Εγκρίθηκε ομοφώνως χτες, από την Οικονομική Επιτροπή της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου, η σύναψη προγραμματικής σύμβασης μεταξύ του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αιγαίου, της ΠΝΑΙ, του Δήμου Ρόδου και του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης για την καταγραφή και διαχείριση του ελαφιού της Ρόδου.
Ο συνολικός προϋπολογισμός του έργου ανέρχεται στο ποσό των διακοσίων ογδόντα οκτώ χιλιάδων πενήντα πέντε ευρώ και πενήντα έξι λεπτών (288.055,56 ευρώ) και θα καλυφθεί από την Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου.
Το έργο είναι ενταγμένο στο Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων 2018.
Θυμίζουμε, ότι το περιφερειακό συμβούλιο Νοτίου Αιγαίου σε συνεδρίασή του εξουσιοδότησε την οικονομική επιτροπή για να χειριστεί το θέμα, και να προχωρήσει η υπογραφή της σύμβασης.
Η έρευνα και η αποτύπωσή της θα γίνει από το εργαστήριο άγριας πανίδας-ιχθυοπονίας γλυκέων υδάτων του τμήματος δασολογίας και φυσικού περιβάλλοντος (τομέας λιβαδοπονίας –άγριας πανίδας και ιχθυοπονίας γλυκέων υδάτων) του πανεπιστημίου.
Το ερευνητικό πρόγραμμα που θα υλοποιηθεί θα έχει διάρκεια δύο ετών. Επιστημονικός υπεύθυνος θα είναι ο Δημήτρης Μπακαλούδης, αναπληρωτής καθηγητής του εργαστηρίου άγριας πανίδας – ιχθυοπονίας γλυκέων υδάτων του τμήματος δασολογίας και φυσικού περιβάλλοντος στη σχολή γεωπονίας, δασολογίας και φυσικού περιβάλλοντος ο οποίος θα ορίσει και τα μέλη της ερευνητικής ομάδας, θα συντονίσει και θα διεκπεραιώσει τις εργασίες της.
Το κύριο ζητούμενο που αποτελεί αντικείμενο όχι μόνο συζήτησης αλλά και αντιπαράθεσης πολλές φορές ανάμεσα σε κοινωνικές ομάδες του νησιού, είναι να αποτυπωθεί ο πραγματικός πληθυσμός των ελαφιών, ώστε να μπορέσει να καταρτιστεί και πλάνο διαχείρισής του.
Ειδικά για το μέγεθος του πληθυσμού θα πραγματοποιηθεί σύμφωνα με το πανεπιστήμιο η εφαρμογή άμεσων και έμμεσων μεθόδων. Στην πρώτη κατηγορία εντάσσονται η νυχτερινή καταγραφή των ατόμων με προβολέα σε διαδρομές καθορισμένου μήκους και πλάτους καθώς και η οπτική καταγραφή των κάθετων αποστάσεων των παρατηρούμενων ατόμων και κοπαδιών.
Όπως όμως επισημαίνεται από τους ειδικούς είναι σχετικά χαμηλή η πιθανότητα εντοπισμού του στις περιοχές που βρίσκεται και έτσι θα εφαρμοστούν και έμμεσες μέθοδοι που στηρίζονται σε βιοδηλωτικές ενδείξεις όπως τα κόπρανα.
Ειδικότερα, αυτές θα περιλαμβάνουν:
– Καταγραφή στατικών κοπρανοσωρών
– Καταγραφή του ρυθμού συσσώρευσης κοπρανοσωρών
– Καταγραφή της συχνότητας εμφάνισης κοπρανοσωρών σε καθορισμένους τομείς
– Καταγραφή των κάθετων αποστάσεων των παρατηρούμενων κοπρανοσωρών
Μάλιστα στους τρεις κυριότερους τόπους όπου εμφανίζονται τα ελάφια, δηλαδή τα δάση κωνοφόρων, τους θαμνότοπους, και τις μεικτές περιοχές, θα επιλεγούν αντιπροσωπευτικές περιοχές μέσα στις οποίες θα εγκατασταθούν μόνιμες δειγματοληπτικές επιφάνειες για την εφαρμογή όλων των παραπάνω μεθόδων.
Όσον αφορά τη νυχτερινή καταγραφή και την καταγραφή με οπτική επαφή θα τοποθετηθούν εντός των δειγματοληπτικών επιφανειών μόνιμες διαδρομές στις οποίες θα κινείται όχημα με μικρή ταχύτητα και θα καταγράφονται από δύο παρατηρητές τόσο τα άτομα ή τα κοπάδια όσο και η κάθετη απόσταση του ατόμου ή του κέντρου του κοπαδιού από τον άξονα κίνησης.
Όλες οι μέθοδοι θα εφαρμοστούν την περίοδο όταν τα αρσενικά άτομα δημιουργούν χαρέμια υπερασπίζοντας συγκεκριμένες περιοχές και η βλάστηση είναι χαμηλή επιτρέποντας έτσι τον εύκολο εντοπισμό των κοπρανοσωρών στο έδαφος, δηλαδή από Σεπτέμβριο έως Φεβρουάριο.
Αξίζει να σημειωθεί ότι με την έναρξη του προγράμματος θα συλληφθούν πέντε αρσενικά ελάφια που διατηρούν οικογενειακές ομάδες καθώς και πέντε θηλυκά. Αφού αναισθητοποιηθούν θα τους τοποθετηθεί ειδικό περιλαίμιο κολάρο στο οποίο θα προσαρμοστεί πομπός με GPS που θα μεταδίδει σήμα και θα καταγράφεται δορυφορικά.
Οι πομποί θα φέρουν ειδική κάμερα και θα ρυθμιστούν να παρέχουν τις γεωγραφικές συντεταγμένες καθώς και άλλα δεδομένα.
Όπως επισημαίνουν οι επιστήμονες του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου το πλατώνι (ή dama dama όπως είναι το επιστημονικό του όνομα), είναι το μεγαλύτερο φυτοφάγο θηλαστικό που υπάρχει σε ικανοποιητικό πληθυσμό στη Ρόδο, ενώ έχει μεταφερθεί και στη Λήμνο.
Ο πληθυσμός του είδους στο νησί μας κατά καιρούς έχει εκτιμηθεί σε 1000 άτομα στις αρχές του προηγούμενου αιώνα, σε 300-400 τη δεκαετία του 1970, σε 20-50 άτομα τη δεκαετία του 1980 και σε 70-300 άτομα προς το τέλος της δεκαετίας του 1990 με εξάπλωση κυρίως στο κεντρικό και νότιο τμήμα του νησιού.
Σήμερα αξιόπιστα πληθυσμιακά δεδομένα για το πλατώνι δεν υπάρχουν, όπως επίσης δεν έχουν αποτυπωθεί και οι επιπτώσεις που προκαλούνται σε διάφορες ανθρώπινες δραστηριότητες, και αυτό είναι ένα από τα ζητούμενα που πρέπει να απαντηθούν από τη μελέτη και την έρευνα που θα εκπονηθεί.
Άλλωστε, αντικείμενο της προγραμματικής σύμβασης είναι η εκπόνηση απαραιτήτων ερευνών, με την εφαρμογή κατάλληλων επιστημονικών μεθόδων και τεχνικών προκειμένου να εκτιμηθεί το μέγεθος του πληθυσμού του πλατωνιού, να προσδιοριστεί η δημογραφική δομή και να εκτιμηθεί η αναπαραγωγή του πλατωνιού, να αξιολογηθεί το κατάλληλο ενδιαίτημα για το είδος και να προσδιοριστούν τα προτιμώμενα ενδιαιτήματα μέσω δορυφορικής τηλεμετρίας, να υπολογιστεί η βιωσιμότητα του πληθυσμού υπό διαφορετικά σενάρια, να ποσοτικοποιηθεί η σύνθεση του διαιτολογίου του είδους και να αξιολογηθούν οι επιπτώσεις σε διάφορες ανθρώπινες δραστηριότητες και να αξιολογηθούν οι στάσεις και οι αντιλήψεις των κοινωνικών ομάδων του νησιού της Ρόδου σχετικά με τη διαχείριση του πλατωνιού.
Αυτά τα δεδομένα θα αποτελέσουν το υλικό για τη σύνταξη Σχεδίου Διατήρησης και διαχείρισης για το πλατώνι, παρέχοντας κατάλληλες κατευθύνσεις και ιεραρχώντας χωρο-χρονικά μέτρα, έργα και δράσεις για την ολοκληρωμένη αντιμετώπιση του προβλήματος που πιθανόν προκαλεί μακροπρόθεσμα απειλή στο περιβάλλον, την κοινωνία και την οικονομία, ενώ ταυτόχρονα θα διασφαλίζει τη διαιώνιση του είδους στο διηνεκές.
