Τον δεκάλογο των συμπερασμάτων της για την καταστροφική πυρκαγιά στο Μάτιέδωσε στη δημοσιότητα η ερευνητική ομάδα του Τμήματος Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών υπό τον καθηγητή Ευθύμη Λέκκα έπειτα από μια πρώτη ανάλυση των δεδομένων που συνέλεξε.
Όπως επισημαίνεται, μεταξύ άλλων, η μη έγκαιρη προειδοποίηση, γεγονός που συνετέλεσε στον μεγάλο αριθμό των θυμάτων, οφείλεται στην ταχύτατη πλευρική εξάπλωση της πυρκαγιάς.
Αναλυτικότερα:
- Πρόκειται για χαρακτηριστική περίπτωση πυρκαγιάς σε ζώνη μίξης δασών – οικισμών (wildland urban interface – WUI), όπου καταγράφεται η υψηλότερη πιθανότητα ανθρώπινων απωλειών στον ελληνικό χώρο και παγκοσμίως. Ειδικά στον ελληνικό χώρο τέτοιες περιπτώσεις είναι πολυάριθμες.
- Οι ισχυροί δυτικοί άνεμοι, ταχύτητας κατά θέσεις και κατά διαστήματα ακόμα και άνω των 90 χιλ. την ώρα, διαδραμάτισαν πολύ σημαντικό ρόλο στη γρήγορη μετάδοση της πυρκαγιάς προς τα χαμηλότερα υψόμετρα (downslope spread).
- Η ταχύτατη πλευρική εξάπλωση της πυρκαγιάς, αποτέλεσε πιθανότατα τον κύριο λόγο για τη μη έγκαιρη προειδοποίηση, γεγονός που συντέλεσε στο μεγάλο αριθμό των θυμάτων.
- Παρατηρήθηκε ότι επηρεάστηκαν κυρίως κατοικίες και κτήρια υπερυψωμένα ή με ορόφους, με μικρότερες καταγεγραμμένες ζημιές στα ισόγεια και στα υπόγεια, τυπικό δείγμα πυρκαγιάς κόμης.
- Με βάση μαρτυρίες που αναλύονται αυτή τη στιγμή συστηματικά, προκύπτει ότι ο πληθυσμός που βρισκόταν κοντά στην παραλία, πληροφορήθηκε για την πυρκαγιά από άτομα που εκκένωναν το δυτικότερο τμήμα του οικισμού Μάτι, το οποίο είχε ήδη πληγεί και όχι με τη μορφή έγκαιρης προειδοποίησης από κάποιο φορέα. Το γεγονός αυτό δείχνει ότι δόθηκε σχεδόν μηδενικός χρόνος προειδοποίησης και αντίδρασης.
- Από την έρευνα πεδίου διαπιστώθηκαν αδυναμίες στην κατασκευή των οικιών με ευαίσθητα σημεία στη στέγη, τα κουφώματα και άλλα μέρη, τα οποία συνετέλεσαν στην καταστροφή τους. Η βελτίωσή τους πιθανόν να είχε θετικά αποτελέσματα σε ό,τι αφορά στην τρωτότητά τους απέναντι σε πυρκαγιές.
- Σημαντικός εκτιμάται ότι είναι ο ιδιαίτερος πολεοδομικός σχεδιασμός του οικισμού, ο οποίος ενέργησε ως «παγίδα» για τον πληθυσμό που προσπάθησε να εκκενώσει. Κάποια από τα σημαντικά χαρακτηριστικά του ήταν: οδοί μικρού πλάτους, πολυάριθμα αδιέξοδα, ιδιαίτερα επιμήκη οικοδομικά τετράγωνα, χωρίς δυνατότητα πλευρικής διαφυγής.
- Με βάση μαρτυρίες που αναλύονται αυτή τη στιγμή συστηματικά, στις επιπτώσεις συνέβαλε η κυκλοφοριακή συμφόρηση, λόγω πανικού αλλά και η μεγάλη συγκέντρωση πληθυσμού (κατοίκων αλλά και επισκεπτών / τουριστών που πιθανόν δεν γνώριζαν τη γεωγραφία της περιοχής).
- Η μορφολογία της ακτογραμμής έκανε δυσχερή την πρόβαση στην παραλία στα περισσότερα σημεία (κρημνώδεις ακτές), περιορισμένες οι προσβάσιμες παραλίες, τα οποία σε συνδυασμό με τη χαμηλή ορατότητα και την αποπνιχτική ατμόσφαιρα συντέλεσαν στον εγκλωβισμό.
- Πιθανή απρόσμενη συμπεριφορά της πυρκαγιάς λόγω αλλαγής στον τύπο της βλάστησης. Η πυρκαγιά ξεκίνησε από περιοχές που είχαν καεί στο παρελθόν και μετέβει σε περιοχή που δεν είχε καεί πρόσφατα με υψηλή συγκέντρωση καύσιμης ύλης και επομένως η συμπεριφορά της έγινε κατά πολύ πιο εκρηκτική.
Το Μάτι έχει πολεοδομικό σχέδιο – παγίδα
Το Μάτι έχει ένα “σχέδιο παγίδα” το οποίο εγκλώβισε τους πιο πολλούς του κατοίκους, αναφέρει σε συνέντευξή του ο καθηγητής Γεωλογίας στο πανεπιστήμιο Ευθύμης Λέκκας.
«Αυτή η πυρκαγιά ήταν 100 φορές μικρότερη από την πυρκαγιά της Ηλείας» δήλωσε, σε τηλεοπτική συνέντευξή του στον ΣΚΑΪ, ο καθηγητής Δυναμικής Τεκτονικής και Εφαρμοσμένης Γεωλογίας στο Τμήμα Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο, Ευθύμης Λέκκας. Όπως σημείωσε, στη συγκεκριμένη πυρκαγιά συνέβαλαν «το ακραίο καιρικό φαινόμενο, οι ριπές του αέρα, η ταχύτητα της φωτιάς, το δάσος το οποίο δεν είχε καθαριστεί, η μορφολογία του εδάφους που συνετέλεσαν στο να έχουμε μία ταχύτατη εξάπλωση με διεύθυνση από τη δύση προς την ανατολή, δηλαδή από το Πεντελικό όρος προς της θάλασσα».
Σύμφωνα με τον καθηγητή, καθοριστικό για να έχουμε αυτήν την ταχεία εξέλιξη ήταν η διάταξη του πολεοδομικού σχεδίου στην περιοχή κάτω από τη λεωφόρο Μαραθώνος. Συγκεκριμένα, όπως περιέγραψε, «ήταν ένα σχέδιο παγίδα, η οποία εγκλώβισε τους πιο πολλούς κατοίκους, τους ανθρώπους που διέμεναν εκεί ή τους επισκέπτες. Ήταν ένα σχέδιο, το οποίο περιλάμβανε δρόμους, οι οποίοι δεν οδηγούσαν πουθενά, ήταν αδιέξοδοι ή δρόμους οι οποίοι κατέληγαν στους κρημνούς της παραλίας»
Ο κ. Λέκκας συνέκρινε το Μάτι με τη Μάνδρα επισημαίνοντας:
«Αντίστοιχη περίπτωση ήταν και η περίπτωση της Μάνδρας, μόνο που εκεί είχαμε πλημμύρα. Ένας οικιστικός ιστός, μία πόλη ολόκληρη είναι ταυτόσημες, μόνο που στη μία πλευρά το φυσικό φαινόμενο ήταν πυρκαγιά και στην άλλη περίπτωση είχαμε την πλημμύρα. Ο οικιστικός ιστός ήταν αυτός που έφταιγε. Ήταν η πόλη της Μάνδρας, κτισμένη πάνω σε ένα ποτάμι και το Μάτι και οι γύρω περιοχές είναι χτισμένες πάνω σε μία περιοχή που πολεοδομικά δεν στέκει, δεν συνάδει με τους κινδύνους, τους οποίους θα μπορούσαν να εκδηλωθούν στην περιοχή».
Τέλος, ο καθηγητής ανέφερε ότι «πολύ λίγες πόλεις έχουν δομηθεί έτσι όπως πρέπει και κυρίως με γνώμονα την ασφάλεια» επισημαίνοντας ότι το θέμα πλέον είναι «τι μπορούμε να κάνουμε σε όλες αυτές τις περιοχές της Ελλάδας που είναι δημιούργημα των τελευταίων 4-5 δεκαετιών και έχουμε όλα αυτά τα αποτελέσματα με τις αυθαιρεσίες, τις εντάξεις».
Πηγή: ΑΠΕ – ΜΠΕ
