιήσω αυτή τη λακωνικότητα και σε ποίηση.
• Οπότε κάπως έτσι γεννήθηκε το πρώτο σου βιβλίο…
Ναι. Η πρώτη παρουσίαση του βιβλίου έγινε στη Θεσσαλονίκη, περίπου στα μέσα του περασμένου Νοεμβρίου από τις εκδόσεις «Πηγή» – είναι ένας νέος εκδοτικός οίκος στη Θεσσαλονίκη και έχουμε μια πολύ καλή συνεργασία. Ενδέχεται να γίνει παρουσίαση του βιβλίου στην Αθήνα και μετέπειτα στη Ρόδο.
• Το γεγονός ότι ζεις στη Ρόδο, σε μια περιφερειακή πόλη, αποτελεί εμπόδιο στην ανάπτυξη της τέχνης που αποφάσισες να ασχοληθείς, και στην εξέλιξή σου;
Εμπόδιο σε ό,τι αφορά τη γραφή, όχι. Το νησί μάς προσφέρει και αρώματα και γεύσεις και παρά πολλές εικόνες, πάρα πολλά ερεθίσματα αρκεί να αφιερώσεις χρόνο στον εαυτό σου για να μπορείς να τα απολαύσεις, κάνοντας μια βόλτα, έναν περίπατο χωρίς δεύτερες σκέψεις. Εμπόδιο αποτελεί ίσως ότι μεσολαβεί το Αιγαίο, με την έννοια της γεωγραφικής απόστασης από τα δύο μεγάλα κέντρα, την Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη, όπου σε αυτόν τον περίπατο που λέγαμε πριν, θα μπορούσες να συναντήσεις έναν άνθρωπο που ταυτόχρονα κι εκείνος ασχολείται με αυτό που ασχολείσαι κι εσύ.
• Στην εποχή της οικονομικής κρίσης, του άγχους, του στρες, της πίεσης, του συνεχούς αγώνα για την εξασφάλιση των προς το ζην, πώς κάποιος παίρνει την απόφαση να ασχοληθεί με τη γραφή και μάλιστα όχι “εμπορικά”;
Μιλώντας για βιοπορισμό, είναι δύσκολο να πάρει κανείς αυτή την απόφαση. Αλλά αν ξεκινήσεις την ανάλυση για το τι θα κάνεις στη ζωή σου, κι αν τελικά αποκλειστικά η γραφή θα μπορέσει να σε ζήσει, τότε μάλλον ξεκινάς με λάθος σκεπτικό. Κι εγώ κάποια στιγμή, μπήκα σε μια τέτοια διαδικασία να αναλύσω και να δω τις προοπτικές βιοποριστικά, αλλά πολύ γρήγορα, η δεύτερη σκέψη ήταν απευθείας ακυρωτική διότι ένιωσα ότι όλο αυτό, μου αφαιρούσε κάτι από μέσα μου. Τελικά μάλλον γράφω, επειδή θέλω να γράφω. Δεν γράφω επειδή η λέξη αυτή θα μπει σε ένα βιβλίο και ίσως το βιβλίο πουληθεί και ίσως μπουν κάποια ευρώ στην τσέπη μου με τα οποία ίσως θα αγοράσω κάποια πράγματα από το σούπερ μάρκετ.
• Οι δικοί σου άνθρωποι, η οικογένειά σου, οι φίλοι σου, τι σου λένε;
Δεν το περίμενε κανείς, γιατί δεν είχα δώσει τέτοια δείγματα. Αρχικά δεν γνώριζα εγώ ο ίδιος ότι μπορώ να γράψω σε μια σειρά, παραπάνω από πέντε-έξι λέξεις και να συνθέσω μια φράση. Αυτό που συμβαίνει είναι μαγικό, ακόμα και για μένα, όταν για παράδειγμα γράφω κάτι και μετέπειτα το διαβάζω. Γενικά, δεν μου αρέσει να μιλάω για μένα, δεν μου αρέσει να μιλάω για τον εαυτό μου, για τη γραφή μου αλλά θέλω να σου μεταφέρω αυτό το συναίσθημα της έκπληξης που νιώθω ακόμα και εγώ, διαβάζοντας τις λέξεις που έχουν γεμίσει το χαρτί. Ο στενός κύκλος των ανθρώπων μου, εκπλήσσεται ακόμα και σήμερα. Και δεν ξέρω αν θα το χωνέψουν ποτέ! Είμαι 40 χρονών και δεν είχα δείξει μέχρι σήμερα ότι μπορεί να έχω οποιαδήποτε σχέση με τη γραφή ή θα μπορούσα να συντάξω μια-δυο φράσεις, που θα μπορούσες να τις αποκαλέσεις ποίημα. Οσοι με γνωρίζουν εκπλήσσονται με την τροπή που έχουν πάρει τα πράγματα.
• Η ενασχόλησή σου με τα social media πάντως είναι εκείνη που σε έχει “καθιερώσει” ως “γραφιά”, όπως προτιμάς να σε αποκαλούν.
Το κοινό που με διαβάζει και με ακολουθεί στα social media, έχει αλλάξει εντελώς στα τελευταία χρόνια. Ωστόσο πρέπει να πω ότι δεν παρακολουθώ τις αλληλεπιδράσεις. Αυτό που με ενδιαφέρει, είναι να με διαβάσεις, κι αυτό που θα διαβάσεις, να σου αφήσει κάτι… Αν θα πατήσεις like, ή αν θα κάνεις σχόλιο, δεν με απασχολεί.
• Θα ήθελα να μας πεις, πώς σε βοήθησε η τεχνολογία να ξεκινήσεις να γράφεις σκέψεις στο χαρτί.
Ξεκίνησα από τον πεζό λόγο. Αρχές του 2015, ξεκίνησα να γράφω –όπως οι περισσότεροι- ημερολογιακά, σε ένα blog. Ηθελα όμως να κάνω κάτι διαφορετικό κι έτσι αποφάσισα κάθε Κυριακή, να “ταξιδεύω” με τη βοήθεια της τεχνολογίας –μέσω Google Earth- σε μια ευρωπαϊκή πόλη, να επιλέγω τυχαία ένα σημείο συγκέντρωσης όπως είναι ένα καφέ και να παρακολουθώ τις συμπεριφορές των ανθρώπων και να εμπνέομαι από αυτές. Αυτό λοιπόν, στο 5ο με 6ο κείμενο, «έπλεξε» μια ιστορία και η ιστορία αυτή ολοκληρώθηκε στο τέλος του 2015 κι έγινε μια νουβέλα. Θα μου πει κανείς, τι σχέση έχει η νουβέλα με το χαϊκού… Απολύτως καμία. Αλλά πάλι η επίδραση των social media με οδήγησε από τη νουβέλα στο χαϊκού.
• Υπάρχουν κείμενά σου, ποιήματα, στίχοι, που έχεις κρατήσει για ΄σενα, που δεν θες να μοιραστείς;
Ο,τι γράφω είναι δικό μου όσο το διαμορφώνω, μόλις βάλω τελεία, πλέον δεν το νιώθω δικό μου. Εφ΄όσον, λοιπόν, δεν είναι πια δικό μου, θέλω να το μοιραστώ. Σε κάθε γραφή βρίσκω και μια διαφορετική «Ιθάκη»…
• Η βάση λοιπόν είναι η Ρόδος, για την κάθε διαφορετική «Ιθάκη». Πώς θα περιέγραφες τη Ρόδο;
Το Αιγαίο, χωρίς τη Ρόδο, δεν θα ήταν το ίδιο Αιγαίο. Θεωρώ ότι η θέση της Ρόδου, κοιτάζοντας τον χάρτη, είναι αυτό που το ίδιο το νησί θέτει, έρχεται και κλείνει ο κύκλος του Αιγαίου, ολοκληρώνεται η εικόνα. Όπως αντίστοιχα η Κρήτη ξεχωρίζει το Λιβυκό πέλαγος από τη Μεσόγειο, έτσι και η Ρόδος είναι άλλο ένα όριο-σύνορο του Αιγαίου.
• Υπογράφεις πάντα ως Βασίλης Μαντικός, ο Ρόδιος. Τι σημαίνει αυτό για σένα;
Είναι ένα κομμάτι μου η Ρόδος και είναι και καμάρι μου να είμαι Τσαμπίκος. Το χαίρομαι, μου αρέσει, γιατί μου προσδίδει μια ιδιαιτερότητα ως άνθρωπο αρχικά. Η μεγάλη ευθύνη και η πρόκληση είναι να μπορέσω να το υποστηρίξω κι εγώ.
• Αυτή την περίοδο ετοιμάζεις κάτι καινούριο;
Εχω ξεκινήσει τη συγγραφή, μιας νέας συλλογής που ευελπιστώ να ολοκληρωθεί μέσα στο 2018. Πρόκειται για κάτι εντελώς διαφορετικό στη μέχρι τώρα γραφή μου.
