Συνέντευξη στην
Πέγκυ Ντόκου
«Το κλίμα αλλάζει ως προς τις επενδύσεις στην περιοχή του Νοτίου Αιγαίου», υπογραμμίζει σε συνέντευξή του στην «δημοκρατική» ο οικονομολόγος κ. Χαράλαμπος Λουκαράς. Όπως σημειώνει, μετά από δύο ολόκληρα χρόνια καθυστερήσεων, υπάρχει σε εξέλιξη ένας μεγάλος αριθμός προκηρύξεων που θα ξεκινήσουν να υλοποιούνται μέχρι το τέλος του 2018 ενώ το μεγαλύτερο ενδιαφέρον για επενδύσεις στρέφεται στον Τουρισμό, στο Εμπόριο, στην Μεταποίηση και πολύ λιγότερο στην αγροδιατροφή.
Η συνέντευξη αναλυτικά:
• Κύριε Λουκαρά να ξεκινήσουμε από την περίοδο που διανύουμε. Θα ήθελα να μας δώσετε μια εικόνα για την κατάσταση όπως διαμορφώνεται μέχρι αυτή την ώρα με τις προκηρύξεις για έργα κ.λπ.
Βρισκόμαστε σε μία περίοδο που ανοιχτές προκηρύξεις είναι εν εξελίξει είτε για πολύ μικρές επιχειρήσεις, είτε για μεγαλύτερες επιχειρήσεις που αφορούν είτε ψηφιακές αναβαθμίσεις είτε ίδρυση νέων επιχειρήσεων μέσω του αναπτυξιακού Νόμου. Υπάρχουν προκηρύξεις οι οποίες λήγουν μέσα στον Σεπτέμβριο και μέσα στον Οκτώβριο ενώ ταυτόχρονα, διανύουμε την περίοδο που ήδη έχει ενταχθεί ένας μεγάλος αριθμός επιχειρήσεων στα προγράμματα που αφορούν τον Τουρισμό, το Εμπόριο και την Μεταποίηση για την περιοχή μας. Σε αυτά τα προγράμματα υπάρχει ένας μεγάλος αριθμός επενδυτικών σχεδίων που είναι σε εξέλιξη και υλοποιούνται ενώ αξιολογούνται οι αιτήσεις που κατατέθηκαν την περίοδο έως και τον Μάιο του 2018 και αφορούσαν την ίδρυση τουριστικών καταλυμάτων. Μέχρι τα τέλη Σεπτεμβρίου, αναμένεται να αξιολογηθούν αυτές οι αιτήσεις, θα γίνει ο έλεγχος νομιμότητας και τα δικαιολογητικά και θα προχωρήσει η βαθμολόγησή τους.
Γενικά, θα έλεγα ότι υπάρχει μια μεγάλη κινητικότητα, βρίσκεται σε εγρήγορση όλο το κύκλωμα που εμπλέκεται στην διαδικασία των αιτήσεων, των αξιολογήσεων, των εντάξεων και των υλοποιήσεων όλων αυτών των επενδυτικών σχεδίων. Η αλήθεια είναι ότι χάθηκαν δύο χρόνια από την Προγραμματική Περίοδο 2014 – 2016 έως και 2017, καθώς οι προκηρύξεις ήταν αφενός πολύ λίγες και αφετέρου καθυστέρησαν πάρα πολύ. Ευτυχώς, έχουν ξεπεραστεί πάρα πολλά εμπόδια από ό,τι φαίνεται (θυμίζω πως η διαδικασία είναι πλέον ηλεκτρονική) τα συστήματα δουλεύουν και μπορούμε να πούμε ότι η κατάσταση ομαλοποιήθηκε. Συνεπώς, υπάρχει σε εξέλιξη ένας μεγάλος αριθμός προκηρύξεων και φυσικά, επίκεινται κι άλλες.
• Μέσα σε αυτό το κλίμα, πώς διαμορφώνεται η κατάσταση στην δική μας περιοχή;
Τη δική μας περιοχή, θα μπορούσαμε να την χαρακτηρίσουμε ευνομούμενη λόγω των ρυθμών με τους οποίους «τρέχει» η οικονομία μας, στα νησιά. Θα μπορούσαν δηλαδή οι επιχειρηματίες να αυξήσουν τον κύκλο εργασιών των επιχειρήσεών τους, εκμεταλλευόμενοι τα χρηματοδοτικά εργαλεία μέσω προγραμμάτων.
• Στο Νότιο Αιγαίο για το οποίο μιλάμε, ποιες είναι οι προτεραιότητες που βάζουν οι ενδιαφερόμενοι για επενδύσεις ή ίδρυση ή επέκταση υπαρχόντων επιχειρήσεων;
Ο κλάδος των υπηρεσιών και του Τουρισμού με ό,τι αυτό συνεπάγεται (έχει να κάνει με την εστίαση, με την αναψυχή, με εναλλακτικές μορφές Τουρισμού, με διακίνηση τουριστών, διαμονή κ.λπ. παρεμφερείς δραστηριότητες συνυφασμένες με τον Τουρισμό) είναι αυτός που δέχεται τον μεγαλύτερο όγκο των αιτήσεων. Από εκεί και πέρα, στη δεύτερη κατηγορία ακολουθεί το χονδρικό εμπόριο και οι κατασκευές που υποστηρίζουν συμπληρωματικά την οικονομία του Τουρισμού και φυσικά, ο κλάδος της αγροδιατροφής ο οποίος παραμένει στην τελευταία θέση. Δυστυχώς αυτός ο κλάδος δεν ακολουθεί τους ρυθμούς που ακολουθούν οι άλλοι κλάδοι σε σχέση με την υπόλοιπη Ελλάδα όπου τα πράγματα είναι λίγο ‘ανάποδα’. Αυτό φάνηκε και από τις ανακοινώσεις του υπουργείου Οικονομικών για τις αιτήσεις του Αναπτυξιακού Νόμου όπου πάνω από μία στις δύο αιτήσεις, είχαν σχέση με τον κλάδο της αγροδιατροφής –σε σχέση με παλαιότερα, την δεκαετία του 2000 όπου ο κλάδος του Τουρισμού και των ξενοδοχείων παρουσίαζε μεγαλύτερη ζήτηση. Εδώ, στα νησιά παραμένουμε να κινούμεθα στους ρυθμούς της κινητήριας δύναμης που είναι ο Τουρισμός.
• Σε τι βαθμό κινούνται οι απορροφητικότητες και πώς εξελίσσεται ο βαθμός υλοποίησης των επενδύσεων; Μπορούμε να πούμε πως βρίσκονται σε ικανοποιητικό επίπεδο;
Κοιτάξτε, είναι άλλο πράγμα η υπαγωγή σε μια χρηματοδότηση, άλλο πράγμα η υλοποίηση και άλλο πράγμα η απορρόφηση. Μπορούμε να έχουμε π.χ. μία υπαγωγή της τάξης των 100 ευρώ, η υλοποίηση να είναι στα 80 ευρώ και τελικά να απορροφηθούν τα 40 ευρώ. Γι αυτό λέμε ότι «στο τέλος κάνουμε το ταμείο» και γίνονται προσπάθειες στο τέλος των προγραμματικών περιόδων για να υπάρχουν απορροφήσεις των αδιάθετων πόρων που είναι συνήθως πάρα πολλοί. Οι λόγοι είναι πάρα πολλοί για τους οποίους γίνεται αυτό: πολλές φορές υπερεκτιμάται μια κατάσταση –ουσιαστικά κοστολογείται με ένα κόστος Χ, στην πορεία προκύπτουν διάφορα εμπόδια τα οποία η επιχείρηση δεν μπορεί να τα υλοποιήσει στον βαθμό που προγραμμάτισε και ενώ ολοκληρώνει το έργο (σε μικρότερο όμως βαθμό), στο τέλος υπάρχουν κάποια διαδικαστικά θέματα που πιθανόν εμφανίζουν περικοπές στις πιστοποιήσεις οπότε το τελικό πιστοποιηθέν ποσόν να είναι μικρότερο από όσο περίμενε ο ενδιαφερόμενος.
Επειδή μιλάμε για τον ιδιωτικό πάντα τομέα, τώρα βρισκόμαστε σε ένα βαθμό που ξεκινούν οι υλοποιήσεις ενώ μέχρι το τέλος του 2018, θα ξεκινήσουν να εκταμιεύονται σε ένα ποσοστό της τάξης του 30% τα πρώτα κονδύλια για επενδύσεις που υπάχθηκαν από το 2016.
• Μιλήστε μας για τους ενδιάμεσους φορείς και διευκρινίστε μας τον ρόλο τους.
Ουσιαστικά τα προγράμματα είναι σε δύο μεγάλους τομείς: τα προγράμματα για τον ιδιωτικό τομέα είναι αυτά που «τρέχουν» κάτω από την ομπρέλα του υπουργείου Ανάπτυξης και τα προγράμματα που «τρέχουν» κάτω από την ομπρέλα του υπουργείου Γεωργίας. Ειδικά αυτά τα προγράμματα του υπουργείου Γεωργίας, τα αναλαμβάνουν αναπτυξιακές εταιρείες όπως π.χ. σε τοπικό επίπεδο είναι η ΑΝΔΩ που έχει το δικό της τομεακό πρόγραμμα LEADER, το οποίο σε λίγες μέρες θα προκηρυχθεί κι αυτό για πολλά νησιά μας με προϋπολογισμό της τάξης των 10εκ. ευρώ με την πρόθεση να αυξηθεί περισσότερο η δημόσια δαπάνη –εάν και εφόσον πάρουν προτάσεις ώριμες- ενώ όσον αφορά τα προγράμματα του υπουργείου Ανάπτυξης, το μεγαλύτερο έργο το έχει αναλάβει η ΕΦΕΠΑΕ (Ενδιάμεσος Φορέας Αναπτυξιακών Προγραμμάτων Ανταγωνιστικότητας και Επιχειρηματικότητας) που είναι συμβεβλημένη με το κράτος και κατά τόπους, ανά περιφέρεια, δίνει το έργο σε τρίτες εταιρείες. Π.χ. στην δική μας περιοχή είναι η ΕΛΑΝΕΤ (Ελληνική Αναπτυξιακή Εταιρεία) η οποία ουσιαστικά έχει συσταθεί από την Ένωση Ελληνικών Τραπεζών από την Πανελλήνια Ομοσπονδία Ξενοδόχων και από τον ΣΕΒ, έχοντας μια τεράστια εμπειρία και κάνει όλη την διαχειριστική εργασία των υπουργείων με βάση τους κανονισμούς του ΕΣΠΑ.
• Τελικά μπορούμε να πούμε ότι το κλίμα αλλάζει για τις επενδύσεις στο Νότιο Αιγαίο;
Το κλίμα πράγματι αλλάζει. Κι αυτό είναι ενθαρρυντικό. Φαίνεται ότι το Νότιο Αιγαίο (και η Ελλάδα κατ’επέκταση) αποτελεί έναν τόπο προσέλκυσης για επενδύσεις. Ωστόσο, έχουμε ακόμη πολύ δρόμο μπροστά μας και βεβαίως, οι δείκτες ανάπτυξης βελτιώνονται, λόγω βελτίωσης της ψυχολογίας και της σταθερότητας της οικονομίας. Βέβαια, το μείζον πρόβλημα με την υπερ-φορολόγηση παραμένει, αλλά σημειώνεται αλλαγή κλίματος από τους επιχειρηματίες που τολμούν και παίρνουν ρίσκο. Απομένει να δούμε πώς θα μετουσιωθούν όλα αυτά σε άλλους κλάδους, σε θέσεις εργασίας και προς την κοινωνία.
Γενικώς, υπάρχει ενδιαφέρον για το επιχειρείν. «Υπάρχει ακόμη κόσμος που ονειρεύεται» και παρά το δύσκολο και εχθρικό περιβάλλον που σε πολλές περιπτώσεις γίνεται…. βαρύ κυρίως από το τραπεζικό σύστημα, γίνονται προσπάθειες. Είναι γεγονός πως έχει αλλάξει και ο κώδικας των επιχειρηματιών με το τραπεζικό σύστημα, η γλώσσα επικοινωνίας, η οποία είναι πιο μετρήσιμη και πιο προσεκτική.
