Το άρθρο: “Το μεγάλο πάρτι στην Υγεία και ένας νόμος στο συρτάρι…” στην Εφημρίδα Τα ΝΕΑ
Τα σκάνδαλα της Υγείας στη χώρα μας δεν είναι κάτι το πρωτόγνωρο για τη σημερινή εποχή. Ο Ελευθέριος Βενιζέλος απομακρύνθηκε μεταξύ των άλλων και για καταγγελίες της εποχής που σχετίζονταν με το σκάνδαλο του κινίνου.
Το 1995 οι φαρμακευτικές δαπάνες βρίσκονταν πολύ κάτω από το 1 δισ. ευρώ. Εκτοτε και κάθε χρόνο παρατηρήθηκε προοδευτική αύξηση των δαπανών που το 2000 έφτασαν συνολικά στο 1,5 δισ. ευρώ, για να εκτιναχθούν έως το 2009 στο επίπεδο των 5,1 δισ. ευρώ. Σήμερα, μετά τις παρεμβάσεις της τρόικας, κυρίως του πρώτου Μνημονίου, κατήλθαν στο επίπεδο των 1,95 δισ. ευρώ και διατηρούνται σε αυτό το επίπεδο μέχρι σήμερα. Δηλαδή στο επίπεδο περίπου όπου βρίσκονταν το έτος 2000. Αραγε, πού και πώς διανεμήθηκε αυτή η τεράστια διαφορά των δισεκατομμυρίων;
Ετσι περιγράφεται με αριθμούς το μέγεθος της παραοικονομίας του φαρμάκου. Ετσι εξηγούνται στην πράξη πώς φάρμακα και ιατρικές συσκευές μειώθηκαν από 2.500 ευρώ στα 150 ευρώ (stent). Αυτοί οι αριθμοί περιγράφουν το περιώνυμο «πάρτι στην Υγεία». Ενα πάρτι που υπήρχε από παλιά και που εκτοξεύτηκε δραματικά μετά το 2004, για να καταλήξει σήμερα στο σκάνδαλο Novartis, το οποίο δυστυχώς δεν αφορά μόνο τη Novartis αλλά το μεγαλύτερο μέρος των φαρμακευτικών εταιρειών.
Ομως το 1995 ο τότε υπουργός Υγείας, παρότι η δαπάνη βρισκόταν κάτω από 1 δισ., διέγνωσε τον κίνδυνο από την παραοικονομία της Υγείας. Τότε είχε καλέσει 7 καθηγητές εμπειρογνώμονες των μεγαλύτερων πανεπιστημίων, οι οποίοι είχαν οικοδομήσει στις χώρες τους εθνικά συστήματα Υγείας, να τον συμβουλεύσουν για το πώς θα αντιμετωπιστεί το θέμα αυτό. Επικεφαλής της επιτροπής ήταν ο καθηγητής Abel-Smith, πρύτανης της London School of Economics.
Σε μια επίσκεψή του στο σημερινό Νοσοκομείο Γεννηματάς, ο Abel-Smith συνέλεξε σε μια τσάντα φάρμακα που του έδιναν οι προϊσταμένες των διαφόρων τμημάτων του νοσοκομείου, στις οποίες προφασιζόταν άλλοτε δυσφορία στο στήθος, άλλοτε μυαλγίες, άλλοτε πονοκέφαλο, άλλοτε αδυναμία και καταβολή κ.ο.κ. Κρατώντας την τσάντα αυτή στο χέρι, επισκέφθηκε τον τότε υπουργό Υγείας και του είπε: «Αυτή είναι η εικόνα της Υγείας της χώρας, κύριε υπουργέ». Και ο υπουργός τού ζήτησε την πρότασή του. Οι 7 εμπειρογνώμονες εισηγήθηκαν τότε έναν δρακόντειο νόμο προκειμένου να αντιμετωπιστούν η ασυδοσία και η διαφθορά στον χώρο της Υγείας. Ο νόμος αυτός αφενός είχε στόχο να υποχρεώσει τις εταιρείες να προσφέρουν τιμές ανάλογες με τις τιμές στις οποίες θα προσέφεραν τα προϊόντα τους στα άλλα ευρωπαϊκά κράτη – και όχι με αυθαίρετες υπερτιμολογήσεις -, αφετέρου να ελέγχονται τα μέλη των επιτροπών προμηθειών όσο γίνεται αποτελεσματικότερα.
Συγκεκριμένα, ο νόμος αυτός προέβλεπε ότι εάν οι εταιρείες κατέθεταν ψευδή στοιχεία για τις τιμές των προϊόντων τους στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες, τότε ύστερα από τον γενόμενο έλεγχο θα αποκλείονταν εφεξής από τις προμήθειες του Δημοσίου. Με απλά λόγια, στην πράξη η τιμωρία θα ήταν το κλείσιμο της εταιρείας για την Ελλάδα.
Οσον αφορά τα μέλη των επιτροπών, ήταν υποχρεωμένα με υπεύθυνη δήλωσή τους να δηλώσουν ότι οι ίδιοι ή οι πρώτου βαθμού συγγενείς τους δεν χρηματοδοτούνται άμεσα για πράξεις τους από φαρμακευτικές εταιρείες ακόμα και μέσω κοινωφελών ιδρυμάτων στα οποία μπορεί οι ίδιοι να συμμετείχαν. Η ποινή στην πράξη για τους παραβάτες ήταν η απώλεια της θέσης τους στο Δημόσιο.
Μετά την ψήφιση του νόμου αυτού, πρώτα αντέδρασαν τα οργανωμένα καρτέλ των εταιρειών, τα οποία στο σύνολό τους δεν προσκόμιζαν κανένα στοιχείο των πωλήσεών τους σε ευρωπαϊκές χώρες, αναγκάζοντας έτσι τα νοσοκομεία σε άτακτη υποχώρηση προκειμένου να εξασφαλίσουν τα απαραίτητα για τη ζωή των ασθενών φάρμακα και ιατρικές συσκευές.
Γιατί ο υπουργός εκείνος δεν έλαβε πρόσθετα μέτρα; Δυστυχώς, ων εξωκοινοβουλευτικός, δεν συμπεριελήφθη στο επόμενο κυβερνητικό σχήμα και επανήλθε στις πανεπιστημιακές του δραστηριότητες.
Ο νόμος υπάρχει και παραμένει μέχρι σήμερα αδρανής. Ομως στην Ελλάδα αποτελεί κοινή πρακτική ότι όταν ένας υπουργός αποχωρεί, οι νόμοι που ψηφίζονται είτε αλλοιώνονται είτε δεν εφαρμόζονται ποτέ. Ακόμη και σήμερα, βέβαια επικαιροποιημένος, αυτός ο νόμος μπορεί να αποτελέσει την απαρχή της εξάρθρωσης της παραοικονομίας της Υγείας. Το περίφημο σκάνδαλο Novartis, που δεν είναι αποκλειστικότητα της Novartis, είναι σκάνδαλο που παρατηρείται σε όλες τις χώρες εκείνες που λειτουργούν με ελάχιστες νομικές και θεσμικές αντιστάσεις. Αλλωστε, η εποπτεία των δανειστών μετά το τέλος του τρίτου Μνημονίου ασφαλώς έχει σχέση με όσα συνέβησαν και συμβαίνουν ακόμα στον χώρο της Υγείας. Κατά συνέπεια, το νομοθετικό πλαίσιο που διέπει τις σχέσεις της εκπαίδευσης – μετεκπαίδευσης ιατρών, νοσηλευτών και των φαρμακευτικών εταιρειών, διά των εκατοντάδων συνεδρίων που γίνονται, πρέπει πλήρως να αναθεωρηθεί.
Ο καθηγητής Δημήτρης Θ. Κρεμαστινός είναι αντιπρόεδρος της Βουλής των Ελλήνων, πρώην υπουργός Υγείας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων
και η επιστολή:
Αθήνα, 26.02.2018
Προς τον Πρόεδρο της Εξεταστικής Επιτροπής για τη διερεύνηση σκανδάλων στον χώρο της Υγείας κατά τα έτη 1997 – 2014
Κύριε Πρόεδρε,
Όπως γνωρίζετε, είχα ζητήσει να καταθέσω στην Επιτροπή, πριν από την έναρξή της, σχετικά με τα λεγόμενα σκάνδαλα στον χώρο της Υγείας.
Μέχρι τώρα, η Επιτροπή δεν με έχει καλέσει. Όμως, επειδή αντιλαμβάνομαι ότι μετά τις εξελίξεις στο θέμα της NOVARTIS η Επιτροπή, το πιθανότερο, θα τελειώσει τις εργασίες της, θα ήθελα να σας καταθέσω τα εξής:
1. Το σκάνδαλο NOVARTIS δεν πρέπει να λέγεται έτσι αλλά σκάνδαλο συμπεριφοράς των φαρμακευτικών εταιρειών στη χώρα που, όπως πρόσφατα αποδείχθηκε, δυστυχώς συνεχίζεται.
2. Η αντιμετώπιση του θέματος αυτού πέραν της δικαιοσύνης θα πρέπει να είναι διαρκής και συνεχής. Ο Abel –Smith, Πρύτανης της London School of Economics, επικεφαλής των 7 εμπειρογνωμόνων της Υγείας με την τεράστια εμπειρία πάνω στα θέματα των Εθνικών Συστημάτων Υγείας, μου είχε τονίσει ότι εάν δεν υπάρξει ένας μηχανισμός συνεχούς και διαρκούς ελέγχου των μελών των επιτροπών των διαφόρων προμηθειών που γίνονται στον χώρο της Υγείας, τότε τα αποτελέσματα δεν θα είναι τα αναμενόμενα. Με βάση τις προτάσεις του, επί υπουργίας δικής μου, ψηφίστηκε τότε ο νόμος των προμηθειών τον οποίο σας έχω αποστείλει. Σήμερα, ο νόμος αυτός επικαιροποιημένος θα μπορούσε να αποτελέσει τη βάση ενός νέου σύγχρονου νόμου που θα αφορούσε τις προμήθειες.
Για όλους αυτούς τους λόγους είχα ζητήσει να κληθώ και να καταθέσω στην επιτροπή γιατί μιλώντας στην Ολομέλεια επί του θέματος αυτού μέσα στο μικρό χρονικό διάστημα που ο κανονισμός προβλέπει, είναι αδύνατο να διαμορφωθεί μία πρόταση η οποία να είναι ουσιαστική.
Κατά συνέπεια, πιστεύω ότι η επιτροπή σας δεν θα πρέπει να κλείσει όπως – όπως τις εργασίες τις αλλά να ασχοληθεί σε βάθος με το θέμα αυτό. Παρακαλώ αυτή η επιστολή μου να γνωστοποιηθεί στα μέλη της Επιτροπής.
Με εκτίμηση,
Δημήτριος Θ. Κρεμαστινός
