Από τον 10ο όροφο του πρώην υπουργείου Παιδείας, η θέα της Αθήνας και του Παρθενώνα είναι εκθαμβωτική. Εκεί που επί πολλά χρόνια κατέληγαν οι μαθητικές και φοιτητικές πορείες ή η οσμή των δακρυγόνων από τη γεμάτη ένταση «μνημονιακή» περίοδο 2010-2012 λειτουργεί πλέον ένα ξενοδοχείο 5 αστέρων.
«Η Αθήνα είναι τουριστικά η πόλη που υπέστη τη μεγαλύτερη ζημιά στις αρχές της δεκαετίας, όταν εμπρησμοί, διαδηλώσεις, βία και μολότοφ ήταν στην ημερήσια διάταξη», σημειώνει ο πρόεδρος του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΣΕΤΕ) Γιάννης Ρέτσος.
Η πόλη τείνει να ανακάμψει, αν και έχει εξαντλήσει ένα πολύ μικρό μέρος της τουριστικής δυναμικής της, λέει. «Συμβαίνουν πράγματα στην Αθήνα που είμαι σχεδόν βέβαιος ότι θα της εξασφαλίσουν υψηλή δυναμική… Είναι μια μεγάλη πόλη, η μοναδική ευρωπαϊκή πρωτεύουσα με παραλιακό μέτωπο, ενώ τα σχέδια που εξελίσσονται, με πρώτο το Ελληνικό, θα μπορούσαν να αλλάξουν την εικόνα της Αττικής μέσα στα επόμενα 10 χρόνια». Την προοπτική αυτή αναγνωρίζουν, όπως σημειώνει, και διεθνείς επενδυτές, καθώς μεγάλοι όμιλοι ενδιαφέρονται να τοποθετηθούν στον ξενοδοχειακό χάρτη της πρωτεύουσας.
Η συνάντηση με τον επικεφαλής του ΣΕΤΕ γίνεται σε μια περίοδο όπου συνεχίζονται οι κρατήσεις για την καλοκαιρινή περίοδο. «Επιβεβαιώνεται ότι η Ελλάδα περιλαμβάνεται πλέον στους 10 μεγαλύτερους τουριστικούς προορισμούς παγκοσμίως, υπάρχει πάρα πολύ μεγάλη ζήτηση», αναγνωρίζει ο κ. Ρέτσος. Ως αποτέλεσμα, για την αιχμή της σεζόν, σε πολλές περιοχές παρατηρούνται αυξημένες πληρότητες στα τουριστικά καταλύματα.
Του μεταφέρω και τη δική μου εμπειρία. Αν και η αναζήτηση καταλύματος ξεκίνησε στα μέσα Απριλίου, βρέθηκα αντιμέτωπος είτε με εξαντλημένη διαθεσιμότητα είτε με απαγορευτικές τιμές. «Είναι θετικό ότι οι Ελληνες ξεκινούν να ψάχνουν από τον Απρίλιο για να βρουν δωμάτια για το καλοκαίρι», σχολιάζει ο επικεφαλής του ομίλου Electra Hotels, αποδίδοντας στην ελληνική συνήθεια της «τελευταίας στιγμής» το ότι τελικά ο Ελληνας βρίσκεται αντιμέτωπος με «λίγα διαθέσιμα δωμάτια και με υψηλότερες τιμές». Από την άλλη, όμως, αναγνωρίζει ότι η κρίση έπληξε βάναυσα τη δυνατότητα του μέσου Ελληνα για διακοπές. Η αγορά του εσωτερικού τουρισμού καταβαραθρώθηκε από τα 3 δισ. ευρώ το 2010 στο 1,5 δισ. το 2015. «Η ελληνική αγορά θα ανακάμψει μαζί με την ελληνική οικονομία, ακόμη βρισκόμαστε σε αναιμική ανάπτυξη κι αυτό θα αργήσει να περάσει στην καθημερινότητα του πολίτη… Αλλωστε, ο τουρισμός επηρεάζεται και από την ψυχολογία, και στην Ελλάδα, εδώ και αρκετά χρόνια, δεν βρίσκουμε και πολλούς λόγους να αισιοδοξούμε», λέει.
Ο 49χρονος Γιάννης Ρέτσος συμπλήρωσε χθες ένα χρόνο στο τιμόνι του ΣΕΤΕ, έχοντας στο παρελθόν διατελέσει και πρόεδρος της Πανελλήνιας Oμοσπονδίας Ξενοδόχων. Γιατί κάποιος εμπλέκεται με τον «συνδικαλισμό», τον ρωτάω. «Στην Ελλάδα έχουμε μια πολύ σημαντική ευκαιρία αλλαγής, που δυστυχώς παρουσιάστηκε μέσα από τη μεγαλύτερη μεταπολεμικά ύφεση σε χώρα του δυτικού κόσμου… Αξίζει, λοιπόν, όσοι το πιστεύουν και μπορούν να το κάνουν να ενεργούν πιο οραματικά, έχοντας στο μυαλό τις επόμενες δεκαετίες και προσπαθώντας με τις δυνάμεις τους να βοηθήσουν τον τομέα τους να αντιμετωπίσει αυτές τις αλλαγές».
Η επιθυμία του ιδίου είναι «να ξεχαστεί οριστικά η συζήτηση για τα γκαρσόνια των Ευρωπαίων». «Θα ήθελα να δω», συνεχίζει, «νέους ανθρώπους να επιλέγουν τον τουρισμό ως δραστηριότητα καριέρας και όχι ως ένα μεταβατικό στάδιο προς μία άλλη δουλειά, να δω περισσότερους επαγγελματίες από άλλους τομείς, όπως ο πρωτογενής και όχι μόνον, να επιδιώκουν τη διασύνδεση με τον τουρισμό». Οπως επισημαίνει, με βάση και τα πλέον πρόσφατα δεδομένα από τις ποιοτικές έρευνες του ΚΕΠΕ και του ΙΟΒΕ, οι πολλαπλασιαστές για το τουριστικό έσοδο είναι 2,2 έως 2,65, κάτι που πρακτικώς σημαίνει πως για κάθε ευρώ από τον τουρισμό δημιουργούνται 2,2 έως 2,65 ευρώ επιπλέον στην οικονομία. Με άλλα λόγια, η πραγματική επίδραση των περίπου 18 δισ. ευρώ από τον τουρισμό και τις μεταφορές το 2017 ήταν της τάξεως των 44 δισ. ή το ένα τέταρτο του ελληνικού ΑΕΠ.
Ο ίδιος αποστασιοποιείται, πάντως, από τους πανηγυρικούς τόνους, καθώς, όπως σημειώνει, νομοτελειακά η ανοδική τάση ακολουθείται πάντοτε από μία καθοδική. Εξάλλου, η Ελλάδα βρίσκεται πολύ κοντά στη διακεκαυμένη ζώνη, έχει πολλές εστίες έντασης γύρω της. «Ακόμη και στο καλό σενάριο, που τίποτε κακό δεν θα συμβεί, το γεγονός ότι κάποια στιγμή θα ανακάμψουν οι αγορές που βρίσκονται σε κρίση δημιουργεί προκλήσεις», υποστηρίζει ο κ. Ρέτσος, καταλήγοντας πως «όποιος θέλει να είναι σοβαρός, είτε ονομάζεται κυβέρνηση είτε ιδιωτικός τομέας, πρέπει να σχεδιάζει για το αρνητικό σενάριο, για τον καθοδικό κύκλο και όχι μόνον να χαίρεται για την άνοδο».
Αλλαγή νοοτροπίας
Λίγες ημέρες μετά τη δημιουργία ενός ακόμη φορέα από την κυβέρνηση για την ανάπλαση της Αθήνας, ο κ. Ρέτσος σημειώνει ότι «δεν χρειαζόμαστε άλλους φορείς που, συνήθως, περιπλέκουν τα πράγματα». Χρειαζόμαστε, λέει, αλλαγή νοοτροπίας και υποδείγματος. Για παράδειγμα, στο ζήτημα της διασύνδεσης του πολιτισμού με τον τουρισμό: «Εχουν υιοθετηθεί πρακτικές που έχουν αφήσει τα μνημεία, τα μεγάλα μουσεία, ιστορικούς αρχαιολογικούς χώρους υποβαθμισμένους… πρέπει με ορθές πρακτικές να αξιοποιήσουμε την πολιτιστική μας κληρονομιά, να σπάσουμε συντεχνιακά συμφέροντα και να επιδιώξουμε εμπλοκή του ιδιωτικού τομέα τόσο στον χώρο της φύλαξης, των αναψυκτηρίων και των πωλητηρίων σε αρχαιολογικούς χώρους όσο και στη διοργάνωση –πάντα με κανόνες– μεγάλων εκδηλώσεων στα ιστορικά μας μνημεία».
